Wróblowe: Różnice pomiędzy wersjami

'''Wróblowe''' (Passeriformes) – [[rząd (biologia)|rząd]] [[ptaki|ptaków]] z podgromady ptaków nowoczesnych [[Neornithes]]. Największy rząd ptaków, obejmujący około 5400 [[Gatunek (biologia)|gatunków]], czyli ponad połowę wszystkich występujących dziś gatunków ptaków. Nazwa rzędu wywodzi się od nazwy [[Wróbel zwyczajny|wróbla zwyczajnego]] (zwanego domowym) ''Passer domesticus''. Wielu autorów uważa, że wróblowe wyewoluowały około 75 mln lat temu w środowisku leśnym na południowym kontynencie [[Gondwana|Gondwanie]]<ref>{{Cytuj książkę | tytuł= Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana | data=2005 | wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-14344-4 }}</ref>. Inni badacze, np. [[Gerald Mayr]], uznają jednak za bardziej prawdopodobne, że wróblowe powstały już po [[wymieranie kredowe|wymieraniu kredowym]], co miałoby być bardziej zgodne z danymi paleontologicznymi i [[biogeografia|paleobiogeograficznymi]]{{r|Mayr}}. Przystosowały się do życia w większości siedlisk lądowych na wszystkich [[kontynent]]ach z wyjątkiem [[Antarktyda|Antarktydy]]. Wśród innych ptaków wyróżniają się charakterystyczną budową podniebienia, krtani oraz stóp.

 

Są to z reguły małe lub średnie ptaki o bardzo zróżnicowanych kształtach, ubarwieniu i trybie życia. Stopy wróblowych mają cztery palce łączące się z nogą na tej samej wysokości. Trzy są skierowane do przodu, a najbardziej wewnętrzny – do tyłu. U większości gatunków [[Skrzydło ptaka|skrzydła]] stopniowo zwężają się w stronę ich czubka, co stanowi przystosowanie do szybkiego poderwania się do lotu i sprawnego manewrowania w powietrzu. Zmniejsza to jednak zdolność utrzymania wysokiej prędkości lotu.

 

Wiele z nich prowadzi leśny tryb życia. Większość żywi się pokarmem roślinnym lub [[Owady|owadami]]. Często tworzą pary [[Monogamia|monogamiczne]]. Samce większości gatunków aktywnie uczestniczą w wysiadywaniu [[Jajo (biologia)|jaj]] i wychowywaniu młodych.

 

Systematyka rzędu i stopień pokrewieństwa gatunków wciąż budzi spory. Początkowo wyróżniano cztery podrzędy wróblowych<ref>{{cytuj książkę | nazwisko= Busse | imię=Przemysław | tytuł= Mały słownik zoologiczny - Ptaki | rozdział= | strony=23 |data=1991 | wydawca=Wiedza Powszechna| miejsce=Warszawa | isbn=83-214-0563-0}}</ref>: Eurylaimi i tyrany (Tyranni) – obecnie tworzą podrząd – pierwowróblowce (Suboscines) oraz lirogonowe (Menurae) i śpiewające (Passeres) – obecnie tworzą jeden podrząd – śpiewające (Oscines). Nowozelandzkie [[bargliki]] są niekiedy wydzielane do trzeciego podrzędu – Acanthisitti. [[Klad]] obejmujący Suboscines i Oscines (ale nie Acanthisittidae) nosi nazwę Eupasseres{{r|Mayr}}. Niepewną pozycję systematyczną mają niektóre [[paleogen|paleogeńskie]] wróblowe, takie jak ''[[Jamna (rodzaj)|Jamna]]'' czy ''[[Resoviaornis]]''.

 

* [[śpiewające]] (Oscines syn. Passeri) – o krtani lekko umięśnionej

 

W [[Polska|Polsce]] wszystkie gatunki wróblowych objęte są [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]] z wyjątkiem gatunków:

* [[gawron]] (''Corvus frugilegus'')

które są objęte [[Ochrona częściowa|ochroną częściową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną {{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=220|pozycja=2237}}</ref>.

 

<ref name=Mayr>{{Cytuj pismo |autor=Gerald Mayr |tytuł=The age of the crown group of passerine birds and its evolutionary significance – molecular calibrations versus the fossil record |czasopismo=Systematics and Biodiversity |wolumin=11 |wydanie=1 |strony=7–13 |rok=2013 |doi=10.1080/14772000.2013.765521 |język=en}}</ref>

}}

 

# {{Cytuj książkę | nazwisko=Kruszewicz | imię=Andrzej | tytuł= Ptaki Polski. 2, Wróblowe - ptaki śpiewające | data=2006 | wydawca=Multico Oficyna Wydawnicza | miejsce=Warszawa | isbn=83-7073-455-3 | strony=}}

# {{Cytuj książkę | inni = Busse Przemysław (red.) | tytuł = Mały słownik zoologiczny. Ptaki | tom = 2 | wydawca = [[Wiedza Powszechna]] | miejsce = Warszawa | rok = 1991 | isbn = 83-214-0563-0 }}