Wikipedia

Puncta extraordinaria

Puncta extraordinaria (z łac. „niezwykłe miejsca”) albo nequdot (z hebr. ‏„kropki”‎) – 15 miejsc w tekście masoreckim Biblii hebrajskiej zaznaczonych i wyróżnionych przez soferów kropkami nad i (jeden raz: Ps 27,13) pod literami. Są jednym z kilku rodzajów różnych nieregularności w tekście masoreckim, jednak same w sobie nie są efektem działania masoretów, ale należały już do tekstu, który do nich dotarł i który chcieli przekazać dalej[1]. Jako nieregularności są komentowane w tekstach z epoki masoretów, a nawet już wcześniej[2]. Zainteresowanie nimi wiąże się z faktem, że niektóre z tych nieregularności mają wpływ na tłumaczenie tekstu.

Kropki występują nad jedną lub więcej literami pojedynczego słowa. Tylko raz zdarza się to dla grupy słów (Pwt 29,29).

Występowanie

edytuj

Lista puncta extraodinaria według Biblia Hebraica Stuttgartensia. Wszystkie 15 miejsc odnotowano w uwagach masora magna do tekstu masoreckiego Księgi Liczb 3:39. Występowanie jakichkolwiek nieregularności w tekście masoreckim różni się w poszczególnych manuskryptach i kodeksach, a ich ilość i umiejscowienie nie jest stałe[3].

  • Rodzaju 16,5 — וביניׄך
  • Rodzaju 18,9 — אׄלׄיׄוׄ
„Zapytali go” – zaznaczone „go”. Niektórzy twierdzą, że kropki zostały omyłkowo wstawione[4].
  • Rodzaju 19,33 — ובקוׄמה
zaznaczony jedna litera „ani kiedy wstała”
  • Rodzaju 33,4 — וׄיׄשׁׄקׄהׄוׄ
„i go ucałował” – TM, Sam, LXXBagster i vg. Masora wskazuje, że te słowa powinny być prawdopodobnie pominięte. Wydania BHK i BHS sugerują, że zostały one prawdopodobnie dodane do tekstu.
  • Rodzaju 37,12 — אׄתׄ
„trzodę swego ojca” – TM, LXX, syrp, vg. Masora wskazuje, że są to słowa wątpliwe i powinny być pominięte.
  • Liczb 3,39 — וׄאׄהׄרׄן
„i Aaron” – TM, LXX, vg. Zwrot pominięty przez Sam, syrp i jedenaście hebrajskich mss.
  • Liczb 9,10 — רחׄקהׄ
„daleką podróż” – zaznaczona ostatnia litera słowa „daleką”, co wskazuje, że czytanie jest wątpliwe.
  • Liczb 21,30 — אשׁרׄ
prawdopodobnie ostatnia litera (nad którą występuje kropka) powinna zostać opuszczona, tak w LXX i Sam.
  • Liczb 29,15 — ועשׂרוןׄ
„i jedną dziesiątą miary” masora wskazuje, że należy ten werset czytać jak 29,4.
w kodeksach A oraz B19A oznaczone słowa „do nas i do naszych synów”, w kodeksie A pierwsza spółgłoska przyimka „do” została oznaczona. Jednak te słowa znajdują się w przedmasoreckim rękopisie LXX P. Fouad Inv. 266 pochodzącym z I wieku p.n.e.
  • 2 Samuela 19,20 — יׄצׄאׄ
  • Psalm 27,13 — לׅׄוׅׄלׅׄאׅׄ
„Gdybym w to nie wierzył” – tekst pominięty przez LXX, syrp, vg i przez pięć hebrajskich mss.
ostatnie słowo wersetu, które jest takie samo jak pierwsze następującego po nim – najprawdopodobniej jako skutek błędu dittografii
  • Ezechiela 46,22 — מׄהׄקׄצׄעׄוׄתׄ

Znaczenie

edytuj

Właściwe znaczenie tych znaków jest dyskusyjne. Podano kilka różnych możliwych wyjaśnień[5].

Trudno jednak znaleźć jedno, które by pasowało do wszystkich tych przypadków. Jednym z najczęściej przyjmowanych wyjaśnień jest propozycja Yeivina podzielenia puncta na 3 grupy[6]:

  1. kropki oznaczają litery, które powinny zostać usunięte (taki sposób oznaczania znajdowany jest rzeczywiście już we wczesnych kodeksach i w zwojach znad Morza Martwego)
  2. kropki oznaczają jakąś wątpliwość co do tradycji tekstualnej
  3. kropki odnoszą się do komentarza w midraszu, a nie do samego tekstu, w takim przypadku mają podkreślać jakiś szczególny możliwy rodzaj interpretacji danego słowa

Niektórzy dodają do nich jeszcze czwarty rodzaj: słowa otrzymały kropki ze względu na jakieś wątpliwości doktrynalne[5].

Są też tacy, którzy twierdzą, że punkty te zostały oznaczone jako ochrona przed usunięciem przez kopistów fraz w tekście hebrajskim, które na pierwszy rzut oka i po porównaniu z równoległymi fragmentami Pisma Świętego wydawały się być zbędne[7].

Żadne z tych wyjaśnień nie wydaje się wystarczające i aktualny stan badań nie pozwala z całą pewnością określić, dlaczego akurat te kilkanaście słów zostało oznaczonych kropkami, szczególnie biorąc pod uwagę, że różnych wątpliwości w tekście masoreckim jest o wiele więcej i są inne sposoby ich oznaczania (np. najpopularniejsze qerê – ketîb).

Dla uczonych zgodność pomiędzy różnymi manuskryptami w umiejscowieniu tak małych szczegółów w tekście jak puncta jest ważnym znakiem wewnętrznej integralności wszystkich tekstów z rodziny masoreckiej[8], a dla niektórych nawet istotnym argumentem za pochodzeniem wszystkich kopii tekstu masoreckiego od jednego wspólnego „przodka”[9].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ P.H. Kelley, D.S. Mynatt, T.G. Crawford, The Masorah of Biblia Hebraica Stuttgartensia. Introduction and Annotated Glossary, Cambridge 1998, s. 32.
  2. ↑ A. Dotan, Masorah, w: Encyclopedia Judaica, Jerusalem 1971, XVI:1407.
  3. ↑ I. Yeivin, Introduction to the Tiberian Masorah, Missoula 1980, s. 44.
  4. ↑ R.F. Butin, The Ten Nequdoth of the Torah, New York 1969, s. 63–65.
  5. ↑ a b P.H. Kelley, D.S. Mynatt, T.G. Crawford, The Masorah of Biblia Hebraica Stuttgartensia. Introduction and Annotated Glossary, Cambridge 1998, s. 33.
  6. ↑ I. Yeivin, Introduction to the Tiberian Masorah, Missoula 1980, s. 45-46.
  7. ↑ E. Tov, Textual Criticism of the Hebrew Bible, Minneapolis 20012, s. 56-57.
  8. ↑ E. Tov, Textual Criticism of the Hebrew Bible, Minneapolis 20012, s. 56.
  9. ↑ P.D. Wegner, A Student's Guide to Textual Criticism of the Bible. Its History, Methods & Results, Downers Grove, IL 2006, s. 66.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Puncta_extraordinaria&oldid=73655707”