Róbert Hutyra
Róbert Hutyra (ur. 1 maja 1944[1]–zm. 21 kwietnia 2021[2]) – słowacki kolarz szosowy, pięciokrotny kolarski mistrz Słowacji, dwukrotny mistrz Czechosłowacji[1], szerzej znany dzięki swej ucieczce wraz z rodziną za żelazną kurtynę samodzielnie wykonanym balonem na ogrzane powietrze.
| Data i miejsce urodzenia | ||||
|---|---|---|---|---|
| Data śmierci |
21 kwietnia 2021[2] | |||
| Obywatelstwo | ||||
| Dorobek medalowy | ||||
| ||||
Pochodził z Lúčki na Spiszu. Z zawodu był technikiem budownictwa. W 1967 wygrał z dużą przewagą wyścig w austriackim Burgenlandzie[3]. Myśl o ucieczce zrodziła się w nim pod wpływem trudnych warunków bytowych i przeżyć związanych z inwazją wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku, gdy jego żona była w ciąży.
Ucieczka edytuj
Inspiracją były informacje prasowe z 1979 o balonowej ucieczce do RFN dwóch mieszkańców NRD[4]. W 1981 roku Robert z żoną Janą próbowali w głębokiej tajemnicy – także przed dziećmi – zbudować w domu swój pierwszy balon[4]. Jednak w czasie prób na wschodzie kraju balon okazał się nieudany (zawiodły szwy, powłoka przepuszczała powietrze, palnik był zbyt słaby[4]) i został spalony w emocjonalnym odruchu mimo łącznego kosztu ok. 18 tysięcy koron.
Do drugiego balonu podeszli bardziej skrupulatnie. Hutyra badał, testował i poddawał próbom różne tekstylia. Ostatecznie drugi balon powstał z nieprzemakalnego materiału używanego do szycia płaszczy przeciwdeszczowych. Kupując znaczne ilości materiału w sklepie na Morawach tłumaczył się, że jest przeznaczony na żagle windsurfingowe dla nowego klubu w Bratysławie. Łącznie materiał kosztował 53 tysiące koron (wówczas koszt nowego samochodu Škoda)[5].
Balon był gotowy w 1983 roku. Małżonkowie zwolnili się z pracy pod pretekstem przeprowadzki do Brna. Ich dzieci dowiedziały się zaledwie 2 dni przed ucieczką[4].
Pierwotny plan ucieczki opierał się na wykorzystaniu wschodnich wiatrów, które ze Słowacji zaniosłyby ich nad teren Austrii. Jednak układy atmosferyczne w lecie 1983 to uniemożliwiły. Wówczas Hutyra postanowił spróbować wystartować z Moraw i polegać na wiatrach północno-zachodnich, które miały ich zanieść nad Austrię.
7 września 1983 balon był gotowy do wzlotu w Božicach na południowych Morawach – 10 km od granicy[4]. Do balonu wsiedli razem z czternastoletnia córką i jedenastoletnim synem. Zabrali ze sobą 4 butle z propan-butanem, dwie torby. Do kosza przyczepiony był kolarski rower Hutyry. Balon udanie wystartował ok. 22:30[4], jednak z powodu niewymienionej na czas butli opadł po pewnym czasie na – wciąż czechosłowackie – terytorium. Po zmianie butli z paliwem udało się znowu wznieść i po godzinie lotu wylądowali w winnicy obok Falkenstein w Dolnej Austrii. Czechosłowacka straż graniczna, która zareagowała z opóźnieniem, ograniczyła się do wystrzelenia flar z rakietnic. Hutyrowie przygotowali balon na ostrzał ostrą amunicją opancerzając kosz metalowymi płytami[6].
Z Austrii Hutyrowie razem ze swym balonem wyjechali do Stanów Zjednoczonych osiadając w stanie Kolorado[4], gdzie wielokrotnie dokonywali pokazów. Ostatecznie ich statek powietrzny trafił do Muzeum Muru Berlińskiego. Róbert Hutyra z żoną wrócili do Europy i mieszkali w Republice Czeskiej w Luhačovicach.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Robert Hutyra [online], Registračné protokoly agentúrnych a operatívnych zväzkov Štátnej bezpečnosti [dostęp 2020-12-28] (słow.).
- ↑ a b Dáša Šamanová, Zemřel legendární československý cyklista. Před komunisty uletěl v balónu [online], cnn.iprima.cz, 23 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-25] (cz.).
- ↑ Robert Hutyra [online], Cycling Archives [dostęp 2020-12-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Balonem ke svobodě [online], Cesty ke svobodě [dostęp 2020-12-28] (cz.).
- ↑ Cesta z Božic do svobodného světa za 60 minut – 2. část [online], ProBožice (cz.).
- ↑ Tam, kde byla železná opona [online], Greenways.cz (cz.).