Pierwsi ludzie na księżycu

Pierwsi ludzie na księżycu (ang. The First Men in the Moon) – powieść science-fiction napisana przez Herberta George’a Wellsa i opublikowana w 1901.

Pierwsi ludzie na księżycu

The First Men in The Moon

Autor	Herbert George Wells
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Anglia
Język	angielski
Data wydania	1901
Wydawca	George Newnes
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1902
Wydawca	Wieczory Rodzinne
Przekład	Maria Strebeyko

W powieści autor nie stara się być w zgodzie z ówczesnym stanem wiedzy i poglądów naukowych na temat Księżyca. Głównym tematem powieści są możliwe sposoby organizacji społeczeństwa i rozważania dotyczące trudności w nawiązaniu kontaktów z przedstawicielami wysokorozwiniętych cywilizacji pozaziemskich.

Pierwszy polski, skrócony i uproszczony przekład powieści autorstwa Marii Strebeyko ukazał się 1902 w odcinkach w tygodniku ilustrowanym dla dzieci i młodzieży Wieczory Rodzinne, a w wydaniu książkowym w 1905. Powieść była przekładana także przez Stanisława Mazanowskiego (I wyd. 1921) i Witolda Chwalewika (I wyd. PIW, Warszawa 1959).

Zarys fabuły

Autor przedstawia w niej wyprawę dwóch ludzi na Księżyc - narratora powieści, aktualnie „spłukanego” finansowo biznesmena Bedforda i jego przyjaciela Cavora, genialnego wynalazcy niezwykłej substancji antygrawitacyjnej, cavoritu. Podróży swej dokonują dzięki pojazdowi zbudowanemu z tego materiału, który izoluje działanie siły grawitacji.

Na Księżycu odkrywają wysoko rozwiniętą cywilizację owadopodobnych stworzeń, Selenitów. Społeczeństwo tam zorganizowane jest na wzór mrowiska. W zależności od zapotrzebowania młode stworzenia są wychowywane na robotników, pasterzy, żołnierzy, uczonych itp.

Po przybyciu na Księżyc ludzie oddalają się od swego pojazdu i gubią w bujnej, gwałtownie rozrastającej się roślinności. Nie mogąc odnaleźć pojazdu, zmęczeni i głodni, po zjedzeniu halucynogennych grzybów natykają się na grupę Selenitów i zachowują się w stosunku do nich agresywnie. Zostają przez nich schwytani, zakuci w (złote, co potem odkrywają) kajdany i uwięzieni we wnętrzu jednej z wielkich podziemnych grot księżycowych, gdzie mieszkają Selenici. Zawodzą próby nawiązania kontaktu z Selenitami z mniej inteligentnych niższych kast, którzy zdają się nie rozumieć ich prób porozumienia i początkowo traktują podróżników jak nierozumne zwierzęta. Po wyswobodzeniu się z niewoli udaje się im zbiec i wydostać na powierzchnię.

Po odkryciu faktu, że Księżyc jest zbudowany w znacznym stopniu ze złota, podróżnicy snują luźne plany wymiany handlowej z jego mieszkańcami.

Po rozdzieleniu się przyjaciół, w celu szybszego odnalezienia pojazdu, Cavor zostaje ponownie pojmany przez Selenitów.

Na Ziemię powraca tylko jeden z podróżników, Bedford. Przywozi ze sobą owe złote kajdany, łańcuchy, piki, strzały, pręty i inne rzeczy wykonane ze złota; zdobyte w trakcie ucieczki w potyczkach z Selenitami. Planuje zorganizowanie nowej wyprawy i wydostanie przyjaciela z niewoli. Niestety Bedford, choć staje się bogatym człowiekiem, w wyniku nieostrożności traci pojazd międzyplanetarny a ponieważ nie jest naukowcem, nie jest w stanie na nowo wytworzyć cavoritu.

O losach drugiego podróżnika, pozostałego na Księżycu Cavora, dowiadujemy się z przekazu radiowego. Okazuje się, że nawiązuje on w końcu kontakt z przedstawicielami inteligentniejszej kasty rządzącej i Wielkim Lunarem, ich przywódcą. Jednakże po zapoznaniu się z cywilizacją Ziemian, ludzie swym okrucieństwem wzbudzają odrazę wśród mieszkańców Księżyca i Selenici nie są zainteresowania w nawiązaniu z Ziemianami bliższych kontaktów. Kontakt radiowy urywa się w chwili, gdy Cavor próbuje przekazać dane dotyczące produkcji cavoritu.

Bibliografia

• patrz przypisy
• Pierwsi ludzie na księżycu – pierwszy polski przekład powieści (uproszczony i bez ostatnich rozdziałów) z ilustracjami Claude’a Allina Sheppersona i E. Heringa