Kręg szczytowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Loveless (dyskusja | edycje)
m robot poprawia: fr:Atlas (vertèbre)
m , drobne redakcyjne, drobne merytoryczne, lit.
Linia 1:
[[Grafika:Gray86.png|thumb|right|300px|Ludzki dźwigacz z anatomii Greya]]
'''Dźwigacz''' ([[łac.]]''atlas'') - kręg szczytowy, pierwszy [[kręg]] [[kręgosłup]]a [[kręgowce|kręgowców]], począwszy od [[płazy|płazów]], zestawiający się z [[czaszka|czaszką]]. Dźwigacz podtrzymuje czaszkę (nazwa wywodzi się od mitycznej postaci - [[Atlas (mitologia)|Atlasa]], który miał podtrzymywać Ziemięniebonad ziemią) oraz decyduje o jej ruchomości.
 
Kręg szczytowy, który dźwiga głowę bezpośrednio, nie ma w swej budowie trzonu, alezamiast wktórego zamianjest <u>łuk przedni</u> (łac. ''arcus anterior''), oraz właściwego [[kręg|wyrostka kolczystego kręgu]], tylko mały <u>guzek tylny</u> (łac. ''tuberculum posterius''). Dwa łuki kręgu, przedni i tylny, połączone są w obrębie symetrycznych <u>części bocznych kręgu</u> (łac. ''masaemassae lateraeslaterales''). Na stronie górnej części bocznych znajdują się <u>dołki stawowe górne</u> (łac. ''foveae articulares superiores'') do połączenia z [[kość potyliczna|kością potyliczną]] czaszki, a na stronie dolnej <u>dołki stawowe dolne</u> (łac. ''foveae articulares inferiores'') do połączenia z [[kręg obrotowy|kręgiem obrotowym]] (łac. ''axis''). Na tylnej powierzchni łuku przedniego leży mała [[powierzchnia stawowa]] - <u>dołek zębowy</u> (łac. ''fovea dentis''), dla połączenia z zębem kręgu obrotowego. Na powierzchni przedniej łuku znajduje się mały <u>guzek przedni</u> (łac. ''tuberculum anterius'').
 
<br/>U płazów nie jest on [[cechy homologiczne|homologiczny]] z atlasem [[owodniowce|owodniowców]]. Jest on odmienny od pozostałych kręgów, np. u [[żaba|żab]] nie posiada wyrostków poprzecznych. Dźwigacz od strony czaszki posiada dwie powierzchnie stawowe (''condyli occipitales''). Także u owodniowców kręg ten jest inaczej wykształcony (także [[kręg obrotowy|obrotnik]] ''axis'') niż pozostałe. Tworzy jedną ([[ptaki]], [[gady]]) lub dwie ([[ssaki]]) powierzchnie stawowe dla [[Kłykcie potyliczne|kłykci potylicznych]] przez co decyduje o ruchomości czaszki. W toku [[ewolucja|ewolucji]] redukcji uległ trzon kręgu, w miejsce którego wchodzi ząb obrotnika umożliwiający dodatkową ruchomość czaszki (u ssaków kiwanie "nie"). Od strony czaszki dźwigacz tworzy powierzchnie stawowe umożliwiające potakujące ruchy głowy.