Kościół Jezusowy w Cieszynie: Różnice pomiędzy wersjami

|data rozpoczęcia budowy = [[ 1710 ]]

|data zakończenia budowy =

Na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]] znajduje się największa populacja [[luteranieluteranizm|luteran]] w Polsce i w [[Czechy|Republice Czeskiej]] (w samej diecezji cieszyńskiej jest 38 tys. wiernych na łączną sumę 80 tys. w Polsce). Już za czasów działalności [[Marcin Luter|Marcina Lutra]], tutejszy [[Piastowie cieszyńscy|książę]] [[Księstwo Cieszyńskie|Księstwa Cieszyńskiego]] - [[Kazimierz II cieszyński|Kazimierz II]] sprzyjał [[reformacja|reformacji]], a jego wnuk: [[Wacław III Adam]] po obraniu władzy w [[1545]] pozwolił jej wręcz ''„kwitnąć”'' przyczyniając się do rozwoju tego wyznania w Księstwie. Decyzja ta nie wzbudziła fali protestów wśród poddanych, szybko znalazła swoje poparcie wśród szlachty, później chłopstwa i mieszczaństwa, a nawet sporej części duchowieństwa. Aby ustabilizować sytuację książę wydał ''„Porządki kościelne”''. Początki [[kontrreformacja|kontrreformacji]] miały miejsce za panowania syna Wacława III Adama: [[Adam Wacław Cieszyńskicieszyński|Adama Wacława]], który w [[1611]] dokonał konwersji na [[katolicyzm]], wypędził najbardziej aktywnych duchownych i odebrał kościoły w [[Cieszyn]]ie, [[OrlováOrłowa|Orłowej]], [[Skoczów|Skoczowie]] i [[Strumień (miasto)|Strumieniu]]. Nie na miejscu byłoby jednak przyrównywanie prześladowania ewangelików za panowania [[Piastowie cieszyńscy|Piastów]], aż do ostatniej jego przedstawicielki [[Elżbieta Lukrecja|Elżbiety Lukrecji]] do czasów objęcia władzy przez [[Wiedeń]]skich władców. W początkowym okresie panowania [[Habsburscy książęta cieszyńscy|Habsburgów]], czyli od [[1654]] do [[1709]] odebrano luteranom wszystkie kościoły, zakazano odprawiania nabożeństw i skonfiskowano [[Biblia|Biblię]] i książki religijne. Jednak wiara luteran przetrwała, gdyż silnie zakorzeniła się wśród lokalnego [[Plebs (średniowiecze i nowożytność)|plebsu]], odprawiano potajemnie nabożeństwa w [[Beskid Śląski|Beskidach]], jak na [[Równica|Równicy]] i [[Mała Czantoria|Małej Czantorii]], część osób uciekła do bardziej tolerancyjnego [[Bielsko|Bielska]] i na [[Ziemia żywieckaŻywiecczyzna|ziemię żywiecką]]. Sytuacja poprawiła się po podpisaniu [[ugoda altransztadzka|ugody altransztadzkiej]] przez [[Józef I Habsburg|Józefa I]] i [[Karol XII|Karola XII]] w [[1707]]. Ugoda ta pozwoliła na wybudowanie ewangelikom na [[Śląsk]]u sześć ''„kościołów łaski”'', w tym '''Kościoła Jezusowego w [[Cieszyn]]ie''' (poza nim jeszcze w [[Żagań|Żaganiu]], [[Kożuchów]]ie, [[Jelenia Góra|Jeleniej Górze]], [[Kamienna Góra|Kamiennej Górze]] i [[Milicz]]u; jako świątynia ewangelicka do dziś przetrwał tylko cieszyński ''kościół łaski''). W latach [[1709]]-[[1730]] Kościół Jezusowy został ważnym ośrodkiem [[Pietyzm]]u i (bez)pośrednio oddziaływał na życie religijne kościołów wielu [[naród|narodów]]. W [[1781]] cesarz [[Józef II Habsburg|Józef II]] wydał ''„Patent tolerancyjny”'', przez co zezwolił [[Luteranizm|luteranom]], [[Kalwinizm|ewangelikom reformowanym]] i [[Prawosławie|prawosławnym]] praktykowania swojego wyznania. Dzięki [[Wiosna Ludów|rewolucji]] w latach [[1848]]-[[1849]] zostały zrównane prawa luteran z prawami katolików jako jednostek. Podstawę prawnego bytu Kościoła ewangelickiego w [[Austro-Węgry|Austrii]] stanowił ''„Patent protestancki”'' wydany w [[1861]] przez cesarza [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa I]].

Budynek jest przedstawicielem późnego [[barok]]u [[austria]]ckiego. Jest to pięcionawowa [[bazylika]] na planie [[krzyż]]a, z półkolistym [[prezbiterium]] i dwuspadowym dachem z [[lukary|lukarnamilukarna]]mi. W [[ryzalit|ryzalicie]] 75 metrowej wieży znajduje się dzwonnica pokryta cebulastym, [[patyna|zielonkawym]] dachem, najwyżej znajduje się bania z [[krzyż]]em. W [[dzwonnica|dzwonnicy]] znajdują się także 3 [[Dzwon (instrument)|dzwony]] z [[1922]] roku. Wejście do kościoła uwieńczone jest [[portal]]em z [[relief]]em Baranka, światło do środka wpada przez rzędy półkolistych okien, a na końcu znajduje się sporych rozmiarów barokowy ołtarz z [[1766]] r. z rzucającym się obrazem ''Ostatniej Wieczerzy'', który jest kopią obrazu ''Macipa Vincentego Juana'' i rzeźby czterech [[ewangelistaEwangeliści|ewangelistów]] spod młotka cieszyńskiego [[rzeźbiarstworzeźba|rzeźbiarza]] [[Józef Pracker|Józefa Prackera]]. Poza ołtarzem warta uwagi jest również [[ambona (architektura)|ambona]], nad którą znajduje się rzeźba, tego samego artysty, ''Zmartwychwstałego [[Jezus Chrystus|Chrystusa]]'' z [[1782]] oraz umieszczone obok ołtarza: popiersie [[Karol XII|Karola XII]] (dar [[Gustaw V|Gustawa V]]) i [[Klasycyzm|klasycystyczna]] [[chrzcielnica]]. Miejscowemu chórkowi akompaniują największe na Śląsku Cieszyńskim [[organy]] firmy ''Carla Walckera''<!--wcześniej widniało tu nazwisko Karol Barker - zmienił je ip'ek, sprawdzić--> z [[Frankfurt nad Menem|Frankfurtu]].

[[Plik:Autograf Muthmanna.JPG|thumb|right|[[Autograf]] [[Jan Muthmann|Muthmanna]]]]

* [[Jan Traugott Bartelmus]] ([[1735]]-[[1809]]) – [[superintendent]] [[Morawy|Moraw]], [[Śląsk Austriacki|Śląska Austriackiego]] i [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]], członek [[konsystorz]]a ,