Wikipedia

Pozaszkolna oświata rolnicza

Pozaszkolna oświata rolnicza – ogół form, metod i sposobów postępowania przez organizacje i instytucje rolnicze, zmierzające do podniesienia wiedzy i kwalifikacji rolników indywidualnych.

Pozaszkolna oświata rolnicza stanowi system społeczno-zawodowego kształcenia rolników oraz kobiet i młodzieży wiejskiej w systemie pozaszkolnym. Jest odpowiedzialna za całokształt poczynań oświatowych związanych z przygotowaniem do zawodu rolnika wraz z procesem dokształcania i doskonalenia zawodowego[1].

Znaczenie pozaszkolnej oświaty rolniczej wynika z właściwości rolnictwa i gospodarstw rolnych. Zbiorowość rolników cechuje się niższym poziomem wykształcenia ogólnego, znacznym rozproszeniem terytorialnym, niższą siecią szkolnictwa i placówek oświatowych[2]. Użytki rolne zajmują ponad 60% powierzchni kraju, zaś ludność rolnicza stanowi 15,9% populacji kraju. Liczba gospodarstw indywidualnych, które korzystają z dopłat bezpośrednich wynosiła 1,3 mln[3].

Pozaszkolna oświata rolnicza w okresie międzywojennym edytuj

Niski poziom przygotowania ogólnego i zawodowego rolników, a nawet analfabetyzm, był przyczyną podejmowania różnych form pozaszkolnych, które pozwalały na doskonalenie zawodowe rolników bez odrywania ich od prac w gospodarstwie rolnym. Podstawową rolę w szerzeniu oświaty odgrywały towarzystwa rolnicze, związki kółek rolniczych, koła gospodyń wiejskich i izby rolnicze oraz służby instruktorskie tam zatrudnione. Do akcji społeczno-oświatowej włączali się nauczyciele szkół ogólnych i rolniczych, organizatorzy przysposobienia rolniczego, działacze oświatowi i kół młodzieżowych oraz księża kościoła katolickiego i prawosławnego[4].

Kształtowanie pozaszkolnej oświaty rolniczej po 1956 r. edytuj

Od 1956/57 pozaszkolna oświata rolnicza zyskała organizacyjne umocowanie poprzez przywrócenia funkcjonowania kółek rolniczych, kół gospodyń wiejskich i rolniczych zrzeszeń branżowych, oraz administracyjne wsparcie poprzez powołania gromadzkiej służby rolnej.

W celu sfinansowania zadań w zakresie oświaty rolniczej, postępu rolniczego i instruktażu fachowego utworzono Centralny Fundusz Postępu Rolniczego. Fundusz tworzony był z opłat plantatorskich pobieranych w ramach umów kontraktacyjnych, oraz z wpłat instytucji kontraktacyjnych i skupiających produkty roślinne i pochodzenia zwierzęcego, przeznaczonych dotychczas na fundusz agrotechniczny i zootechniczny[5].

Wśród stosowanych form pozaszkolnego kształcenia rolniczego można wymienić: szkolenia jesienno-zimowe rolników, kursy kwalifikowane w zawodach rolniczych, pokazy i demonstracje, poradnictwo indywidualne, gospodarstwa przykładowe, wycieczki, zespoły przysposobienia rolniczego młodzieży wiejskiej[6].

Tematyka szkoleń realizowana w ramach pozaszkolnej oświacie rolniczej edytuj

Kierunki kształcenia wyznaczone były przez czynniki polityczne i władze rządowe szczebla centralnego. W 1963 r. ukazała się uchwała Rady Ministrów w sprawie agrominimum, która zalecała wprowadzenie we wszystkich gospodarstwach rolnych określonych zabiegów agrotechnicznych i zootechnicznych[7]. W pakiecie agrominimum znalazły się zadania związane z koniecznością zagospodarowania wszystkich użytków rolnych, dokonywania wymiany materiału siewnego, prawidłowego stosowania nawozów mineralnych czy utrzymania zwierząt gospodarskich w należytych warunkach higienicznych. Upowszechnianie agrominimum stało się tematem masowych szkoleń rolniczych, adresowanych do wszystkich rolników.

