Prek (herb szlachecki)
Prek (Borek, Kaganiec, Bork, Preuck, Pröck) – nazwisko starej pruskiej rodziny szlacheckiej oraz nazwa jej herbu własnego.
Opis herbu
edytujOpis z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania, według Juliusza Karola Ostrowskiego[2]:
Prek, Bork (Preuck, Pröck): W polu srebrnym kosz żelazny czarny z płomieniem czerwono-złotym. Klejnot: nad hełmem, w koronie taki sam kosz z płomieniem. Labry czerwone lub czarne, podbite srebrem.
Prek II: jak powyższy, ale pole czerwone, zaś labry czarne podbite czerwonym.
Ostrowski podając opisy obu wariantów herbu powołuje się na herbarz Siebmachera, jednakże występują pewne różnice między tymi dwoma źródłami. W opisie u Siebmachera nie jest podana barwa kosza, określony jest tylko jako żelazny. Ponadto stwierdza się, że kosz ma pionowe uchwyty, zaś w klejnocie jest kosz lub palenisko. Labry wariantu pierwszego mają być czarne, podbite srebrem, nie wspomina się o czerwieni. W opisie nie jest wskazana barwa płomienia[3], ale czerwień i złoto odczytać można ze szrafowania tynktur na ilustracji[4].
Ponadto, Ostrowski dla wariantu pierwszego podaje alternatywne barwy wierzchu labrów, ale na odnośnej ilustracji wierzch jest czerwony[5].
Według nowszych opracowań niemieckich, herb ten miał pole srebrne, płomień czerwony, zaś labry czarno-czerwone, podbite srebrem[6].
Najwcześniejsze wzmianki
edytujHerb nie jest znany heraldykom aż do przełomu XIX i XX wieku. Kasper Niesiecki przytoczył rodzinę Prek, ale przypisał im zbliżony wyglądem i nazwą herb Borck[7][8].
Rodzinę Prek znał także Seweryn Uruski, ale przypisał on im bliżej nieokreślony herb Borek[9].
Właściwe wizerunki i opisy herbu Prek pojawiły się w herbarzach dopiero na początku XX wieku. Przytoczył je tzw. herbarz Siebmachera z 1905 roku, który nazwał ten herb Borek[4][3], zaś informacje częściowo powtórzył za nim w swoich pracach Juliusz Karol Ostrowski, używając jednak nazw Prek i Prek II[5][2].
Herbowni
edytujWedług Tadeusza Gajla, który listę herbownych skompilował m.in. na podstawie klasycznych herbarzy, uprawnionymi do używania tego herbu były rodziny o nazwiskach: Preck i Prek[10]. Nazwisko to zapisywano także jako Bork, Preuck, Pröck[2] oraz Proeck[6]. Seweryn Uruski podaje, że identyczna z Prekami jest rodzina Prekier, zamieszkała na Litwie, która wylegitymowała się ze szlachectwa w 1842 roku w guberni kowieńskiej, Uruski przypisuje tej rodzinie jednak bliżej nieokreślony herb Borek[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Tadeusz Gajl: Herby szlachty Polski. Od średniowiecza do 1918 roku. Brzezia Łąka: Poligraf, 2023, s. 258. ISBN 978-83-8308-093-2.
- ↑ a b c Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Cz. 2: Opisy herbów. Warszawa: Główny skład Księgarnia Antykwarska B. Bolcewicza, 1906, s. 284-285.
- ↑ a b Friedrich Heyer von Rosenfeld, Ivan von Bojničić: Der Adel von Galizien, Ladomerien u. der Bukowina. T. 4. Nürnberg: Verlag von Bauer und Raspe, 1905, s. 4, 191, seria: J. Siebmacher's grosses und allgemeines Wappenbuch. [dostęp 2024-06-18]. (niem.).
- ↑ a b Friedrich Heyer von Rosenfeld, Ivan von Bojničić: Der Adel von Galizien, Ladomerien u. der Bukowina. T. 4. Nürnberg: Verlag von Bauer und Raspe, 1905, s. tabl. 2, 231, seria: J. Siebmacher's grosses und allgemeines Wappenbuch. [dostęp 2024-06-18]. (niem.).
- ↑ a b Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Cz. 1: Wizerunki herbów. Warszawa: Główny skład Księgarnia Antykwarska B. Bolcewicza, 1902, s. 478.
- ↑ a b Genealogischen Handbuch des Adels. T. 11: Pre–Rok. Nürnberg: C. A. Starke Verlag, 2000. (niem.).
- ↑ Kasper Niesiecki: Korona Polska przy Złotey Wolnosci Starożytnemi Rycerstwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego Kleynotami, Naywyższymi Honorami, Heroicznym Męstwem y odwagą, Wytworną Nauką a naypierwey Cnotą, Pobożnością y Swiątobliwością Ozdobiona. T. 3. Lwów: Drukarnia Jezuitów, 1740, s. 731.
- ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 7. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 498.
- ↑ a b Seweryn Uruski: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 14. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1917, s. 339-340.
- ↑ Tadeusz Gajl: Herby szlachty Polski. Od średniowiecza do 1918 roku. Brzezia Łąka: Poligraf, 2023, s. 484. ISBN 978-83-8308-093-2.
Linki zewnętrzne
edytuj- Herb Prek z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
- Herb Prek II z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla