Pomnik Poległych Winiarczyków

Pomnik Poległych Winiarczykówpomnik w hołdzie Winiarczykom poległym za Wiarę i Ojczyznę w latach 1914–1921[1], który znajdował się na poznańskich Winiarach od 1922 do II wojny światowej. Zrekonstruowany i ponownie odsłonięty w 2021 na skwerze Stanisława Bręczewskiego.

Pomnik Poległych Winiarczyków
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Miejsce

ul. Winiarska

Data odsłonięcia

1923

Data likwidacji

1939

brak współrzędnych
Tablice pamiątkowe

Projekt i wymowa

edytuj

Pomnik miał formę masywnego sześcioboku opartego na czterech słupach i czterech wolutach, zwieńczonego dużą kulą z krzyżem. Na bocznych ścianach sześcioboku znajdowały się tablice pamiątkowe. Upamiętniał dziewięćdziesięciu mieszkańców Winiar poległych w latach 1918–1921 podczas powstania wielkopolskiego, I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Był to pierwszy w mieście pomnik upamiętniający powstańców wielkopolskich i poległych w I wojnie światowej[1]. Znajdował się na skrzyżowaniu ulic: Długiej (późniejszej Winiarskiej[1]), św. Stanisława i Plebańskiej, w pobliżu dawnej szkoły podstawowej nr 17 (rozebranej w 1979 podczas budowy Osiedla Winiary) oraz domu katechetycznego, w którym od 1923 odprawiano msze święte dla mieszkańców Winiar.

Historia

edytuj

Inicjatorami powstania obiektu byli: lokalny proboszcz Bolesław Kościelski, naczelnik gminy Antoni Bajerlein, Wincenty Pokrywka oraz rektor szkoły podstawowej nr 17 Sylwester Mausz. Kamień węgielny pod budowę pomnika wmurowano 26 grudnia 1922. Podczas tej uroczystości, w której uczestniczył gen. Kazimierz Raszewski, wręczono Krzyże Walecznych Wincentemu Pokrywce i Antoniemu Bajerleinowi (byli oni dowódcami winiarskiego oddziału powstańczego w 1918). Monument odsłonięto 6 maja 1923[2]. Podczas II wojny światowej został zniszczony przez Niemców, choć niepotwierdzone przekazy mówią, że udało się wcześniej wyjąć tubę z aktem erekcyjnym i listą 90 poległych Winiarczyków[1]. Władze PRL nie odbudowały monumentu. Również po 1989 nie wrócono do tego pomysłu[3]. Pomnik zrekonstruowano i odsłonięto ponownie 4 października 2021 w innej lokalizacji, na skwerze Stanisława Bręczewskiego w pobliżu ul. Sokoła[2] a dawne miejsce istnienia pomnika wyznaczają trzy ocalałe stare lipy (posadzone w roku odsłonięcia pomnika[1]) stojące pomiędzy torowiskami tramwajowymi linii piątkowskiej, a samem spożywczym z 1969.

Galeria – pierwotne miejsce posadowienia

edytuj
Oznaczone w 2018 miejsce, w którym stał pomnik
Miejsce po pomniku w 2015. Widoczne trzy historyczne lipy
Tablica pamiątkowa w pobliżu dawnej lokalizacji pomnika

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e tablica informacyjna in situ
  2. a b Grzegorz Okoński, Pomnik Poległych Winiarczyków powrócił po 82 latach na Winiary. Sukces starań mieszkańców [online], Głos Wielkopolski, 4 października 2021 [dostęp 2022-02-06] (pol.).
  3. Ewa Burchard, Katarzyna Stelmachowska, Winiary jakie pamiętamy... Dawny Poznań i jego mieszkańcy w fotografiach i wspomnieniach, Wagros, Poznań, 2014, s.22,84, ISBN 978-83-63685-34-8