Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej (niem. Staatsrat der DDR) – kolektywna głowa państwa istniejąca w latach 1960–1990 w NRD.

Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Staatsrat der DDR
Ilustracja
Budynek Rady Państwa w latach 1964–1990
Państwo

 NRD

Data utworzenia

1960

Data likwidacji

1990

Siedziba

Berlin

Adres
Staatsrat der DDR

Marx-Engels-Platz
Berlin, Niemcy
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Mapa konturowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej”
Położenie na mapie Berlina
Mapa konturowa Berlina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej”
Ziemia52°30′56″N 13°24′05″E/52,515556 13,401389
Posiedzenie Rady w dniu 25 czerwca 1981. W środku Erich Honecker
Pierwotna siedziba Rady: pałac Schönhausen (1960–1964)
Plan Berlina z zaznaczoną siedzibą Rady Państwa NRD (kolorem czerwonym)

Historia

edytuj

Radę Państwa powołano na mocy ustawy z 12 września 1960[1] o powołaniu Rady Państwa (niem. Gesetz über die Bildung des Staatsrates), zmieniającej konstytucję NRD (z 1949) po śmierci pierwszego prezydenta NRD, Wilhelma Piecka.

Kształt

edytuj

Instytucja Rady Państwa nawiązywała kształtem, sposobem wyboru i pełnomocnictwami do podobnej instytucji w Polsce, Bułgarii i na Węgrzech. W jej skład wchodził przewodniczący, jego zastępcy oraz 16 członków i sekretarz. W drodze zwyczaju przyjęło się, że przewodniczącym zostawał I sekretarz SED (poza okresem 1973–1976 i po 1989), a jego zastępcami liderzy 4 partii Frontu Narodowego (LDPD – 2 zastępców, później jeden, NDPD, CDU i DBD po jednym) oraz działacze SED. Według art. 66 ust. 2 konstytucji NRD (wersja z 1968) Przewodniczący Rady Państwa reprezentuje Niemiecką Republikę Demokratyczną w świetle prawa międzynarodowego (niem. Der Vorsitzende des Staatsrates vertritt die Deutsche Demokratische Republik völkerrechtlich), jednak w wyniku zmian w konstytucji z 1974 jego rola została formalnie, choć nie de facto (z powodu łączenia funkcji I sekretarza SED z przewodnictwem w Radzie), zrównana z pozostałymi członkami. Kadencja członków Rady trwała początkowo cztery, od 1974 pięć lat. W wyniku przemian demokratycznych z przełomu 1989 i 1990 Rada Państwa uległa rozwiązaniu na mocy ustawy z 5 kwietnia 1990, a jej funkcje przejęło Prezydium Izby Ludowej wraz z przewodniczącą Izby. Od 5 kwietnia do 2 października 1990 obowiązki głowy państwa NRD pełniła marszałek Izby Ludowej Sabine Bergmann-Pohl.

Kompetencje

edytuj

Według art. 66 konstytucji NRD Rada Państwa była "pierwszą osobą w państwie" (po niej następowali formalnie: prezes Rady Ministrów oraz przewodniczący Izby Ludowej). W jej kompetencjach leżało (według art. 66–75):

  • rozpisywanie wyborów do Izby Ludowej i innych gremiów przedstawicielskich
  • powoływanie członków Narodowej Rady Obrony
  • korzystanie z prawa amnestii i łaski
  • ratyfikacja traktatów międzynarodowych
  • przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych
  • przyznawanie odznaczeń państwowych
  • obejmowanie patronatu (niem. Ehrenpatenschaft) nad rodzinami wielodzietnymi
  • przyjmowanie petycji od obywateli.

Do 1974 Rada Państwa miała również prawo wydawania dekretów z mocą ustawy oraz rozpatrywania wniosków skierowanych do Izby Ludowej. Dokonywała wykładni konstytucji i ustaw oraz decydowała o zawieraniu traktatów państwowych. W 1974 na skutek konfliktów w łonie SED (związanych z odejściem Waltera Ulbrichta) kompetencji tych Radę pozbawiono.

Siedziba

edytuj

Początkowo mieściła się w pałacu Schönhausen, gdzie wcześniej rezydował Wilhelm Pieck. W 1964 oddano do użytku nową siedzibę (niem. Staatsratsgebäude) na placu Marksa i Engelsa w Berlinie (dawny i obecny pl. Zamkowy), która była użytkowana przez Radę Państwa do 1990. Po dokonaniu kapitalnego remontu budynek pełnił rolę siedziby kanclerza Niemiec Gerharda Schrödera (1999-2001). Od 2006 w budynku mieści się Europejska Szkoła Zarządzania i Techniki (European School of Management and Technology).

Przewodniczący

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Lech Janicki: Przemiany ustrojowe. W: Władysław Markiewicz (red.): Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 110.

Bibliografia

edytuj