Proedros

Proedros (grecki: πρόεδρος, "prezydent") to bizantyjski tytuł przyznawany wysokiej rangi urzędnikom dworskim i kościelnym od około X do XII wieku. Tytuł był również nadawany kobietom, nazywano je wówczas proedrissa (προέδρισσα).

Tytuł dworski

Pierwsza wzmianka o tytule pochodzi z X wieku. Został on po raz pierwszy nadany w latach 60. X wieku przez cesarza Nicefora II Fokasa a otrzymał go Bazyli Lekapen, eunuch z tytułem parakoimōmenosa. Proedros znajdował się dość wysoko w hierarchii dworskiej, zaraz po zostē patrikia a przed magistrosem. Był to wówczas najwyższy tytuł jaki mógł otrzymać na bizantyjskim dworze mężczyzna nie pochodzący z rodziny cesarskiej. Początkowo, do połowi XI wieku nadawano go tylko eunuchom i dbano o to aby nie otrzymywało go zbyt wiele osób. Od połowy XI stulecia zaczęto go przyznawać także arystokratom i to dosyć powszechnie^[1]. Posiadanie tytułu proedrosa było niezbędne aby obejmować wysokie urzędy, na przykład zostać przewodniczącym senatu (ὁ πρόεδρος τῆς συγκλήτου). W wyniku częstego nadawania tytułu stracił on na atrakcyjności i dwór cesarski wprowadził nowy tytuł prōtoproedros (πρωτοπρόεδρος) czyli "pierwszy proedros", aby rozróżnić w ten sposób bardziej zasłużonych i znaczniejszych dostojników.

Tytuł proedrosa, podobnie ja wiele innych, zanikł w czasie panowania Komnenenów, którzy stworzyli swoją hierarchię. Od końca XII wieku tytuł całkowicie znika ze źródeł^[1]

Według opisu Konstantyna VII Porfirogenety osoba nosząca tytuł proedrosa miała prawo do noszenia czerwonej tuniki, wyszywanej złotymi nićmi, pas inkrustowany drogimi kamieniami i biały płaszcz przecięty złotymi pasami, udekorowany liśćmi bluszczu^[2].

Tytuł kościelny

Mianem proedrosów określano często biskupów z racji faktu iż byli przywódcami lokalnego kleru. Czasem nazywano tak także metropolitów. W XIII wieku określenie to zmieniło znaczenie i było stosowane tylko w stosunku do biskupów którzy posiadali pod swoją jurysdykcją wakujące biskupstwa^[1]. Biskupi ci zarządzali wprawdzie daną diecezją jakby należała do nich ale nigdy nie uznawano ich oficjalnie.

Bibliografia

Ostrogorski Georg, Dzieje Bizancjum, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008
Ziółkowski Adam, Historia powszechna: Starożytność, Warszawa, PWN, 2009

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Kazhdan Alexander, The Oxford Dictionary of Byzantium, Wydawnictwo Uniwersytetu Oxford, 1991
↑ Konstantyn VII Porfirogeneta, De Ceremoniis, 1.97

[Kazan-1] Kazhdan Alexander, The Oxford Dictionary of Byzantium, Wydawnictwo Uniwersytetu Oxford, 1991

[2] Konstantyn VII Porfirogeneta, De Ceremoniis, 1.97

[1]

[2]