Parafia Przemienienia Pańskiego w Jałówce
Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Jałówce – rzymskokatolicka parafia należąca do dekanatu Białystok-Dojlidy, archidiecezji białostockiej, metropolii białostockiej.
 Kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Kościelna 1, Jałówka |
| Data powołania |
1545 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Proboszcz |
ks.Marcin Hołodok |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
6 sierpnia w Jałówce |
Położenie na mapie gminy Michałowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
 53°00′17″N 23°54′12″E/53,004722 23,903333
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
- Początki
Prawdopodobnie u schyłku XV wieku nad brzegiem rzeki Jałówki założono dwór książęcy, a następnie osiedlała się ludność prawosławna z Białorusi. W 1623 roku były już 4 rodziny polskie (Grzegorz Sokołowski, Tomko Kuczyński, Paweł Kożuchowski i Marcin Kosobudzki), 4 rodziny Litwinów, 2 rodziny Węgrów i kilka rodzin żydowskich. W pierwszych latach XVI wieku zbudowano drewnianą prawosławną cerkiew.
- Wcześniej istniejące kościoły
W 1545 Jałówce nadano prawa miejskie. Królowa Bona jednocześnie ufundowała miastu kościół katolicki pw. Nawiedzenia Matki Bożej. Parafia została utworzona w 1545 roku. W 1747 roku zbudowano kolejny kościół pw. św. Michała Archanioła z fundacji Kazimierza Sapiehy. W 1781 roku w Jałówce było 1658 mieszkańców.
- Pod zaborami
W 1854 roku wzmiankowany był proboszcz ks. Wiktor Kulesza i wikariusz ks. Hilary Byculewicz. Gdy drewniany kościół był już w złym stanie technicznym, w 1859 roku rozpoczęto budowę murowanego kościoła.
Ostatnim proboszczem był ks. Seweryn Wiszniewski, który 8 marca 1864 roku w wyniku represji za udział miejscowej ludności w powstaniu styczniowym, został przez władze carskie osadzony w więzieniu w Wołkowysku, gdzie 27 kwietnia 1864 roku zmarł.
W 1865 roku na mocy ukazu carskiego parafia została skasowana, a nieukończone mury budowanego kościoła zostały przekazane prawosławnym, którzy ukończyli budowę z przeznaczeniem na cerkiew. W 1866 roku wiernych przyłączono do parafii w Świsłoczy. Od 19 października 1867 roku odbywały się wielokrotne zebrania katolików i prawosławnych z petycjami o wznowienie katolickiej parafii. W 1903 roku wierni zgłosili prośbę o budowę kościoła według starych planów.
- Utworzenie parafii
17 kwietnia 1905 roku został wydany carski ukaz tolerancyjny i wierni uzyskali zgodę na utworzenie parafii, a pierwszym administratorem w Jałowce został ks. Antoni Piątkowski. Najpierw zbudowano drewnianą tymczasową kaplicę, którą 8 maja 1906 roku poświęcono. W 1907 roku bp wileński Edward von Ropp reaktywował parafę pw. św. Antoniego Padewskiego. W latach 1910-1915 zbudowano murowany kościół w stylu neogotyckim pw. św. Antoniego Padewskiego, który w 1919 roku został poświęcony przez dziekana wołkowyskiego ks. Nikodema Tarasewicza. Podczas I wojny światowej część prawosławnych wyjechało przymusowo do Rosji.
- Cerkiew przechodzi na własność katolików
Cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego została odzyskana przez katolików i zamieniona na kościół pw. Przemienienia Pańskiego i św. Michała Archanioła, który został 22 czerwca 1922 roku poświęcony przez dziekana brzostowskiego ks. Józefa Marcinkiewicza. 7 maja 1933 roku dekretem arcybiskupa wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego została erygowana parafia pw. Przemienienia Pańskiego i św. Michała Archanioła. Proboszczami tej parafii byli: ks. Józef Kartanowicz, administrator (1922-1929), ks. Józef Woźny (1929-1933), ks. Jan Ejsymont (1933-1937), ks. Jan Siemaszko (1937-1939).
- Dwudziestolecie międzywojenne
W latach 1922-1944 w Jałówce istniały dwie oddzielne parafie z kościołami i proboszczami. W 1938 roku w parafii pw. św. Antoniego Padewskiego było 2 249 wiernych, a w parafii pw. Przemienienia Pańskiego i św. Michała Archanioła było 2 315 wiernych[1].
- Po II wojnie światowej
W lipcu 1944 roku podczas wycofywania się wojska niemieckie podminowały wieżę kościoła pw. św. Antoniego, która przewracając się zawaliła sklepienie. Po zmianie granic państwowych w 1944 roku, część parafii znalazła się po stronie dzisiejszej Białorusi. Ruiny kościoła pozostawiono, a wierni przeszli do parafii pw. Przemienienia Pańskiego. 6 sierpnia 1987 roku odbyła się konsekracja kościoła, której dokonał administrator apostolski w Białymstoku bp Edward Kisiel[2].
Kościół parafialny edytuj
Proboszczowie edytuj
- 1905–1909. ks. Antoni Piątkowski[3]
- 1909–1910. ks. Jan Matulewicz
- 1910–1939. ks. Józef Kartanowicz[4]
- 1939–1940. ks. Władysław Michalak
- 1940–1943. ks. sł. b. Edmund Roszak
- 1956–1970. ks. Jan Sewioło
- 1970–1985. ks. Czesław Czerwiński
- 1997–2004. ks. kan. Ryszard Puciłowski
- 2004–2010. ks. kan. Grzegorz Bołtruczuk
- 2010–2013. ks. Andrzej Walendziuk
- 2013–2014. ks. Stanisław Wojtach
- 2014–2019. ks. Robert Jacek Koller
- 2019–2022. ks. Andrzej Łukuć
- 2022– ks. Marcin Hołodok
Obszar parafii edytuj
Wg danych widniejących na stronie kurii w maju 2021 r., w parafii jest 750 wiernych.
W granicach parafii znajdują się miejscowości:
Przypisy edytuj
- ↑ Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1938 (str. 50) (łac.) [dostęp 2019-12-28]
- ↑ Parafia pw. Przemienienia Pańskiego [dostęp 2019-12-27]
- ↑ Elenchus Omnium Ecclesiarum et Universi Cleri Dioeceseos Vilnensis pro Anno Domini 1908 (str. 222) |(łac.) [dostęp 2019-12-30]
- ↑ Elenchus Omnium Eccesiarum et Cleri Dioeceseos Vilnensis pro Anno Domini 1914 (str. 266) )łac.) [dostęp 2019-12-30]