Parafia św. Antoniego w Olszewce
Parafia pw. Świętego Antoniego w Olszewce – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Chorzele, diecezji łomżyńskiej, metropolii białostockiej. Erygowana w 1980. Jest prowadzona przez księży diecezjalnych[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
Olszewka 79 |
| Data powołania |
1980 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Administrator |
ks. Janusz Saniewski |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
13 czerwca |
Położenie na mapie gminy Jednorożec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego  | |
 53°12′49″N 21°02′36″E/53,213611 21,043333
| |
Historia parafii edytuj
Sieć parafialna na Kurpiach Zielonych do początku XX wieku była słabo rozwinięta. Wieś Olszewka należała do parafii Chorzele. Kiedy w 1905 mieszkańcy dowiedzieli się, że drewniana świątynia z Czarni z powodu budowy tam murowanego kościoła ma być sprzedana, zgłosili chęć zakupu[2]. Do Czarni delegację wysłała też wieś Parciaki. Podbiła cenę i sfinansowała zakup. Kościół rozłożono na części, przewieziono do Parciak i do 1912 składano[3]. Olszewkę przyłączono do parafii w Parciakach z dniem 23 listopada 1918[1]. Olszewiacy uczęszczali do kościoła w Chorzelach. Była to forma manifestacji oburzenia z powodu „kradzieży” kościoła przez społeczność Parciak[3].
W latach 1919–1921 wybudowano kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego. Do 1980 stanowił kaplicę w parafii Parciaki[3]. Dojeżdżał tu ksiądz z Parciak i w wybrane niedziele odprawiał msze[3][4]. W latach 30. XX wieku do parafii na wakacje przyjeżdżali pasjoniści z Przasnysza[5].
Parafię w Olszewce biskup płocki Bogdan Sikorski erygował 25 grudnia 1980[6]. Wcześniej nie było to możliwe głównie z dwóch powodów: niewystarczającej liczby księży diecezjalnych oraz kontrolowania przez władze partyjno-państwowe procesu erygowania nowych parafii. W 1980 parafia dysponowała gruntem o powierzchni 15 ha[3].
Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 przeniósł parafię Olszewka w dekanacie przasnyskim i diecezji płockiej do dekanatu chorzelskiego w diecezji łomżyńskiej[1][7].
W roku 1976, kiedy po diecezji płockiej peregrynował obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, zatrzymał się w Olszewce. Czuwanie odbyło się 28 stycznia 1978. Peregrynacja obrazu Jezusa Miłosiernego w Olszewce odbyła się 25 kwietnia 2008[3].
W parafii obchodzone są dwa odpusty: św. Antoniego, patrona parafii, i Najświętszego Serca Jezusowego jako wezwanie kościoła[1].
W 2004 w parafii notowano 690 wiernych, na koniec kolejnego roku 674 osoby. W 2007 w parafii (a tym samym we wsi Olszewka) było 621 mieszkańców, w 2021 było około 500[3].
W dniu jubileuszu stulecia kościoła parafialnego 31 lipca 2022 na cmentarzu przykościelnym odsłonięto wystawę plenerową zdjęć historycznych Parafia Olszewka w fotografii. Jest to inicjatywa Stowarzyszenia „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”[5]. Wystawa jest dostępna na stronie Jednorożeckiego Archiwum Społecznego[8].
Ziemia parafialna edytuj
W 1919 w Olszewce powołano komitet budowy nowej świątyni. Wystawiono ją do 1921[3]. 31 lipca 1922 kościół konsekrował abp Antoni Julian Nowowiejski[1].
Założono też cmentarz. Najstarsze nagrobki zlokalizowane są w północnej części nekropolii oraz wzdłuż głównej alei[3]. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1926[9]. Cmentarz ma 1,5 ha powierzchni. Znajduje się w odległości około 0,5 km od kościoła[3]. Obok cmentarza jest studnia[9].