Tematyka szkoleń uległa zmianie w świetle ustawy z 1967 r. o obowiązku stosowania nawozów mineralnych[8] oraz zarządzenia wykonawczego Ministra Rolnictwa z 1968 r. sprawie objęcia upraw zbóż i ziemniaków obowiązkiem planowego odnawiania materiału siewnego[9].

Tematyka szkoleń rolniczych podejmowanych po 1976 r. dotyczyła głównie tworzenia zespołów rolników indywidualnych, kooperacji i specjalizacji w rolnictwie[10].

W organizacji szkoleń główną rolę odgrywali agronom i zootechnik gromadzki, którzy odpowiedzialni byli za tematykę szkoleń, zapewnienie lektora i frekwencji rolników, wynajem miejsca szkoleń i pomocy dydaktycznych. Podobną rolę spełniali instruktorzy zatrudnieni w gromadzkiej służbie rolnej i gminnej służbie rolnej[11].

Współczesny kształt pozaszkolnej oświaty rolniczej edytuj

Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej (2004), oraz przyjęcie zasad Wspólnej polityki rolnej zmieniło charakter tematów podejmowanych w pozaszkolnej oświacie rolniczej. W pierwszym okresie funkcjonowania Polski w UE do rolników skierowano cały pakiet tematów związanych ze sposobami korzystania z dopłat bezpośrednich i z funduszy określonych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich.

W myśl ustawy o wojewódzkich ośrodkach doradztwa rolniczego z 2004 r.[12] ośrodki prowadzą szkolenia dla rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich, w szczególności w zakresie:

  • stosowania nowoczesnych metod agrotechnicznych, hodowli oraz przetwórstwa rolno-spożywczego,
  • rozwiązywania problemów technologicznych i organizacyjno-ekonomicznych gospodarstw rolnych,
  • rachunkowości w gospodarstwach rolnych,
  • rolnictwa ekologicznego
  • rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich,
  • unowocześniania wiejskiego gospodarstwa domowego,
  • ubiegania się o przyznanie pomocy finansowanej lub współfinansowanej ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej lub innych instytucji krajowych lub zagranicznych,
  • modernizacji gospodarstw rolnych, poprawy jakości artykułów rolno-spożywczych i ich przetwórstwa oraz wzmocnienia pozycji rolników na rynku,
  • zarządzania gospodarstwem rolnym,
  • promocji produktów lokalnych i regionalnych.

Do zadań ośrodków należy organizowanie kursów przygotowujących do uzyskania tytułów kwalifikacyjnych w zawodach przydatnych do prowadzenia działalności rolniczej oraz organizacji targów, wystaw, pokazów, konferencji i innych przedsięwzięć upowszechniających wiedzę rolniczą, nowe technologie produkcji i promujących produkty i wyroby przetwórstwa rolno-spożywczego[13].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Czesław Maziarz, Pozaszkolna oświata rolnicza – zarys teorii i praktyki, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1969.
  2. ↑ Bogdan Wawrzyniak, Luka edukacyjna barierą integracji polskiej wsi i rolnictwa z Unią Europejska, „Wieś i Rolnictwo”, 3, 2001 [dostęp 2021-07-07].
  3. ↑ Obszary wiejskie w Polsce w 2018 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2020, ISSN 2719-2652 [dostęp 2021-07-07].
  4. ↑ Encyklopedia Ekonomiczno-Rolnicza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984 [dostęp 2021-07-07].
  5. ↑ M.P. z 1967 r. nr 45, poz. 225.
  6. ↑ Czesław Maziarz, Agronomia społeczna, cz. II, Elementy metodyki doradztwa rolniczego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974 [dostęp 2021-07-07].
  7. ↑ M.P. z 1963 r. nr 85, poz. 408.
  8. ↑ Dz.U. z 1967 r. nr 23, poz. 109.
  9. ↑ M.P. z 1968 r. nr 19, poz. 121.
  10. ↑ M.P. z 1976 r. nr 11, poz. 53.
  11. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 318.
  12. ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 251, poz. 2507.
  13. ↑ Bogdan Wawrzyniak, Udział doradców ODR w procesie realizacji niektórych działań WPR w warunkach polskich, „Zagadnienie Doradztwa Rolniczego”, 4 (102), 2020 [dostęp 2021-07-07].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pozaszkolna_oświata_rolnicza&oldid=70716884”