Rychwałd (Słowacja)
Rychwałd, także Wielka Leśna[6] (słow. Veľká Lesná) – słowacka wieś i gmina (obec) w powiecie Lubowla w kraju preszowskim. W 2011 roku zamieszkiwały ją 473 osoby.
 Wjazd do wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Ján Michna[1] |
| Powierzchnia |
24,25[2] km² |
| Wysokość |
603[3] m n.p.m. |
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] |
| Kod pocztowy |
065 34[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SL |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°20′00″N 20°26′15″E/49,333333 20,437500 | |
| Strona internetowa | |
GeografiaEdytuj
Rychwałd leży w paśmie Magury Spiskiej, w dolinie potoku o nazwie Lesniansky potok[7]. Centrum wsi leży na wysokości 605 m n.p.m. Gmina zajmuje powierzchnię 24,25 km².
HistoriaEdytuj
Wieś po raz pierwszy pojawia się w źródłach pisanych w 1338 roku pod nazwą Richwald, choć była zasiedlona już w latach 1235–1270. Później wzmiankowana jako Ryguald, Richvald, Rychvald, od 1948 nosi nazwę Veľká Lesná. W 1409 roku krakowski kupiec Walldorf podarował połowę wsi kartuzom z Czerwonego Klasztoru. Druga połowę wsi Czerwony Klasztor odkupił w 1507 roku. Według tradycji to tu wyhodowano pierwsze na Spiszu ziemniaki. Pod koniec XVIII wieku istniała tu huta szkła. W 1828 Rychwałd miał 129 domów i 932 mieszkańców. W latach 1880–1890 wielu mieszkańców wyemigrowało. W 1918 wieś zajęło wojsko polskie, później została ona jednak przyznana Czechosłowacji. Podczas słowackiego powstania narodowego w 1944 roku mieszkańcy wspierali partyzantów[8].
ZabytkiEdytuj
- Rzymskokatolicki gotycki kościół z początku XIV wieku, przebudowany w stylu barokowym w XVII i XVIII w., posiada renesansowe malowidła ścienne z połowy XVI w.[9]
- Kaplica w stylu klasycystycznym z początku XIX w.[9]
KulturaEdytuj
We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[10].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-30]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)]. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 265. [dostęp 2017-09-30].
- ↑ Veľká Lesná - Príroda. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-09-30]. (słow.).
- ↑ Veľká Lesná - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-09-30]. (słow.).
- ↑ a b Veľká Lesná - Kultúrne dedičstvo. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-09-30]. (słow.).
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Krótki opis wsi z mapką i galerią zdjęć. [w:] Pieniny [on-line]. (pol.).