W czasie budowy kościoła powstała też drewniana ośmioboczna dzwonnica[10]. Ma 9,5 m wysokości. Stoi w południowej części cmentarza kościelnego[3]. Historycy sztuki określają jej styl jako ludowy. Zbudowano ją w konstrukcji słupowej na niskiej podmurówce z betonu. Jest oszalowana deskami (do około 2 m poziomo, wyżej pionowo). Dach dzwonnicy jest namiotowy, ośmiopołaciowy. Do dzwonnicy prowadzą drewniane jednoskrzydłowe drzwi. W otworach okiennych zamieszczono drewniane żaluzje. Na szczycie dachu zamontowano metalowy krzyż[10]. Na dzwonnicy z Olszewki wzorowana jest zbudowana w 1929 dzwonnica w Jednorożcu[7]. W 1980 przeprowadzono remont olszewskiej dzwonnicy (malowanie, poprawa szalunku i podwalin). Na początku XXI wieku dzwonnicę, podobnie jak kościół, obłożono sidingiem, który zdjęto w 2017[3].
W 1937 dzięki działaniom proboszcza z Parciak ks. Juliana Przygódzkiego w Olszewce zaczęła się budowa plebanii. II wojna światowa przerwała realizację projektu; miano go dokończyć po wojnie. Po wojnie w budynku działała szkoła[3]. Ksiądz zamieszkał w olszewskiej plebanii dopiero 16 lipca 1959[11]. Przed 1961, zanim wystawiono murowany budynek szkoły, lekcje odbywały się w organistówce i plebanii[12]. W 2017 wymieniono pokrycie dachowe dawne plebanii. Współcześnie służy jako świetlica parafialna[3].
W 1952 jako ziemię parafialną wydzielono obszar o powierzchni 12,79 ha. Proboszcz parafii w Parciakach dzierżawił ją rolnikowi z Olszewki. W 1959 grunt przejął ks. Eugeniusz Jachna, pierwszy, który zamieszkał na stałe w Olszewce. Ksiądz uprawiał grunt parafialny, ubezpieczył kościół, plebanię i stodołę[3].
W końcu lat 50. XX wieku przy kościele wystawiono grotę Matki Bożej z Lourdes. Pomysłodawcami byli księża pochodzący z Olszewki, z których większość była salezjanami. W 1961 na cmentarzu kościelnym dokonano prywatnej fundacji. Metalowy krzyż ma napis: KRZYŻA SIĘ NIE BOJĘ / KRZYŻA SIĘ NIE WSTYDZĘ / BO NA NIM BOGA / SWOJEGO WIDZĘ / * * * / ZDROWAŚ MARYA / WIECZNY ODPOCZYNEK / ZA DUSZE ZMARŁYCH / RODAKÓW / M. KUCIŃSKI / 1961 R. Fundatorem był Mateusz Kuciński, emigrant z Olszewki osiadły w USA. Obok kościoła stoi krzyż misyjny. Na ramionach wyryto napis: OTWÓRZ / CIE DRZWI / ODKUP / ICIELOWI, a na pionowej belce: Misje / Św. / 24 VI 2 VII / 1964 / XX / 6EL. Niżej zamieszczono tabliczkę upamiętniającą misje prowadzone przez franciszkanów w dniach 2–7 czerwca 2013[13]. W 2021 przy kościele ustawiono karawakę. Inicjatywa proboszcza była podziękowaniem za to, że parafia przetrwała pandemię COVID-19. Na tabliczce zamocowanej na krzyżu zamieszczono napis: Tylko pod krzyżem, / pod tym znakiem / Polska jest Polską / a Polak Polakiem. // W roku 100-lecia wybudowania / kościoła w Olszewce / w latach pandemii / krzyż ten został postawiony / na chwałę Bogu / 1922–2022[14]. Przed 1980 wystawiono murowaną plebanię[3].
Kościół, dzwonnica, cmentarz i budynek parafialny z 1937 wpisane są do gminnej ewidencji zabytków[15].
Zasięg parafii edytuj
Do parafii należą osoby mieszkające w Olszewce[1].
Duchowieństwo edytuj
Księża pochodzący z parafii edytuj
- ks. Kazimierz Parciak
- ks. Jan Majewski[3]
- ks. Mieczysław Majewski[16]
- ks. Stanisław Kuciński
- ks. Roman Chudzik[3][17].
