Proces prawników (oficj. proces USA vs. Josef Altstötter i inni) – trzeci z 12 procesów norymberskich, które odbyły się przed amerykańskimi trybunałami wojskowymi po zakończeniu procesu głównych zbrodniarzy wojennych przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Na ławie oskarżonych zasiedli członkowie nazistowskiego wymiaru sprawiedliwości i niemieccy prawnicy, którzy współpracowali z władzami III Rzeszy. Proces przeprowadzono w dniach od 5 marca do 4 grudnia 1947.

Świadek zeznający w procesie prawników

Sędziowie

edytuj

Skład sędziowski złożony był z czterech amerykańskich sędziów:

Po tym jak Marshall wystąpił ze składu sędziowskiego, Brand został przewodniczącym składu zaś Harding z zastępcy stał się pełnoprawnym sędzią.

Oskarżeni

edytuj

Oskarżonych zostało 16 niemieckich prawników, z czego 9 pracowało w nazistowskim Ministerstwie Sprawiedliwości (pozostali pełnili funkcje w tzw. Sądach Specjalnych i w Trybunałach Ludowych). Głównym zarzutem było przygotowanie i sankcjonowanie nazistowskiego programu „czystości rasowej”, przez wprowadzenie rasistowskiego ustawodawstwa i udział w prześladowaniu „ras niższych”. Członkowie Sądów Specjalnych i Trybunałów Ludowych odpowiadali za niesprawiedliwe i przesadnie surowe traktowanie obywateli państw alianckich, którzy z pogwałceniem prawa zostali przez te organy osądzeni. Oskarżeni także niejednokrotnie sankcjonowali zbrodnie popełniane przez innych. Ze względu na wcześniejszą śmierć nie oskarżono m.in.: Otto Thieracka (nazistowskiego ministra sprawiedliwości w latach 1942–1945[1], odpowiedzialnego w dużej mierze za kierowanie więźniów do obozów koncentracyjnych i częstego wizytatora tych obozów[2], Rolanda Freislera (fanatycznego nazisty, przewodniczącego Trybunału Ludowego[1] od 1942, który sądził m.in. uczestników zamachu z 20 lipca 1944 i wydawał niezwykle surowe wyroki[3]) oraz Erwina Bumke (przewodniczącego Sądu Najwyższego Rzeszy Niemieckiej(inne języki)). Thierack i Bumke popełnili samobójstwo, a Freisler zginął 3 lutego w 1945 w trakcie nalotu bombowców alianckich[1][3].

Zarzuty i wyrok

edytuj

Zarzuty aktu oskarżenia obejmowały zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz przynależność do organizacji przestępczych: SS (co dotyczyło Altstöttera, Cuhorsta, Engerta i Joela) i korpusu kierowniczego NSDAP (co dotyczyło Cuhorsta, Oeschy’ego, Nebelunga i Rothauga). 10 oskarżonych uznano za winnych stawianych im zarzutów, z wyjątkiem Oswalda Rothauga, który skazany został jedynie za zbrodnie przeciw ludzkości (Rothaug skazany został mimo to na dożywotnie pozbawienie wolności, gdyż trybunał uznał oskarżonego za człowieka okrutnego i sadystycznego, nie znajdując dla niego żadnych okoliczności łagodzących). 5 oskarżonych uniewinniono, Karl Engert został wycofany z procesu z powodów zdrowotnych, a Karl Westphal popełnił samobójstwo przed jego rozpoczęciem. Opinia publiczna uznała wyrok za zbyt łagodny. Skazanym, którzy nie należeli do organizacji przestępczych, na poczet kary zaliczono okres uwięzienia sprzed i w trakcie procesu. Większość skazanych zwolniono na początku lat 50. XX w., a niektórzy otrzymali nawet od władz RFN emerytury (Franz Schlegelberger, Ernst Lautz i Curt Rothenberger).

Sentencja wyroku Amerykańskiego Trybunału Wojskowego w procesie prawników:

  1. Oswald Rothaugdożywotnie pozbawienie wolności
  2. Herbert Klemm – dożywotnie pozbawienie wolności
  3. Rudolf Oeschey – dożywotnie pozbawienie wolności
  4. Franz Schlegelberger – dożywotnie pozbawienie wolności
  5. Wilhelm von Ammon – 10 lat pozbawienia wolności
  6. Günther Joel – 10 lat pozbawienia wolności
  7. Ernst Lautz – 10 lat pozbawienia wolności
  8. Wolfgang Mettgenberg – 10 lat pozbawienia wolności
  9. Curt Rothenberger – 7 lat pozbawienia wolności
  10. Josef Altstötter – 5 lat pozbawienia wolności
  11. Paul Barnickel – uniewinniony
  12. Hermann Cuhorst – uniewinniony
  13. Günther Nebelung – uniewinniony
  14. Hans Petersen – uniewinniony
  15. Karl Engert – wycofany z procesu z powodu choroby.

Karl Westphal popełnił samobójstwo przed rozpoczęciem procesu.

Filmografia

edytuj

Proces prawników stał się kanwą dla amerykańskiego filmu z 1961 pt. Wyrok w Norymberdze w reżyserii Stanleya Kramera.

Przypisy

edytuj
  1. a b c I. Introduction, [w:] William F. Meinecke jr., German Justice on Trial: The Justice Case, „Military Law Review”, 229 (2), The Judge Advocate General's Legal Center & School [dostęp 2023-11-10] (ang.).
  2. Sarah Schädler - „Justizkrise“ und „Justizreform“ im Nationalsozialismus. Das Reichsjustizministerium unter Reichsjustizminister Thierack (1942–1945). Mohr Siebeck, Tübingen, 2009, s. 88, język niemiecki, ISBN 978-3-16-149675-2
  3. a b Das Ende des Blutrichters. www.fr.de. [dostęp 2024-01-13]. (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj