Burundi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 43794284 autora 164.127.179.190 (dyskusja) |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Amerykańscy politycy - drobne poprawki przy użyciu AWB |
||
Linia 86:
Burundi, podobnie jak sąsiednia [[Rwanda]], uzyskało niepodległość 1 lipca 1962 roku{{odn|Skutsch|1999|s=342}}. O ile jednak w Rwandzie doszło wcześniej do [[Rewolucja w Rwandzie (1959–1962)|krwawego powstania ludowego]], które przyniosło obalenie tamtejszej monarchii Tutsi oraz utworzenie całkowicie zdominowanej przez Hutu republiki, o tyle Burundi rozpoczęło niepodległy byt jako [[monarchia konstytucyjna]], w której duże wpływy zachowali Tutsi. Pod wpływem szeregu czynników relacje pomiędzy obiema grupami etnicznymi szybko uległy jednak gwałtownemu pogorszeniu{{odn|Lemarchand|1996|s=60–61}}. [[Zamach stanu w Burundi (1965)|Nieudany zamach stanu]], przeprowadzony przez grupę oficerów Hutu w październiku 1965, umożliwił kontrolowanej przez Tutsi armii zdobycie dominującego wpływu na sprawy państwa. Po kilkumiesięcznym okresie trudnej [[Koabitacja|koabitacji]] wojsko obaliło monarchię i proklamowało powstanie tzw. Pierwszej Republiki (28 listopada 1966){{odn|Lemarchand|1996|s=74–75}}. W kolejnych latach wojskowy reżim systematycznie ograniczał wpływy Hutu w życiu politycznym, siłach zbrojnych i administracji{{odn|Lemarchand|1996|s=79–80 i 85–87}}. Nieudane powstanie Hutu, które pod koniec kwietnia 1972 wybuchło w południowych prowincjach Burundi, dało rządowi pretekst do dokonania eksterminacji [[Elita|elity]] społecznej Hutu. Od końca kwietnia do września 1972 zamordowano w Burundi od 100 tys. do 300 tys. Hutu, a co najmniej 150 tys. zmuszono do ucieczki z kraju. Był to [[Ludobójstwo w Burundi (1972)|pierwszy odnotowany przypadek ludobójstwa]] w historii postkolonialnej [[Afryka|Afryki]] {{odn|Lemarchand|2009|s=XI i 71}}. Rzezie z 1972 roku ostatecznie utwierdziły status Tutsi jako warstwy dominującej. Przez następnych 16 lat władza, wpływy, przywileje i bogactwo były zastrzeżone wyłącznie dla przedstawicieli tej grupy etnicznej, podczas gdy Hutu blokowano dostęp do [[Edukacja|edukacji]] oraz pozbawiano ich możliwości służby w strukturach militarnych lub pracy w administracji państwowej{{odn|Lemarchand|1996|s=103}}. W sierpniu 1988 w gminach Ntega i Marangara na północy kraju wybuchło spontaniczne powstanie Hutu, wywołane prowokacjami lokalnych urzędników Tutsi oraz obawami przed powtórzeniem się ludobójstwa z 1972 roku. W trakcie kilkudniowych zamieszek zostało zabitych kilkuset Tutsi. W odwecie rządowa armia [[Masakry na tle etnicznym w Burundi (1988)|zamordowała od 15 tys. do 30 tys. Hutu]], a kolejnych 50 tys. zmusiła do ucieczki z kraju{{odn|Lemarchand|1996|s=124–128}}{{odn|Skutsch|1999|s=345}}.
