Wikipedia

Przybycie Chorwatów

Przybycie Chorwatów – okres w dziejach Chorwatów od opuszczenia przez nich swoich siedzib (tzw. Białej Chorwacji) do zasiedlenia terenów dzisiejszej Chorwacji.

Przed przybyciem Słowian edytuj

Osobny artykuł: Historia ziem chorwackich przed przybyciem Słowian.

Przybycie Słowian edytuj

 
Oton Iveković: Przybycie Chorwatów nad Adriatyk

Ok. VI/VII w. na obszar Ilirii przybywają plemiona słowiańskie, w tym Chorwaci[1][2][3]. Według chorwackiej tradycji, odnotowanej przez Konstantyna VII Porfirogenetę w dziele O zarządzaniu państwem, mieli oni przybyć w I poł. VII w. z położonej na północy praojczyzny, tzw. Białej Chorwacji. Dokładne położenie rzekomej macierzy plemion chorwackich nie jest znane[4]; za pewne uznaje się jedynie przybycie z północy. Dodatkowo zarówno autorstwo rozdziałów XXX i XXXI z dzieła Porfirogenety (z których pochodzą wzmianki o Chorwatach) jak i ich treść jest kwestionowana jako subiektywna i nie mająca charakteru kronikarskiego[5]. Nie brakuje w niej również sprzeczność, m.in. w rozdziale XXIX i XXXI Porfirogeneta najpierw pisze, iż plemieniu Chorwatów przewodził bliżej nieznany książę, a następnie, że na jego czele stało 5 braci i 2 siostry. Podobny przekaz o podróżującym rodzeństwie jest rozpowszechniony wśród innych narodów słowiańskich, stąd wiarygodność tego źródła bywa kwestionowana[6].

Od dziesięcioleci toczy się spór historyczny, w którym przewijają się najróżniejsze lokalizacje rzekomej Białej Chorwacji – od, bardzo popularnej w chorwackiej świadomości narodowej, hipotezy małopolskiej (ściślej Krakowskiej), przez północne Czechy, aż po Karyntię i obszary na północ od Dunaju. Nie brakuje również historyków, którzy podają w wątpliwość sensowność całego sporu argumentując, iż podań o rzekomej etnogenezie Chorwatów nie sposób zweryfikować za pomocą źródeł pisanych, a i sama Biała Chorwacja mogła w ogóle nie istnieć. Historia o przybyciu Chorwatów z jednej, ściśle określonej praojczyzny według wielu badaczy nie jest przekazem historycznym, a właściwie legendarnym[7]. Nazwy, których źródłosłów przypomina słowo Chorwat, najliczniej zachowały się w południowej Polsce i północno-wschodnich Czechach, jak również we wschodnich Niemczech oraz na Słowacji, co może wskazywać na potencjalną lokalizację chorwackiej praojczyzny w tych rejonach[8].

 
Celestin Medović: Przybycie Chorwatów

Osadnictwo Słowian i asymilacja ludności autochtonicznej edytuj

Do czasów obecnych przetrwało bardzo mało źródeł archeologicznych oraz pisanych traktujących o pierwszych wiekach Chorwackiego osadnictwa[9]. Badania językoznawcze dowodzą, iż slawizacja toponimii rozpoczęła się w I poł. VIII w. Nie wiadomo natomiast jak dokładnie przebiegał proces asymilacji przybyszów z autochtonami. Nie ma jasnej odpowiedzi czy osiedlanie się Słowian (nierzadko w towarzystwie innych plemion, zwłaszcza Awarów, z którymi tworzyli sojusze i związki plemienne[10]) doprowadziło do przerwania istniejących na tym terenie tradycji iliryjskich czy ustanowienia swoistej kontynuacji. Nowsze badania kładą nacisk na proces koegzystencji, a następnie stapiania się obu grup, aniżeli na przekonanie o istnieniu dwóch diametralnie odmiennych, wyniszczających się etnosów: słowiańskiego i romańskiego[11]. Konstantyn Porfirogeneta pisał jednak, iż w VII w., wraz z Awarami, Słowianie zniszczyli antyczne, rzymskie miasta Epidaurum i Salonę, lecz obecne badania nie potwierdzają tych doniesień. Jednakże historycznym faktem jest, iż Salona rzeczywiście przestała istnieć, a jej mieszkańcy przenieśli się do Splitu, być może zatem dochodziło do powolnego upadku miast romańskich pośrednio spowodowanego najazdami słowiańsko-awarskimi[12].

