Biopsja: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Bone marrow biosy.jpg|thumb|Biopsja [[szpik kostny|szpiku kostnego]].|thumb|right]]

Pojęciem '''oligobiopsja''' (z gr. ὀ''λίγος/oligos'' – skąpy, mały, drobny) określa się rodzaj biopsji wycinkowej i odnosi się ono do niewielkiej ilości pobieranej tkanki, na ogół z użyciem specjalnego narzędzia (kleszczykami biopsyjnymi lub odpowiednią końcówką endoskopu).

Nazwę ''biopsia'' wprowadził w 1879 francuski dermatolog [[Ernest H. Besnier]] (1831–1909). Termin ten jest w pewnym sensie przeciwstawny pojęciu ''autopsja'', współcześnie rozumiany jako [[sekcja zwłok]] i badanie tkanek martwego organizmu. Biopsja jest pobraniem tkanek z żywego organizmu i została wprowadzona w połowie XIX wieku jako zabieg diagnostyczny, po wcześniejszym opanowaniu przez patologów umiejętności oceny obrazów mikroskopowych tkanek pobieranych od osób zmarłych. W rzeczywistości tkanki obserwowane pod mikroskopem – zarówno te pobrane podczas biopsji, jak i podczas sekcji – są najczęściej tkankami martwymi, sztucznie spreparowanymi dla uwidocznienia ich struktur.

Pierwszą wzmianką o przydatności diagnostycznej badania mikroskopowego patologicznych tkanek (być może przy pomocy lupy) – zwłaszcza „guzów”, „wrzodów” i „próchnicy” – jest wzmianka w pośmiertnie wydanym podręczniku niem. lekarza [[Michael Ettmüller|Michaela Ettmüllera]] (1644–1683). Jednym z najwcześniejszych dokumentów badania biopsyjnego są ryciny z 1838 autorstwa niemieckiego patologa [[Johannes Peter Müller|Johannesa Petera Müllera]] (1801–1858) ukazujące komórki [[Rak sutka|raka sutka]] i innych nowotworów. Do 1858 (tj. do zbudowania [[mikrotom]]u umożliwiającego skrojenie tkanek na cienkie skrawki) stosowano raczej metody cytologiczne (rozmazy, odciski bądź miażdżenie pobranych tkanek). Ten rodzaj badań biopsyjnych stosowali pionierzy biopsji tacy jak Müller, [[Alfred Donné]] (1801–1878) (badania nad cytologią [[Pochwa człowieka|pochwy]], wydzielin i płynów ustrojowych ), [[Rudolf Virchow]] (1821–1902), [[Hermann Lebert]] (1813–1878) (autor atlasu z 1845, zawierającego 250 rysunków komórek z różnych patologicznych wydzielin i tkanek), [[Edward Stanley]] (1793–1862) (który w 1833 wykonał pierwszą biopsję aspiracyjną guza wątroby, stwierdzając że nie był to rak), sir [[James Paget]] (1814–1899) (przedstawił w 1853 serię wykładów o zastosowaniu biopsji aspiracyjnej w rozpoznawaniu guzów). Słynny przypadek z 1887 rozpoznania przez Rudolfa Virchowa w badaniu biopsyjnym [[rakNowotwór złośliwy krtani|raka płaskonabłonkowego krtani]] (znany jako ''Kasierkrebs'') u następcy tronu, a następnie cesarza Fryderyka III, był oparty ona badaniebadaniach cytologicznecytologicznych i skrawkiskrawkach tkankowetkankowych.

Po 1870 badania cytologiczne w biopsji odsunięto na dalszy plan, rozwinięto natomiast szeroko badania biopsyjne skrawków tkankowych (badania [[histopatologia|histopatologiczne]]). Wynaleziony wcześniej mikrotom wykorzystano do skrawania bloczków parafinowych. Technologię tę wprowadził w 1869 niemiecko-czeski patolog [[Theodor Albrecht Edwin Klebs]] (1834–1913). Ograniczyła ona istotnie wykorzystywanie wcześniejszej metody skrawania zamrażanych tkanek, wynalezionej przez franc. chemik i farmaceuta [[François Vincent Raspail|François Vincenta Raspaila]] (1794–1878), a wprowadzonej przez niemieckiego patologa [[Julius Friedrich Cohnheim|Juliusa Friedricha Cohnheima]] (1839–1884). Jednym z pierwszych, dobrze i bogato ilustrowanym (m.in. przez polskich artystów działających w Paryżu) podręcznikiem histologii i cytologii łączącej obie metody diagnostyki biopsyjnej jest dzieło franc. autorów [[André-Victor Cornil|Victora André Cornila]] (1837–1908) i [[Louis-Antoine Ranvier]]a (1835–1922) z 1869. W 1939 K. Rohlm i P. Iversen, a następnie w 1943 J.H. Dible zastosowali biopsję gruboigłową do badania tkanek [[wątroba|wątroby]] w zapaleniu tego narządu.

Ponowne odrodzenie metod cytologicznych wiąże się z nazwiskami rumuńskiego badacza Aurela Babésa oraz amer.-greckiego cytologa [[George Papanicolau]] (1883–1962), którzy wprowadzili badanie cytologiczne rozmazów z szyjki macicy. Wykazawszy przydatność metod cytologicznych w diagnostyce klinicznej, rozszerzono jej zakres. Nowoczesną biopsję aspiracyjną cienkoigłową jako metodę cytologiczną diagnostyki klinicznej wprowadzili głównie badacze szwedzcy, a klasyczną pracą z tej dziedziny jest opracowanie autorstwa Nilsa Söderströma, które ukazało się w 1952. Jednak pionierami tej metody w latach trzydziestych XX w. byli amerykańscy patolodzy H.E Martin i E.B. Ellis oraz F.W. Stewart. Również polscy interniści [[Tadeusz Tempka]] (1885–1974), [[Julian Aleksandrowicz]] (1908–1988) i M. Till (bardziej doceniani jako współtwórcy badania cytologicznego szpiku) oraz badacze urugwajscy, należeli do prekursorów tej metody.