Pod naciskiem społeczności międzynarodowej rząd prezydenta [[Pierre Buyoya|Pierra Buyoyi]] był wówczas zmuszony podjąć daleko idące reformy. 1 czerwca 1993 przeprowadzono pierwsze w historii Burundi wolne wybory prezydenckie, których bezapelacyjnym zwycięzcą okazał się kandydat umiarkowanej opozycji Hutu, [[Melchior Ndadaye]]. Partia Ndadaye – ''Front pour la Démocratie au Burundi'' (FRODEBU) – odniosła również całkowite zwycięstwo w przeprowadzonych 29 czerwca 1993 wyborach parlamentarnych{{odn|Lemarchand|1996|s=178}}. Ekstremistyczna frakcja Tutsi, wciąż zachowująca duże wpływy w armii i aparacie państwowym, nie potrafiła się jednak pogodzić z utratą monopolu władzy. 21 października 1993 doszło do [[Zamach stanu i akty ludobójstwa w Burundi (1993)|próby zamachu stanu]], której trakcie zbuntowani żołnierze zamordowali Ndadaye oraz kilku jego najbliższych współpracowników{{odn|Lemarchand|1996|s=XXXI}}. Na wieść o śmierci prezydenta wieśniacy Hutu przystąpili do masowych pogromów Tutsi, na co zdominowana przez Tutsi armia odpowiedziała zakrojonymi na szeroką skalę odwetowymi masakrami Hutu. W wyniku obustronnych pogromów zginęło prawdopodobnie od 30 tys. do 100 tys. ludzi{{odn|Lemarchand|1996|s=XIV–XV}}{{odn|Lemarchand|2009|s=71, 146 i 290}}. Śmierć Ndadaye i będące jej konsekwencją rzezie na tle etnicznym skutecznie zahamowały proces demokratyzacji, zniszczyły rodzący się międzyetniczny konsensus oraz trwale zdestabilizowały państwo{{odn|Lemarchand|1996|s=XIII}}. Wkrótce rozpoczęła się [[Wojna domowa w Burundi|otwarta wojna domowa]] pomiędzy rządową armią a partyzanckimi ugrupowaniami Hutu. Konflikt pochłonął łącznie ok. 300 tys. ofiar oraz całkowicie zrujnował gospodarkę kraju{{odn|Lemarchand|2009|s=162–163}}. Wojnę domową zakończyło dopiero podpisanie porozumień pokojowych w [[Porozumienie pokojowe w Aruszy (2000)|Aruszy]] (2000) i [[Dar es
== Ustrój polityczny ==
Linia 94:
Władzą ustawodawczą jest dwuizbowy parlament składający się ze Zgromadzenia Narodowego i Senatu. Od 2004, Zgromadzenie Narodowe ma 170 członków. Zgodnie z prawem Burundi w parlamencie ma być 60% Hutu, 40% Tutsi oraz 3 przedstawicieli Batwa.<!-- Trzeba to sprawdzić bo wychodzi ponad 100% zapewne jest coś źle zaokrąglone-->Dodatkowo 30% mają stanowić kobiety<ref name="state" />. Parlament jest wybierany na pięcioletnią kadencję<ref>Puddington, A., ''Freedom of the World'', s. 145.</ref>.
Senat ma 51 członków z czego 3 miejsca są zarezerwowane dla byłych prezydentów. Pozostałych członków wybierają kolegia elektorskie w każdej z prowincji<ref name="state">[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2821.htm Background Note: Burundi]. [[Departament Stanu Stanów Zjednoczonych|Departament Stanu USA]]. Luty 2008. [dostęp 2008-06-28].</ref> Każde kolegium wybiera po jednym parlamentarzyście z Hutu i Tutsi. Senat ma podobnie jak Zgromadzenie kadencję 5 letnią<ref>Puddington, A., ''Freedom of the World'', s. 145–146.</ref> podobnie jak w przypadku niższej izby 30% parlamentarzystów muszą stanowić kobiety<ref name="state" />.
Prezydent desygnuje członków Rady Ministrów, która również jest częścią władzy wykonawczej<ref name="unburundi" /> Prezydent może wybrać 14 członków Senatu do pomocy Radzie Ministrów<ref name="state" />. Ministrowie muszą być zaaprobowani przez większość 2/3. Prezydent wybiera również dwóch wiceprezydentów. Od 2010, prezydentem Burundi jest [[Pierre Nkurunziza]]. Pierwszym wiceprezydentem jest [[Therence Sinunguruza]], a drugim [[Gervais Rufyikiri]]<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-b/burundi.html Burundi – World Leaders]. [[Central Intelligence Agency|CIA]]. [dostęp 2008-06-28].</ref>.
| |||