 
Ferdo Quiquerez: Przybycie Chorwatów nad morze

Mimo że wraz z najazdami nowych przybyszów duża część diecezji została ograbiona, liczne kościoły zburzone, a kapłani byli zabijani, organizacja Kościoła nie została na tych terenach zupełnie zniszczona. Ponieważ duchowni reprezentowali wysoki poziom kultury i wykształcenia, czym również pomagali ludziom w uprawie ziemi, leczeniu chorób, hodowli bydła czy wznoszeniu domów, głoszoną przez nich wiarę stopniowo przyjmowali również najeźdźcy – Słowianie, a dawne, antyczne ośrodki wiary znowu się ożywiały[13]. Po przybyciu Słowian nastąpił wielowiekowy proces asymilacji, który zaowocował zeslawizowaniem niemal całego regionu iliryjskiego[14]. Znaleziska archeologiczne poświadczają, że nowi mieszkańcy przejęli od autochtonów technologię budowy gospodarstw domowych oraz sposoby pochówku zmarłych. W dalszej kolejności również kulturę żywienia, czyli sposoby uprawy płodów rolnych charakterystycznych dla klimatu śródziemnomorskiego, połowu ryb oraz technologię wytwarzania wina. Z całą pewnością zachowali własny język, który narzucili autochtonom. Na różnych obszarach procesy stapiania się Ilirów z przybyszami wyglądały odmiennie. Na terenach niezaludnionych (np. Panonia i Góry Dynarskie) łatwiej było Słowianom utrzymać własną kulturę i sposób życia; nad morzem i na wyspach, gdzie silniejsze ośrodki wykształciła kultura romańska, było to znacznie trudniejsze[15]. Pewnym ewenementem oraz tajemnicą historii pozostaje w jaki sposób wyraźnie niższa cywilizacyjnie ludność przybyła na nieznane sobie wcześniej terytoria, zdołała skutecznie wchłonąć ludność autochtoniczną[14]. Iliryjska tradycja romańska najdłużej zachował się na wyspach, o czym zaświadcza, wolniejsza niż na lądzie, slawizacja toponimii. Ostatni znany użytkownik języka dalmatyńskiego – Tuone Udaina, zmarł na wyspie Krk w 1898 r.[16] Nazwa Ilirowie i Illyricum (łacińska nazwa prowincji rzymskiej) przetrwały nawet po osiedleniu się Słowian na Półwyspie Bałkańskim i wielokrotnie w historii powracały m.in. w postaci, utworzonych przez Napoleona, Prowincji Iliryjskich oraz w nazwie XIX wiecznego ruchu odrodzenia narodowego – Iliryzmu[17].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 40.
  2. ↑ Hrvati. Hrvatska enciklopedija [online], enciklopedija.hr [dostęp 2020-12-15] (chorw.).
  3. ↑ Chorwacja. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-12-15].
  4. ↑ Salamon 2005 ↓, s. 413.
  5. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 32.
  6. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 21.
  7. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 33-35.
  8. ↑ Pavličević 2004 ↓, s. 17.
  9. ↑ Goldstein 2001 ↓, s. 15.
  10. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 24.
  11. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 48.
  12. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 41.
  13. ↑ Pavličević 2004 ↓, s. 15.
  14. ↑ a b Czerwiński 2020 ↓, s. 42.
  15. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 49.
  16. ↑ Czerwiński 2020 ↓, s. 50.
  17. ↑ Iliri. Hrvatska enciklopedija [online], www.enciklopedija.hr [dostęp 2020-12-07] (chorw.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przybycie_Chorwatów&oldid=71716912”