Wikipedia

Przewodniczący wyższy kapłan

mormoński tytuł kościelny

Przewodniczący wyższy kapłan[1] – tytuł kościelny używany w wyznaniach zaliczanych do ruchu świętych w dniach ostatnich[2]. Osadzony w mormońskim kanonie pism świętych jako jeden z elementów tworzącej się hierarchii kościelnej. Stosowany w odniesieniu do posiadającego kapłaństwo urzędnika kierującego konkretną jednostką organizacyjną Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, w szczególności wobec prezydenta tej wspólnoty religijnej. Jako integralna część mormońskiej historii występuje także w innych denominacjach ruchu świętych w dniach ostatnich.

Russell M. Nelson, prezydent i przewodniczący wyższy kapłan Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich od 2018

Pochodzenie i ewolucja tytułu edytuj

Tytuł przewodniczącego wyższego kapłana osadzony jest w jednym z pism świętych wchodzących w skład kanonu tej tradycji religijnej, mianowicie w Naukach i Przymierzach[3]. Ukształtował się stopniowo już w pierwszych latach istnienia mormonizmu[3]. Jego utworzenie miało zostać nakazane w objawieniu[a][4][5][6][7] z listopada 1831[8][9]. Joseph Smith, twórca ruchu świętych w dniach ostatnich, został poparty oraz wyświęcony[b][10] jako prezydent wyższego kapłaństwa Kościoła 25 stycznia 1832[11], podczas konferencji w Amherst w stanie Ohio[12]. Tytuł ten należy rozpatrywać w szerszym kontekście – jako element rozwoju mormońskiej hierarchii. Wcześniej Smith bywał tytułowany między innymi jako pierwszy starszy, widzący, prorok i apostoł Jezusa Chrystusa[13].

Objawienie, którego Smith miał doznać 28 marca 1835[14], dodatkowo sprecyzowało, iż członkowie Pierwszego Prezydium[3] również uprawnieni są do posługiwania się tytułem przewodniczącego wyższego kapłana[3], jednakże doradcy prezydenta, którzy wchodzą w skład tego gremium, nie używają go samodzielnie[3].

Również w pierwszych dekadach mormonizmu zaczął być łączony z niższymi szczeblami hierarchii kościelnej[c][15][16], w tym z kluczową dla codziennych zadań Kościoła funkcją biskupa. Stał się tym samym częścią organizacyjnej ewolucji tegoż właśnie urzędu. Po migracji świętych w dniach ostatnich na Terytorium Utah Brigham Young usiłował rozdzielić role przewodniczącego kapłana (biskupa okręgu) oraz przewodniczącego wyższego kapłana (prezydenta okręgu). Zmiana ta, choć w pełni spójna z istniejącą podstawą kanoniczną, nie przyjęła się jednak w praktyce i ostatecznie została zarzucona[17].

W Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich edytuj

We współczesnym Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich stosowany w odniesieniu do posiadającego kapłaństwo urzędnika kierującego konkretną jednostką organizacyjną Kościoła[3]. W gminach tytuł ten może odnosić się do prezydenta czy biskupa[18][19], w palikach (grupach gmin lub okręgów) czy innych obszarach z kolei używa się go wobec prezydentów[20]. Wszyscy wymienieni są wyświęconymi wyższymi kapłanami w odniesieniu do swoich konkretnych jurysdykcji kościelnych[21]. Niemniej biskup oraz prezydent obszaru funkcjonują w hierarchii również na mocy dodatkowego wyświęcenia – odpowiednio – na biskupa i siedemdziesiątego[3].

W przypadku użycia terminu bez dodania określonej jurysdykcji kościelnej tytuł przewodniczącego wyższego kapłana odnosi się do prezydenta Kościoła[3]. Jedynie prezydent Kościoła bowiem, mocą swego wyświęcenia na ten urząd, funkcjonuje jako przewodniczący wyższy kapłan w odniesieniu do całej wspólnoty[3]. Zamiennie używa się wobec noszącego ów tytuł miana prezydenta wyższego kapłaństwa[22].

W innych denominacjach ruchu świętych w dniach ostatnich edytuj

Jako integralna część historii mormonizmu tytuł ten przewija się w różnych organizmach religijnych wywodzących swój rodowód od Josepha Smitha. Występuje chociażby w Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, niewielkiej denominacji uznającej Jamesa Stranga za prawowitego następcę Josepha Smitha. Skupieni w niej wierni potocznie określani są mianem strangitów[23]. Pojawia się też w Kościele Chrystusa – Obszarze Świątyni, nieco większej od strangitów wspólnoty, wobec której używa się nazwy hedrikitów[24].

Jest jednocześnie obecny w rozlicznych grupach łączonych z mormońskim fundamentalizmem, w tym we wspólnocie znanej jako Apostolic United Brethren (AUB)[25].