Księża posługujący w parafii edytuj
Proboszczowie parafii Parciaki dojeżdżający do Olszewki z posługą duszpasterską i katechizacją edytuj
- Józef Jankowski (1921–1926)
- Ferdynand Pajewski (1926–1931)
- Józef Fydryszewski (1931–1934)
- Julian Przygódzki (1934–1939)
- Zygmunt Tadeusiak (1939–1945)
- Jakub Zasada (1945–1947)
- Józef Wójcik (1947–1954)
- Stanisław Szczepkowski (1954–1960)[3].
Kapłani posługujący w Olszewce (od 1980 proboszczowie) edytuj
- Eugeniusz Jachna (1959–1962)
- Włodzimierz Kucharczyk (1962–1969)
- Stefan Nowotczyński (1969–1976)
- Feliks Ślusarczyk (1976–1994)
- Roman Ziemak (1994–2004)
- Tadeusz Kaczyński (2004–2006)
- Krzysztof Ogrodnik (2006–2007)
- Franciszek Bieńkowski (2007–2015)
- Jerzy Kaczyński (2015–2017)
- Szymon Pieńkowski (2017–2019)
- Andrzej Gromadzki (2019–2023)[3].
- Janusz Saniewski (administrator) (2023–)[1]
Rezydenci edytuj
- ks. Dariusz Kuligowski[1].
Galeria edytuj
-
Karawaka -
Grota maryjna po renowacji w 2022 -
Krzyż ufundowany przez Mateusza Kucińskiego w 1961 -
Budynek parafialny z 1937 -
Wystawa plenerowa przygotowana przez Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej” -
Bp łomżyński Janusz Stepnowski podczas mszy z okazji stulecia kościoła w Olszewce, 31 lipca 2022
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Olszewka – Parafia pw. św. Antoniego [online], diecezja.lomza.pl [dostęp 2021-02-11] (pol.).
- ↑ X.J.C., Poświęcenie nowego kościoła w Parciakach, „Mazur”, 4 (24), 1909, s. 197.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Parafia pw. św. Antoniego w Olszewce [online] [dostęp 2022-07-28].
- ↑ Wspomnienia ucznia | Szkoła Podstawowa w Olszewce [online], szkolaolszewka.edupage.org [dostęp 2022-07-28].
- ↑ a b Wiara: Parafia Olszewka dziękowała za swój stuletni kościół - Radio Nadzieja [online], 1 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-01] (pol.).
- ↑ Kościół par. pw. Najśw. Serca Jezusowego. Olszewka [online], zabytek.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
- ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Na skraju Kurpiowszczyzny. Parafia pw. św. Floriana w Jednorożcu, Jednorożec: Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”, 2020, ISBN 978-83-927409-7-1, OCLC 1225226389 [dostęp 2022-07-21].
- ↑ Parafia Olszewka w fotografii, [w:] Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej” [online], Otwarty System Archiwizacji, 2022 [dostęp 2022-08-20].
- ↑ a b Cmentarz rzymskokatolicki. Olszewka [online], zabytek.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
- ↑ a b Dzwonnica. Olszewka [online], zabytek.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
- ↑ Kalendarz 2022. Parafia pw. św. Antoniego w Olszewce 1922–2022. 100-lecie kościoła parafialnego, Olszewka 2022.
- ↑ Bronisław Tofel, Jak budowano szkołę w Olszewce, „Głos Gminy Jednorożec” (2 (22)), 2011, s. 25.
- ↑ Maria Weronika Kmoch, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec, Jednorożec: Gminna Biblioteka Publiczna w Jednorożcu, 2015, ISBN 978-83-943674-0-4, OCLC 947212801 [dostęp 2022-07-26].
- ↑ Maria Weronika Kmoch, Nowa karawaka, „Głos Gminy Jednorożec” (3 (63)), 2021, s. 16.
- ↑ Uchwała nr SOK.0007.10.2022 Rady Gminy Jednorożec z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Jednorożec na lata 2022–2025” [online].
- ↑ Majewski Mieczysław ks., salezjanin, [w:] Stanisław Pajka (red.), Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny, Kadzidło 2008, s. 620.
- ↑ Roman Chudzik [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2022-08-01] (pol.).