Inkwizycja papieska na Bałkanach: Różnice pomiędzy wersjami

Półwysep Bałkański był jednym z głównych centrów herezji [[Katarzy|katarskiej]], której wyznawców nazywano tam ''krstjanami, bogomiłami'' lub ''patarenami''<ref>Runciman, s. 125 i nast.</ref>. Szczególnie dużą liczbę wyznawców herezja miała wśród Słowian zamieszkujących ten półwysep, a ich głównym ośrodkiem była Bośnia<ref>Wysokiński, s. 176-177; Lea, s. 290-291; Runciman, s. 133 i nast.</ref>. Od końca XI wieku północna część Bałkanów znalazła się w orbicie wpływów katolickiego królestwa Węgier. [[Chorwacja]] od 1102 była połączona unią personalną z Węgrami, a ziemie serbskie i bośniackie częściowo również znalazły się pod władzą Węgier. Począwszy od pontyfikatu [[Innocenty III|Innocentego III]] (1198–1216) [[Stolica Apostolska]] zaczęła naciskać na władców oraz biskupów węgierskich i dalmackich, by podjęli zdecydowane kroki w celu wykorzenienia herezji<ref>Lea, s. 291 i nast.; Runciman, s. 135-139; Lambert, s. 298-299.</ref>. W 1221 na Węgry dotarli pierwsi [[dominikanie|zakonnicy dominikańscy]], których jednym z głównych zadań było nawracanie heretyków<ref>Lea, s. 298.</ref>. Dwaj kolejni katoliccy biskupi Bośni, mianowani w 1234 i 1238, byli dominikanami ([[Jan z Wildeshausen]] i Ponsa)<ref>Wysokiński, s. 177; Lea, s. 294-295; Lambert, s. 299.</ref>.

Ogromne straty ludzkie węgierskich dominikanów w czasie najazdu tatarskiegomongolskiego w 1241 zahamowały ich działalność misyjną w Bośni<ref name=autonazwa2>Wysokiński, s. 179.</ref>. Wprawdzie jeszcze w roku 1268 dominikański inkwizytor Andrzej prowadził dochodzenie przeciwko heretykom w [[Skradin]]ie<ref>Sanjek, s. 153 przyp. 3</ref>, jednak ich rolę stopniowo przejmowali franciszkanie i to im przypadło faktyczne zorganizowanie inkwizycji w tym regionie<ref name=autonazwa2 />. 23 marca 1291 papież [[Mikołaj IV (papież)|Mikołaj IV]] polecił franciszkańskiemu [[prowincjał]]owi [[Slawonia|Slawonii]] wyznaczenie dwóch braci zakonnych na inkwizytorów i jednocześnie wezwał władcę Bośni [[Stefan Dragutin|Stefana Dragutina]] do udzielenia inkwizytorom pomocy<ref>August Potthast, ''Regesta pontificum Romanorum inde ab a. post Christum natum 1198 ad a. 1304'', vol. II, Berlin 1875 s. 1893 nr 23621; Lea, s. 298-299; Wysokiński, s. 179.</ref>. Kilka lat później, 29 kwietnia 1298, papież [[Bonifacy VIII]] nadał prowincjałowi Slawonii prawo mianowania i odwoływania franciszkańskich inkwizytorów na obszarze swojej prowincji zakonnej, sięgającej od [[Istria|Istrii]] i [[Dunaj]]u na północy do Macedonii na południu<ref>Wadding, vol. II, s. 697-698; por. Lea, s. 299; Wysokiński, s. 179.</ref>. Decyzja ta zamyka okres formowania się urzędu inkwizycji papieskiej na podległych Węgrom ziemiach południowosłowiańskich<ref>Lea, s. 299.</ref>.