Parafia św. Michała Archanioła w Trześciance
Parafia św. Michała Archanioła – parafia prawosławna w Trześciance, w dekanacie Narew diecezji warszawsko-bielskiej.
 Cerkiew parafialna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
Trześcianka 120 |
| Data powołania |
okres II wojny światowej (ostatnia reaktywacja) |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Cerkiew | |
| Proboszcz |
ks. prot. mgr Marek Wasilewski |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
8/21 listopada |
Położenie na mapie gminy Narew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
 52°56′23,2″N 23°26′49,3″E/52,939778 23,447028
| |
Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew i 1 kaplica:
- cerkiew św. Michała Archanioła w Trześciance – parafialna
- kaplica Ofiarowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Trześciance – cmentarna
W obrębie parafii znajduje się też przydrożna kapliczka na obrzeżach Trześcianki.
Historia edytuj
Początki parafii sięgają prawdopodobnie XVI w., jednak pierwsza pisemna wzmianka (o drewnianej cerkwi Świętych Piotra i Pawła w Trześciance) pochodzi dopiero z 1773[1]. W 1804 parafia należała do unickiego dekanatu białostockiego, liczyła 873 osoby i obejmowała wsie: Trześcianka, Białki, Hoźna (gdzie znajdowała się kaplica filialna), Iwanki, Ogrodniki, Saki i Soce. 11 maja 1835, wskutek zniszczenia cerkwi w Trześciance przez pożar, parafię zlikwidowano, a wiernych dołączono do parafii w Puchłach. W 1839, po synodzie połockim wierni z Trześcianki, będący dotychczas unitami, przyjęli prawosławie.
W 1850 w uroczysku Stawok (w sąsiedztwie budynków parafialnych) otwarto szkołę cerkiewną[a], przy której w 1875 założono bibliotekę, a w późniejszym czasie zorganizowano także kurs nauczycielski i klasę rzemiosła. Spaloną cerkiew – wskutek trudności finansowych – odbudowano dopiero w latach 1864–1867 i konsekrowano pod wezwaniem św. Michała Archanioła (z bocznym ołtarzem poświęconym Bogurodzicy). W 1884 wokół świątyni wzniesiono mur z kamienia polnego. W 1894 z Białowieży sprowadzono drewnianą kaplicę, którą zrekonstruowano na cmentarzu i konsekrowano (9 września) pod wezwaniem Ofiarowania Bogurodzicy (Wprowadzenia do Świątyni). Reaktywacja parafii w Trześciance nastąpiła w 1896.
Działalność parafii przerwał wybuch I wojny światowej – większość ludności udała się na bieżeństwo, a szkoła i budynki parafialne uległy całkowitemu zniszczeniu.
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku sześć wsi, które do wybuchu I wojny światowej stanowiły parafię, zamieszkiwało 1190 osób, w tym 992 wyznania prawosławnego (co dawało ponad 83% wszystkich mieszkańców tych miejscowości)[2]. Mimo to, niepodległe już, polskie władze nie wyraziły zgody na reaktywację parafii; dopiero 22 lutego 1928 otwarto placówkę (po dołączeniu do niej wiernych parafii w Puchłach) jako filię parafii w Narwi.
W czasie II wojny światowej parafia w Trześciance odzyskała samodzielność. W 1945 liczyła 1311 osób.
W 1951 parafia weszła w skład diecezji białostocko-gdańskiej, a w kwietniu 1958 została dołączona do diecezji warszawsko-bielskiej (od 1962 należy do dekanatu Narew w tejże diecezji). W 1979 zbudowano dom parafialny obok cerkwi, po wcześniejszym zlikwidowaniu plebanii i budynków gospodarczych w uroczysku Stawok.
W 1999 władze samorządowe gminy Narew przekazały parafii budynek dawnej szkoły podstawowej w Trześciance, w którym po wykonaniu niezbędnego remontu urządzono Prawosławny Dom Opieki (poświęcony 2 września 2001 przez metropolitę Sawę). Po zakończeniu adaptacji całego budynku, w obiekcie przebywa około 30 pensjonariuszy.
Miejscowości stanowiące parafię edytuj
Parafię tworzą następujące miejscowości: Trześcianka, Ancuty, Białki, Iwanki, Ogrodniki, Saki oraz Żywkowo z ogólną liczbą 200 parafian.
Wykaz proboszczów edytuj
- ok. 1773 – ks. Tomasz Szymon Płaszkiewicz
- ok. 1788 – ks. Paweł Bielawski[3]
- 1864–1867 – ks. Grzegorz Sosnowski
- 1866–1896 – ks. Flor Sosnowski
- 3.04.1976 – 30.08.1977 – ks. Witalis Gawryluk
- 21.09.1977 – 27.03.1980 – ks. Witalis Gawryluk
- 27.03.1980 – 19.03.1992 – ks. Jan Barszczewski
- 14.04.1992 – 2013 – ks. Jerzy Ochrymiuk
- od 2013 – ks. Marek Wasilewski
Galeria edytuj
-
-
Kapliczka (zdjęcie z ok. 1985)
Uwagi edytuj
- ↑ Późniejsze Seminarium Nauczycielskie im. Świętych Cyryla i Metodego, działające do 1915.
Przypisy edytuj
- ↑ Józef Maroszek, Waldemar Wilczewski. „Księga Wizyty Dziekańskiej Dekanatu Podlaskiego – przeze mnie księdza Bazylego Benedykta Guttorskiego dziekana podlaskiego, plebana golniewskiego w roku 1773 miesiąca Novembra dnia 17 iuxta vetus kalendarza sporządzona”. 400-lecie Unii Brzeskiej. Dzieje parafii białostockiej Kościoła Unickiego na tle dekanatu podlaskiego w świetle osiemnastowiecznych źródeł historycznych.. „Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego nr. 34”, 1996. Białystok: Białostockie Towarzystwo Naukowe. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 23 (32).
- ↑ Jerzy Kalina: Wykaz proboszczów dekanatu podlaskiego z 1788 roku. [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Беларускі гістарычны зборнік nr 2/1994 [on-line]. Białoruska biblioteka w internecie: Kamunikat.org, 1994. s. 101. [dostęp 2015-11-26].
Bibliografia edytuj
- Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012
- Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 178