Reyhan Topçubaşova
Reyhan Topchubashova, ros. Reyhan Topçubaşova (ur. 15 grudnia 1905 w Qubie, zm. 5 marca 1970 w Baku) – jedna z pierwszych malarek azerskich, w 1943 uhonorowana tytułem Zasłużonego Działacza Sztuk Azebejdżańskiej SRR[1].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Życiorys edytuj
W dzieciństwie przejawiała zainteresowanie sztuką: rysowała ołówkiem, chętnie słuchała muzyki. Ukończyła otwartą w 1901 muzułmańską szkołę z internatem dla dziewcząt, powstałą z inicjatywy rosyjskiej cesarzowej Aleksandry[2]. Jej nauczycielką była siostra ojca, Səkinə Axundzadə[3].
Do 1923 Reyhan pracowała jako nauczycielka. Studiowała grę na fortepianie w konserwatorium muzyczym[2]. W 1923 poślubiła lekarza Mustafę Topçubaşova. W 1924 urodziła syna Ibrahima, w 1927 bliźniaczki Zemfirę i Elmirę[4][5]. Zajęła się wychowaniem dzieci i przerwała edukację[2].
Z czasem Reyhan zainteresowała się malarstwem[2]. W latach 1931–1935 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Baku[6]. W latach 1941–1945 była wiceprzewodniczącą Zarządu Związku Artystów Azerbejdżanu[1].
Od 1936 prace Reyhan były prezentowane na wystawach państwowych[1]. Malowała portrety (m.in. Nizamiego), pejzaże (m.in. widok na Basztę Dziewiczą w Baku), martwe natury[6], sceny rodzajowe (np. przedstawienie azerskiego wesela)[2]. Jej prace pejzażowe dotyczą głównie krajobrazów Półwyspu Apszerońskiego[6]. W 1938 zorganizowała wystawę prac azerskich artystek. Podejmowała wątki społeczno-polityczne, malując np. demonstracje Azerek i spotkania Rady Baku w 1920[2]. W obawie przed komunistycznymi represjami w stosunku do ciotki Səkiny Axundzadə Reyhan spaliła jej prace[7].
W czasie II wojny światowej Reyhan przygotowywała plakaty propagandowe. Później projektowała kostiumy dla zespołów pieśni i tańca[6], teatrów i placówek artystycznych[2].
W 1950 skomponowała muzykę do baletu „Tarlan” A. Badalbeylego[6].
Zmarła po długiej chorobie[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c S. ABDULLAYEVA, Azərbaycanın dövlətçilik və mədəniyyət tarixində Qubanın yeri və rolu [online], 525.az [dostęp 2022-01-23].
- ↑ a b c d e f g h Nizaməddin ŞƏMSİZADƏ, Gözəl pedaqoq, musiqiçi, rəssam [online], www.anl.az [dostęp 2022-01-23].
- ↑ Farideh Heyat, Nfa, Farideh Heyat Nfa, Azeri Women in Transition: Women in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan, Psychology Press, 2002, ISBN 978-0-7007-1662-3 [dostęp 2022-01-19] (ang.).
- ↑ Скончалась дочь Мустафы Топчубашева [online], Информационное Агентство Репорт [dostęp 2022-01-23] (ros.).
- ↑ Flora XƏLİLZADƏ, BÖYÜK NƏSLİN DÜNYA ŞÖHRƏTLİ ÖVLADLARI [online], www.anl.az [dostęp 2022-01-23].
- ↑ a b c d e f Topçubaşova Reyhan İbrahim qızı (1905-1970) [online], "Dünya Rəssamlığı" incəsənət klubunun rəsmi blogu, 25 lutego 2014 [dostęp 2022-01-23] (azer.).
- ↑ İradə SARIYEVA, Bir səmanın üç ulduzu - Ulduz Əliyeva, Səkinə Axundzadə və Göyərçin xanım... [online], www.anl.az [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Reyhan Topçubaşova, 1905-1970; İzzət Seyidova, 1910-1973; Bədurə Əfqanlı, 1912-2002: rəngkarlıq qrafika, teatr geyimi, Şərq-Qərb, 2013, ISBN 978-9952-34-973-3 [dostęp 2022-01-23] (azer.).