Kościół św. Franciszka w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

W porównaniu z innymi miastami Polski [[franciszkanie]] w Warszawie pojawili się dosyć późno, bo dopiero w [[1646]] roku. Stało się to dzięki nadwornemu kapelanowi i kapelmistrzowi [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] – franciszkaninowi włoskiemu Wincentemu SkapitaSkapicie. Chcąc zrobić niespodziankę zakonnikowi, sekretarz królewski [[Jakub Sosnowski]] podarował plac, zaś stolnik warszawski [[Zygmunt Wybranowski]] pewien kapitał i obaj postanowili założyć kościół i klasztor franciszkanów polskich w Warszawie. Król zgodził się na tę fundację (6 listopada 1645), natomiast [[biskupi poznańscy|biskup poznański]] [[Andrzej Szołdrski (biskup poznański)|Jędrzej (Andrzej) Szołdrski]] wydał kanoniczne pozwolenie (16 kwietnia 1646).

Niewielka działka była położona przy rogu ulic [[Ulica Przyrynek w Warszawie|Przyrynek]] i [[ulica Wójtowska w Warszawie|Wójtowskiej]], którą jeszcze w tym samym roku zakonnicy zamienili na grunty w obecnym miejscu, przy ul. Zakroczymskiej. Jeszcze w 1646 roku wybudowali tam niewielki drewniany kościółek, z dwiema kapliczkami – [[Maria z Nazaretu|Najświętszej Maryi Panny]] i [[Antoni Padewski|św. Antoniego]], a pierwszym przełożonym klasztoru został ksiądz Wincenty Skapita. Generał zakonu Catallani ustanowił w klasztorze w 1648 r wyższe studia dla młodzieży zakonnej. ''Dawid Mincer kupiec warszawski podarował klasztorowi plac zwany Żmijewskie z polami ornemi, ciągnącymi się aż do [[Wola (Warszawa)|Woli]], które król przywilejem z 12 lipca 1647 r od wszelkich służebności i ciężarów uwolnił na wieczne czasy''<ref>J. Bartoszewicz ''Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym'' Warszawa, 1855, s.204</ref>. Kościółek został spalony w czasie [[Potop szwedzki|potopu szwedzkiego]]. Po odbudowie w latach 1662-63 stary kościół ustąpił miejsca kolejnemu, zachowanemu do dziś.

Budowę wznowiono dopiero po 5 latach, w 1713 roku. Projekt Ceroniego został nieco zmodyfikowany przez [[Karol Bay|Karola Baya]], m.in. przez wprowadzenie ukośnych kolumn w narożach przęseł naw bocznych. Kierownictwo budowy powierzono [[Józef Fontana|Józefowi Fontanie]] oraz jego synowi, późniejszemu wybitnemu architektowi warszawskiemu - [[Jakub Fontana|Jakubowi]]. W 1737 roku kościół poświęcił biskup poznański [[Stanisław Hozjusz]]<ref>Józef Łukaszewicz ''Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej diecezyi poznańskiej'' t. III, Nakładem Księgarni J. K. Żupańskiego, Poznań 1863, s 135</ref>. Zresztą później, w latach 1744-45, już jako uznany twórca, tenże Jakub zaprojektował ozdobne rokokowe[[rokoko]]we ogrodzenie cmentarza kościelnego, które zostało rozebrane w 1818 roku.

W latach 1746-49 według projektu [[Antonio Solari|Antonia Solariego]] dobudowano od zachodu kaplicę [[Trójca Święta|Św. Trójcy]], a w roku 1788 [[Józef Boretti]] dokonał przebudowy fasady: odcinkowy [[przyczółek]] w kondygnacji dolnej, i odpowiadający mu półkolisty w górnej zastąpiono prostymi gzymsami, wieżom dodano [[attyka (architektura)|attyki]] nad górnym belkowaniem, a poprzednie niskie hełmy zmieniono na obecne, w kształcie obelisków. Zmiany te były próbą przystosowania fasady do ówczesnych, bardziej klasycyzujących gustów, jednak obniżyły jej wartość artystyczną.

Od początku [[XIX wiek|XIX]] w.]] zespół klasztorny przechodził zmienne koleje (mieściło się tu m.in. więzienie i sierociniec, ale także Warszawska Akademia Duchowna). Likwidacja klasztoru w [[1864]] roku wiązała się z przekształceniem świątyni w kościół garnizonowy dla katolików służących w armii rosyjskiej, w klasztorze natomiast umieszczono carską ochronkę dla dzieci. Franciszkanie odzyskali kościół i część zabudowań dopiero po zakończeniu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. W pozostałych budynkach mieściły się zakłady Spółki Akcyjnej "Polski Fiat".

Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół znalazł się przy samym północno-wschodnim krańcu [[getto warszawskie|warszawskiego getta]]. Po wybuchu [[powstanie warszawskie|Powstania Warszawskiego]] kościół został zbombardowany, a w jego podziemiach zginęło ok. 40 osób, które szukały tam schronienia. Ocalały natomiast ściany boczne i ołtarz św. Antoniego. Częściowo zniszczona [[ambona (architektura)|ambona]] została odtworzona z resztek wydobytych z gruzu. Ponadto uratowało się wiele elementów barokowego wyposażenia, epitafia, organy, boczne ołtarze, konfesjonały oraz obrazy z XVII i XIX w.