Trzeciorzęd: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Fauna trzeciorzędu: Strony ujednoznaczniające z linkami – i Ty możesz pomóc
linki
Linia 18:
'''Trzeciorzęd''' - według starszych wersji periodyzacji jest to
starszy okres [[era kenozoiczna|ery kenozoicznej]], od 65 do 1,8 mln lat temu. Dzieli się na:
* [[neogen]] (24-1,8 mln lat temu)
** [[pliocen]]
** [[miocen]]
* [[paleogen]] (65-24 mln lat temu)
** [[oligocen]]
** [[eocen]]
** [[paleocen]]
 
Według podziału dokonanego przez [[Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych|Międzynarodową Unię Nauk Geologicznych]] w 2004 r. trzeciorzęd nie istnieje, [[era kenozoiczna]] dzieli się na [[paleogen]] i [[neogen]], który zawiera [[czwartorzęd]].
Linia 32:
*[[morze Tetydy]] uległo ostatecznemu zamknięciu,
*[[Dekan]] oderwał się od [[Azja|Azji]]
*[[Australia (kontynent)|Australia]] oderwała się od Antarktydy
*obie Ameryki połączyły się ze sobą [[Przesmyk Panamski|Przesmykiem Panamskim]].
*[[orogeneza alpejska]] doprowadziła do wypiętrzenia [[Alpy|Alp]], [[Karpaty|Karpat]], [[Góry Dynarskie|Gór Dynarskich]], [[Pireneje|Pirenejów]], [[Apeniny|Apeninów]], [[Atlas_(góry)|Atlasu]], [[Kordyliery|Kordylierów]], [[Andy|Andów]], [[Himalaje|Himalajów]] i [[Kaukaz|Kaukazu]]
Linia 38:
*powstają rzeki w dzisiejszym ich układzie (w przybliżeniu)
 
Typowymi skałami trzeciorzędowymi są: [[flisz (geologia)|flisz]], wapienie numulitowe, osady chemiczne ([[sól kamienna]], sole potasowe) oraz utwory lądowe (piaski, [[węgiel brunatny]]).
 
==Flora trzeciorzędu==
Okres trzeciorzędu charakteryzuje się gwałtownym rozwojem [[okrytonasienne|roślin okrytozalążkowych]].
==Fauna trzeciorzędu==
*morza:
**szybko rozwijają się [[otwornice]], otwornice [[plankton]]iczne są podstawą podziału [[stratygrafia|stratygraficznego]] zwłaszcza paleogenu, bardzo liczne i ekspansywne są też otwornice [[bentos|bentoniczne]], w tym gatunki o wielkich (do 15 cm) skorupkach, np. ([[numulity]]), o dużym znaczeniu skałotwórczym.
** bogata fauna [[małże|małży]], [[ślimaki|ślimaków]] i [[koralowce|koralowców]]
** zróżnicowana fauna [[ryby|ryb]], ekspansywny rozwój dominujących dziś ryb [[Doskonałokostne|Teleostei]], przy jednoczesnym upadku starszych grup ryb, typowych dla mezozoiku: [[Kostnochrzęstnekostnochrzęstne|kostnochrzęstnych]] i [[Nowopłetwenowopłetwe|nowopłetwych]]. [[Rekiny]] są dalej liczną i znaczącą grupą, natomiast dochodzi do szybkiej radiacji [[płaszczki|płaszczek]].
*lądy
** silne zróżnicowanie osiągają [[owady]] i [[pajęczaki]]