Latarnie umarłych w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m lit. |
drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
'''Latarnie umarłych w Krakowie''' – istniejące do dziś dawne [[latarnia umarłych|latarnie umarłych]] na terenie Krakowa, przebudowane lub przestawione i pełniące inne funkcje niż pierwotnie; najczęściej są teraz kapliczkami. Zamurowano szczytowe otwory, miejsca gdzie niegdyś ustawiano źródła światła: lampki, kaganki oliwne, pochodnie. Budowle wzbogacono o figurki świętych.
* Jedyna gotycka, najbardziej okazała i najlepiej zachowana znajduje się dziś przy [[Kościół św. Mikołaja w Krakowie|kościele św. Mikołaja]] przy [[Ulica Mikołaja Kopernika w Krakowie|ulicy Kopernika 9]]. Trafiła tutaj w 1871, od XIV wieku ostrzegała przed przekroczeniem progów szpitala św. Walentego dla trędowatych, który do 1818 znajdował się na [[Kleparz]]u przy dzisiejszym placu Słowiańskim. Jest to mierząca ok. 3,5 metra gotycka kolumna, zakryta szpiczastym daszkiem, ozdobionym figurą Jezusa. Źródłem światła był w niej kaganek, wciągany na szczyt latarni przez wewnętrzny kanał. W 1845 roku została ona uwieczniona na płótnie przez [[Michał Stachowicz|Michała Stachowicza]]<ref>{{Cytuj stronę|url= http://polskalokalna.pl/news/zywym-na-przestroge-zmarlym-ku-pamieci,1388933|tytuł= Żywym na przestrogę, zmarłym ku pamięci (BF)|opublikowany= 28 października 2009|język=pl |data dostępu= 15 stycznia 2011}}</ref>. Przy przenosinach w 1871 zamurowano otwory w górnej części, przez które dawniej wydobywało się światło palonej wewnątrz lampy<ref name="łuszczkiewicz">{{Cytuj pismo| nazwisko = Łuszczkiewicz| imię = Władysław| tytuł = Stare cmentarze krakowskie, ich zabytki sztuki i obyczaju kościelnego| url = http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=12212&dirds=1| czasopismo = Rocznik Krakowski| oznaczenie = t. 1| strony = 29–33| rok = 1908}}</ref>.
* [[Słup dębnicki]] — słupowa kapliczka przy ul. Konopnickiej<ref>{{Cytuj stronę|url= http://www.bip.krakow.pl/zalacznik.php?zid=24045&wer=0&new=n&mode=shw |tytuł= Emil Zaitz, Michał Zaitz: Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych w 2008 roku na terenie planowanej budowy krakowskiego Centrum Kongresowego przy Rondzie Grunwaldzkim |opublikowany= wrzesień 2008|język=pl |data dostępu= 14 stycznia 2011}}</ref>.
* W zieleni [[Park Krakowski|Parku Krakowskiego]] ukryta jest kolejna z zachowanych latarń, mogła ona niegdyś wskazywać drogę do letniej rezydencji królewskiej w [[Łobzów (Kraków)|Łobzowie]].
* U wylotu [[Ulica św. Sebastiana w Krakowie|ulicy św. Sebastiana]] na tyłach hotelu Royal stoi kolejna latarnia, która na obecne miejsce trafiła na początku XIX wieku. Pochodzi z połowy XVII wieku, prawdopodobnie stała przy nieistniejącym już dziś kościele św. Sebastiana, przy którym znajdował się niegdyś kolejny ze szpitali dla chorych wenerycznie<ref name="łuszczkiewicz"/>. Dzisiaj potocznie nazywana jest kapliczką św. Gertrudy.
* Przy ulicy Kopernika 44, przy murze klasztoru Karmelitanek, stoi latarnia, która niegdyś wskazywała i oświetlała drogę do klasztoru.
* Kapliczka Sobierajów z XVII wieku stojąca przy ulicy Dobrego Pasterza. Prawdopodobnie wzniesiona w 1683 roku na pamiątkę krótkiego pobytu w tym miejscu [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]] przed wyruszeniem na [[Wiedeń]]. Obok kapliczki pochowani zostali [[Powstanie styczniowe|powstańcy styczniowi]], którzy zmarli od ran podczas ukrywania się w pobliskiej stajni. Kapliczka przejęła więc funkcję latarni umarłych<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.dzielnica3.krakow.pl/strona/7,Tereny_zielone_i_trasy_turystyczne |tytuł= Tereny zielone i trasy turystyczne|opublikowany= Rada Dzielnicy III - Kraków Prądnik Czerwony|język=pl |data dostępu= 15 stycznia 2011}}</ref>.
* Kapliczka ''Boga Ojca'' przed [[Stary Cmentarz Podgórski|starym Cmentarzem Podgórskim]] ([[Ulica Wielicka w Krakowie|ulica Wielicka]]) to także latarnia umarłych. Pierwotnie stała w okolicach skrzyżowania ulicy Wielickiej i Robotniczej, jednak podczas wyburzania przez Niemców części cmentarza pod linię kolejową zmieniony został układ komunikacyjny. Kapliczka po wojnie trafiła na obecne miejsce<ref>{{Cytuj stronę|url= http://podgorze.pl/gora-lasoty/ |tytuł= Wzgórze Lasoty |opublikowany= Podgórze.pl |język=pl |data dostępu= 15 stycznia 2011}}</ref>.
* Kapliczka słupowa w typie latarni zmarłych przy ulicy Tynieckiej 64. Murowana, z II połowy XIX wieku.
* Murowana kapliczka słupowa XVIII/XIX wiek, w typie latarni zmarłych - ulica Kozienicka 12
Linia 19:
Plik:Kapliczka w Ludwinowie.jpg|[[Słup dębnicki|Kapliczka przy ul. Konopnickiej w Krakowie]]
Plik:Kraków-latarnia umarlych kosc sw Mikolaja.jpg|Kapliczka przy [[Kościół św. Mikołaja w Krakowie|kościele św. Mikołaja]] w Krakowie
Plik:Kapliczka Sobierajów z XVIII w w Krakowie.jpg|Kapliczka Sobierajów przy [[Ulica Dobrego Pasterza w Krakowie|ulicy Dobrego Pasterza w Krakowie]]
</gallery>
| |||