Po co wolność
Po co wolność – utwór polskiego zespołu rockowego Kult. Pochodzi z albumu Kaseta, wydanego w 1989 roku przez wytwórnię Arston[2]. Autorem tekstu jest Kazik Staszewski, muzykę skomponował Janusz Grudziński[1]. „Po co wolność” uchodzi za jeden z najważniejszych utworów zespołu, będącym (obok m.in. „Polski”) antykomunistycznym hymnem generacji[3][4].
| Wykonawca utworu z albumu Kaseta | |
| Kult (zespół muzyczny) | |
| Wydany | |
|---|---|
| Nagrywany | |
| Gatunek | |
| Twórca | |
| Wydawnictwo | |
Utwór powstał w 1985 roku[1], jednak ze względu na cenzurę nie mógł być wcześniej oficjalnie nagrany i był wykonywany wyłącznie na koncertach[5][6]. W nagraniu wersji albumowej uczestniczyli Rafał Kwaśniewski i Piotr Falkowski, którzy byli członkami zespołu przez kilka miesięcy. Tuż po nagraniu albumu Kaseta Kwaśniewski odszedł z Kult, po czym dołączył do Elektrycznych Gitar[1].
Treść utworu edytuj
„Po co wolność” jest komentarzem do ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej w komunistycznej Polsce, gdzie społeczeństwo zgadzało się na zniewolenie w zamian za przyznanie im niewielkich przywilejów i dóbr ze strony władz[7][8].
Utwór ma formę przemówienia[3]. Zaczyna się od słów Przemówienie z dnia siódmego roku bieżącego. Zwrot „rok bieżący” nawiązuje do PRL-owskiej nowomowy[9]. W następnych zwrotach padają dobra i przywileje, które otrzymała ludność w zamian za zrzeczenie się swobód. Wymienione są m.in.: festiwale Interwizja i Eurowizja, filmy fantastyczne, autobusy do pracy, bezpłatny przydział spirytusu, Mundial 1986, również wydawanie zgód na organizację demonstracji ulicznych[8]. Refren stanowi przemówienie parodiujące nowomowę i styl propagandy socjalistycznej[8][3].
Ostatnia strofa jest gorzkim komentarzem na podział świata na blok zachodni i wschodni i jego konsekwencję (Co za fatalny świat / Podzielony granicami / Z ludźmi, których kochasz / Rozmawiasz tylko listami / Czujesz ich jedynie przy pomocy pocztowego kleju / Tylko dlatego, że mieszkają w innym kraju)[3]. Kazik Staszewski, pisząc ostatnią zwrotkę, nawiązywał do swojej sytuacji życiowej, gdzie czuł się odizolowany od rodziny, która zamieszkała w Wielkiej Brytanii[1].
Nawiązania w kulturze i covery edytuj
W 2016 roku reżyser Leszek Gnoiński stworzył film pt. Jarocin. Po co wolność, przedstawiający historię festiwalu rockowego w Jarocinie[10]. Tytuł filmu został zaczerpnięty z piosenki „Po co wolność”[11].
Covery tej piosenki nagrały zespoły Farben Lehre (Projekt Punk z 2013 roku)[12] oraz Pabieda (Nowa wymowa z 2013 roku)[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Kult świętuje 41 lecie działalności. Posłuchaj utworu “Po co wolność”. polskaplyta-polskamuzyka.pl, 2023-04-07. [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Kaseta. kult.art.pl. [dostęp 2023-04-19].
- ↑ a b c d Sobiela 2011 ↓, s. 154.
- ↑ Trudzik 2015 ↓, s. 80.
- ↑ Kult. kult.art.pl. [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Flont 2019 ↓, s. 186.
- ↑ Filiciak 2018 ↓, s. 1.
- ↑ a b c Fic 2019 ↓, s. 40.
- ↑ Gabriela Sierocińska-Dec: Historia w rytmie rocka: Kult "Po co wolność". dzieje.pl, 2013-09-10. [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Bitka 2019 ↓, s. 172.
- ↑ Bitka 2019 ↓, s. 180.
- ↑ Po co wolność. bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Sebastian Płatek: "Propaganja" Zobacz najnowszy klip Pabiedy!. netfan.pl, 2013-05-14. [dostęp 2023-04-19].
Bibliografia edytuj
- Stanisław Bitka. Bunt i nostalgia. Filmy dokumentalne o festiwalu w Jarocinie. „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication”. 26.35, 2019.
- Maciej Fic: Muzyka rockowa jako źródło edukacji o Polsce Ludowej. W: Maciej Fic (red.): Polska Ludowa w edukacji historycznej. Katowice: 2019. ISBN 978-83-226-3626-8. [dostęp 2023-04-19].
- Mirosław Filiciak. Will You Awaken When Your Netflix No Longer Works? American Films, Television Productions and Social Transformations in Poland. „European journal of American studies”. 13-3, 2018.
- Mateusz Flont. A Cappella"(1986-1989): anarchistyczne pismo trójmiejskiego Ruchu" Wolność i Pokój"(ustalenia bibliograficzne i klasyfikacja teoretyczna). „Scripta Historica”. 25, 2019.
- Artur Sobiela. Wątki antykomunistyczne w polskiej muzyce punk 1978–1989. „Meritum”. 3, 2011.
- Artur Mariusz Trudzik. Albumy rockowe z lat 80.–medium w walce z reżimem PRL-u (studium z dziennikarstwa muzycznego). „Kultura–Media–Teologia”. 21, 2015.