Polskie Zakłady Optyczne

Polskie Zakłady Optyczne (PZO) – przedsiębiorstwo założone w 1921 w Warszawie przez grupę przemysłowców: Kazimierza Mieszczańskiego, Georga Cora, Karola Hercyka, Henryka Kolberga i innych.

Polskie Zakłady Optyczne
Ilustracja
Pracownik PZO w latach 50.
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Adres

04-186 Warszawa
ul. Grochowska 43

Forma prawna

Sp. z o.o.

Prezes

Wojciech Cholewo

Nr KRS

0000130985

brak współrzędnych
Strona internetowa
Zniszczony przez Niemców kompleks Polskich Zakładów Optycznych ok. 1945 roku
Mikroskopy produkowane przez przedsiębiorstwo w latach 70.

Historia

edytuj

Powstało ono na bazie fabryki aparatów optycznych utworzonej w 1899. Pierwotnie nosiło nazwę „Fabryka Aparatów Optycznych i Precyzyjnych H. Kolberg i s-ka”.

Na szybki rozwój firmy miało wpływ zamówienie złożone przez III Departament Artylerii i Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych na 1000 sztuk lornetek. Do produkcji potrzebne było miejsce i tak w czerwcu 1926 zakupiono plac wraz z budynkami przy ul. Grochowskiej 316, gdzie wcześniej produkowano tabakierki.

Lata 1930-1931 były dla firmy trudne z powodu kryzysu gospodarczego w Polsce. Wtedy to francuscy udziałowcy wykupili pakiet kontrolny akcji i zmienili nazwę na Polskie Zakłady Optyczne S.A[1].

Podczas II wojny światowej kontrolę nad zakładem przejął Zeiss–Jena. W połowie 1944 wskutek szybko zbliżającego się frontu produkcja została przerwana[2]. Później Niemcy wywieźli maszyny i urządzenia, a budynki spalili i wysadzili w powietrze[2].

W 1951 decyzją Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego nastąpiła rozbudowa fabryki i wprowadzenie do produkcji nowych wyrobów, które z powodzeniem eksportowano na zachód.

Do lat 80. minionego wieku w PZO wytwarzano asortyment wyrobów precyzyjno-optycznych, takich jak mikroskopy, instrumenty geodezyjne, lornetki, lupy, rzutniki. Produkowano również sprzęt dla potrzeb wojskowych Układu Warszawskiego. Wraz z przyłączeniem pod koniec lat 60. Warszawskich Zakładów Fotooptycznych PZO przejęły także produkcję aparatów i akcesoriów fotograficznych.

Zmiany w 1989 spowodowały spadek aktywności firmy, przede wszystkim w produkcji zbrojeniowej i jednostkach organizacyjnych finansowanych z budżetu Państwa.

2 listopada 1995 przedsiębiorstwo państwowe PZO zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. 14 maja 1996 Ministerstwo Przekształceń Własnościowych wniosło akcje PZO S.A. do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.

Obecnie PZO składa się z kilku spółek zależnych od spółki Polskie Zakłady Optyczne Sp. z o.o. (można używać skróconej nazwy PZO Sp. z o.o.). Spółka zależna – PZO Mikroskopy i Wyroby Optyczne Sp. z o.o. zajmuje się produkcją sprzętu optycznego dla potrzeb cywilnych. Produkcja odbywa się ciągle w tym samym miejscu. Część nieużywanych przedwojennych hal została sprzedana deweloperom w celu przekształcenia w lofty. Spółka główna PZO zakończyła około 2010 r. produkcję cywilną (w tym mikroskopów warsztatowych i płytek interferencyjnych) i obecnie wytwarza wyłącznie optykę wojskową.

W 1970 w Rzeszowie powstała Filia PZO. Początkowo myślano o budowie 4 budynków przy ulicy Zwierzynieckiej 4 w których miało się mieścić Polskie Centrum Optyczne. Budowa zakończyła się na jednym budynku, który w pierwotnym założeniu miał być budynkiem administracyjnym. PZO w Rzeszowie pod koniec lat 80. zatrudniała ponad 500 osób. Produkowała pojedyncze elementy optyczne dla PZO. Zajmowano się też składaniem prostych urządzeń optycznych. W 1992 PZO w Rzeszowie oddzieliło się od macierzystej firmy w Warszawie i zostało nazwane Optores. W 1993 zostało sprywatyzowane, a w 1997 zlikwidowane. Na bazie potencjału ludzkiego i maszyn powstała w 1997 w Rzeszowie nowa firma: Optica sp. z o.o., która w 2002 zmieniła nazwę na B&M Optik Sp. z o.o.

PZO są (były) producentem wszelkiego rodzaju sprzętu optycznego

edytuj
  • aparatów fotograficznych
  • obiektywów fotograficznych
    • Poloxer 210/4,5
  • powiększalników fotograficznych
    • Krokus (II,3,44,66 Color)
    • Mak
    • Beta
  • obiektywów powiększalnikowych
  • rzutników do przeźroczy
    • Narcyz
    • Diapol
    • Diapol Automat (zdalnie sterowany)
    • Krokus TF (zdalnie sterowany)
    • Krokus AF (autofocus, zdalnie sterowany)
  • przeglądarek do przezroczy
    • Krokus DIA
    • Krokus DIA (wersja bateryjna)
  • mikroskopów
    • mikroskopów medycznych
    • mikroskopów laboratoryjnych
    • mikroskopów stereoskopowych
    • mikroskopów szkolnych (np. Mikros)
  • noktowizorów
  • refraktometrów
  • kolimatorów
  • teodolitów, niwelatorów i różnego rodzaju przyrządów geodezyjnych
  • optycznych przyrządów pomiarowych (produkcja zakończona)
  • mikroskopów warsztatowych (pomiarowych) małych
  • mikroskopów warsztatowych (pomiarowych) dużych
  • mikrointerferometrów (gładkościomierzy optycznych)
  • okularów mikrometrycznych
  • płaskich płytek interferencyjnych – jednostronnych i dwustronnych, o średnicach 45, 60, 80 i 100 mm, w klasach dokładności I i II – do sprawdzania przywieralności i płaskości powierzchni przyrządów pomiarowych
  • trzech serii czterosztukowych kompletów płytek interferencyjnych płasko-równoległych (PRP-I, PRP-II i PRP-III) – do sprawdzania płaskości i równoległości powierzchni pomiarowych przyrządów pomiarowych

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Michał Krasucki, Warszawskie dziedzictwo postindustrialne, Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 75, ISBN 978-83-931723-5-1 [dostęp 2024-01-16].
  2. a b Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 14.