Uwagi edytuj

  1. ↑ W mormonizmie objawienie jest pojęciem bardzo pojemnym i wielopoziomowym. Jak wyjaśnił członek Kworum Dwunastu Apostołów i specjalista w zakresie mormońskiej doktryny starszy Bruce R. McConkie, każdy prawy, pobożny i posłuszny człowiek ma prawo do osobistych objawień od Boga. Joseph Fielding McConkie dodał, że otrzymywanie osobistych objawień stanowi duchowe prawo każdego świętego w dniach ostatnich. Argumentował dodatkowo, że zabieganie o takowe objawienia jest obowiązkiem wiernego. Osobiste objawienia należy wyraźnie odróżnić od objawień dla Kościoła, które może otrzymywać wyłącznie urzędujący prezydent. W tym konkretnym przypadku mowa jest o drugim typie objawień.[4][5][6][7].
  2. ↑ Rozróżnienie między wyświęceniem na konkretny urząd w kapłaństwie a ustanowieniem do związanej z nim funkcji administracyjnej nie wykształciło się w mormońskiej myśli aż do końca XIX stulecia. Za życia Josepha Smitha powszechnie używanym terminem było jedynie wyświęcenie[10].
  3. ↑ Wynikało to bezpośrednio ze stylu zarządzania preferowanego przez Josepha Smitha. Twórca mormonizmu uwielbiał obdarzać współpracowników władzą, rzecz jasna pod warunkiem, że pozostawali mu oni podlegli. Po jego śmierci stworzyło to dogodne warunki do rutynizacji charyzmy wewnątrz mormońskich struktur, a co za tym idzie do przeniesienia części uprawnień czy darów wiązanych ze Smithem na znaczną część praktykującej populacji świętych w dniach ostatnich.[15][16].

Przypisy edytuj

  1. ↑ The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints: Wyższy kapłan. [w:] Przewodnik po pismach świętych [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-03-16]. (pol.).
  2. ↑ High Priest, [w:] Camille Fronk Olson i inni, LDS Beliefs: A Doctrinal Reference [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2011, lokalizacja 2146-2147, ISBN 1-60908-059-9.
  3. ↑ a b c d e f g h i Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 1130. ISBN 978-0-02-904040-9.
  4. ↑ a b Dallin H. Oaks: Revelation. [w:] Speeches [on-line]. byu.edu, 1981-09-29. [dostęp 2022-09-18]. (ang.).
  5. ↑ a b Revelation, [w:] Camille Fronk Olson i inni, LDS Beliefs: A Doctrinal Reference [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2011, lokalizacja 3736, ISBN 1-60908-059-9.
  6. ↑ a b Bruce R. McConkie: Mormon Doctrine. Salt Lake City: Bookcraft, 1966, s. 108.
  7. ↑ a b Millet 2014 ↓, s. 11.
  8. ↑ Quinn 1994 ↓, s. 39–40.
  9. ↑ The Joseph Smith Papers: Presidency of the high priesthood. [w:] Glossary [on-line]. josephsmithpapers.org. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  10. ↑ a b Chapter 15 "Who Shall Lead the Church?", [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 9739, ISBN 978-1-57008-746-2.
  11. ↑ Quinn 1974 ↓, s. 23.
  12. ↑ Craig James Ostler, Michael Hubbard MacKay, and Barbara Morgan Gardner (red.): Foundations of the Restoration Fulfillment of the Covenant Purposes. Salt Lake City: Deseret Book, Religious Studies Center Brigham Young University, 2016, s. 52. ISBN 978-1-9443-9407-3.
  13. ↑ Quinn 1974 ↓, s. 22.
  14. ↑ Lawrence R. Flake: Prophets and Apostles of the Last Dispensation. Provo, UT: Religious Studies Center, Brigham Young University, 2001, s. 3–6. ISBN 1-5734-5797-3.
  15. ↑ a b Schoon i West 2017 ↓, s. 782.
  16. ↑ a b Schoon i West 2017 ↓, s. 785.
  17. ↑ Smith 2013 ↓, s. 70.
  18. ↑ Presiding High Priest, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 4371, ISBN 978-1-60907-141-7.
  19. ↑ Jason Swensen: President Nelson announces major changes to structure of LDS priesthood quorums. [w:] Church News [on-line]. thechurchnews.com, 2018-03-31. [dostęp 2023-03-07]. (ang.).
  20. ↑ Bryan Richards: Section 107. [w:] Gospel Doctrine [on-line]. gospeldoctrine.com. [dostęp 2023-03-08]. (ang.).
  21. ↑ Bruce R. McConkie: A New Witness For the Articles Of Faith. Salt Lake City: Deseret Book, 1985, s. 350-351. ISBN 978-0877478720.
  22. ↑ President of the High Priesthood (President of the Church), [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 4353, ISBN 978-1-60907-141-7.
  23. ↑ Quinn 1994 ↓, s. 211-212.
  24. ↑ Jean Addams 2010 ↓, s. 75-76.
  25. ↑ Robert Black: Robert Black: The Church of the Firstborn, Temple Ordinances and the AUB. [w:] Holy Order [on-line]. holyorder.org, 2017-08-07. [dostęp 2023-03-04]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przewodniczący_wyższy_kapłan&oldid=69926866”