Tlenek azotu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków do przek., WP:SK, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 3:
|1. grafika = Nitric-oxide-2D.png
|opis 1. grafiki =
|rozmiar 1. grafiki = 80
|2. grafika = Nitric oxide.svg
|opis 2. grafiki =
|rozmiar 2. grafiki = 80
|3. grafika = Nitric-oxide-3D-vdW.png
|opis 3. grafiki =
|rozmiar 3. grafiki = 100
|nazwa konstytucyjna = tlenek azotu, monotlenek azotu, tlenek azotu(2+)
|nazwa Stocka = tlenek azotu(II)
Linia 74 ⟶ 77:
|? =
|podobne związki = [[tlenek węgla]]
|commons =Category:Nitric oxide
}}
'''Tlenek azotu''' ({{nazwa Stocka|tlenek azotu(II)}}), NO – [[Związki nieorganiczne|nieorganiczny związek chemiczny]] z grupy [[tlenki azotu|tlenków azotu]], w którym [[azot]] występuje na II [[stopień utlenienia|stopniu utlenienia]].
 
W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny gaz o [[temperatura topnienia|temperaturze topnienia]] −163,6 °C i [[temperatura wrzenia|temperaturze wrzenia]] −151,7 °C. PosiadaMa jeden niesparowany [[elektron]] (jest [[rodniki]]em), stąd jest niestabilny i bardzo reaktywny. W powietrzu samorzutnie reaguje z [[tlen]]em, tworząc trujący [[dwutlenek azotu]] {{chem|NO|2}}.
 
== Znaczenie biologiczne tlenku azotu ==
Jest tozwiązkiem nietrwały,o bowiem bardzodużej [[Aktywność biologiczna|aktywnyaktywności biologiczniebiologicznej]]. związek chemiczny, który spełniaSpełnia wiele ważnych funkcji fizjologicznych u [[ssaki|ssaków]] (również u człowieka). Ze względu na niewielkie rozmiary cząsteczki i [[lipofilowość]], tlenek azotu łatwo przenika przez [[błona biologiczna|błony biologiczne]] bez pośrednictwa układów transportujących.
 
W [[organizm]]ie tlenek azotu powstaje z grupy guanidynowej z [[arginina|<small>L</small>-argininy]] w reakcji katalizowanej przez kilka [[izoformaPolimorfizm białek|izoform]] enzymu [[syntaza tlenku azotu|syntazy tlenku azotu]] (NOS).
W reakcji konieczna jest obecność tlenu cząsteczkowego i kofaktorów: [[Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy|NADPH]], [[Dinukleotyd flawinoadeninowy|FAD]], [[Sapropteryna|tetrahydrobiopteryny]] ({{chem|BH|4}}).
 
Zanim odkryto, że tlenek azotu jest produkowany w organizmie, istniało określenie na nieznany związek powodujący rozkurcz mięśniówki gładkiej – [[Tlenek azotu|śródbłonkowy czynnik rozluźniający]] (EDRF – ''Endothelium-derived relaxing factor''), który później okazał się być tlenkiem azotu. EDRF odkrył i scharakteryzował [[Robert Furchgott|Robert F. Furchgott]], który otrzymał za to [[Nagroda Nobla|Nagrodę Nobla]] w 1998 roku, razem ze swoimi współpracownikami: [[Louis Ignarro|Louisem Ignarro]] i [[Ferid Murad|Feridem Muradem]].
 
Niektóre z działań tlenku azotu w fizjologii i stanach chorobowych:
Linia 94 ⟶ 97:
* w [[Obwodowy układ nerwowy|obwodowym układzie nerwowym]] działa jak [[Neuroprzekaźnik|neurotransmiter]] i wpływa na motorykę [[Układ pokarmowy|przewodu pokarmowego]], funkcje neuroendokrynne i lokalny przepływ krwi
* ma wpływ na wiele mechanizmów immunologicznych,
* bierze udział w procesie [[:pl:Erekcja_Erekcja (fizjologia)|erekcji]] członka.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1=
* <ref name="Aldrich">{{Sigma-Aldrich|295566|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2011-06-24}}</ref>
* <ref name="Aldrich-US">{{Sigma-Aldrich|295566|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2011-06-24|język=en}}</ref>
Linia 104 ⟶ 107:
* <ref name="CRC-MD">{{CRC90|strony=9-51}}</ref>
}}
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Neuroprzekaźniki]]
[[Kategoria:Rodniki]]