Aldehyd mrówkowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wipur (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Wikipedia:Standardy artykułów/związek chemiczny, źródła/przypisy, oznakowanie zagrożeń, uzupełnienie infoboksu, WP:SK+ToS+mSI+Bn
Linia 1:
{{Związek chemiczny infobox
|nazwa = Aldehyd mrówkowy
|1. grafika = Aldehyd mrówkowy 007.svg
|opis 1. grafiki =
|rozmiar 1. grafiki = 80
|2. grafika = Formaldehyde-3D-balls.png
|opis 2. grafiki =
|rozmiar 2. grafiki = 80
|3. grafika =
|opis 3. grafiki =
|rozmiarnazwa systematyczna 3. grafiki = metanal
|nazwy farmaceutyczne = ''formaldehydi solutio (35 per centum)''
|nazwa systematyczna = metanal
|inne nazwy farmaceutyczne = ''Formaldehydi solutio (35 per centum)'' = formaldehyd
|inne nazwy wzór sumaryczny = formaldehydCH<sub>2</sub>O
|wzórinne wzory sumaryczny = CHHCHO, H<sub>2</sub>OCO
|innemasa molowa wzory = HCHO30, H<sub>2</sub>CO03
|masawygląd molowa = 30,03bezbarwny gaz{{odn|Haynes|2014|s='''3'''-278}}
|wyglądSMILES = bezbarwny gaz = O=C([H])[H]
|SMILESnumer CAS = O=C([H])[H] {{CAS|50-00-0}}
|numerPubChem CAS = {{CASPubChem|50-00-0712}}
|PubChemDrugBank = {{PubChem|712}}DB03843
|DrugBankgęstość = DB038430,815
|gęstość źródło = {{odn|Haynes|2014|s= 0,8153'''3'''-278}}
|stan skupienia w podanej g = gaz
|gęstość źródło = {{r|AKRON}}
|g warunki niestandardowe = -20 = −20&nbsp;°C
|stan skupienia w podanej g = gaz
|2. gęstość = 0,8153
|g warunki niestandardowe = -20 °C
|2. gęstość źródło = {{r|AKRONGESTIS}}
|rozpuszczalność w wodzie = 400 mg/ml
|2. stan skupienia w podanej g = gaz
|rww źródło =
|rww2. g warunki niestandardowe = 20 &nbsp;°C
|innerozpuszczalność rozpuszczalnikiw wodzie = 400 g/l
|tzrww źródło = {{r|AKRONDrugBank}}
|temperatura topnienia = -92
|lrww warunki niestandardowe = 20&nbsp;°C
|tt źródło = {{r|DrugBank}}<ref name="AKRON">{{cytuj stronę |tytuł = Formaldehyde |autor = Department of Chemistry, The University of Akron |url = http://ull.chemistry.uakron.edu/erd/Chemicals/26000/24431.html |data dostępu = 2012-02-05 |język = en}}</ref>
|inne rozpuszczalniki = rozpuszczalny w [[etanol]]u, [[chloroform]]ie, [[mieszalność cieczy|mieszalny]] z [[eter dietylowy|eterem dietylowym]], [[aceton]]em i [[benzen]]em{{odn|Haynes|2014|s='''3'''-278}}
|tt warunki niestandardowe =
|temperatura wrzeniatopnienia = -19,3−117
|twtt źródło = {{r|AKRONGESTIS}}
|twtt warunki niestandardowe =
|2. temperatura krytycznatopnienia = 137,2–141,2−92
|tk2. tt źródło = {{odn|Haynes|2014|s='''3'''-278}}{{r|AKRONDrugBank}}
|2. tt warunki niestandardowe =
|ciśnienie krytyczne = 67,0
|ck źródło temperatura wrzenia = {{r|AKRON}}−19,1
|logP tw źródło = {{odn|Haynes|2014|s='''3'''-278}}
|nptw warunki niestandardowe =
|kwasowość = 13,3
|zasadowość temperatura krytyczna =
|lepkośćtk źródło =
|l źródło ciśnienie krytyczne =
|rwwck źródło =
|l warunki niestandardowe =
|logP = 0,35{{odn|Haynes|2014|s='''5'''-196}}
|napięcie powierzchniowe =
|npkwasowość źródło = 13,27{{odn|Haynes|2014|s='''5'''-94}}
|zasadowość =
|np warunki niestandardowe =
|lepkość =
|typ hybrydyzacji i VSEPR = sp<sup>2</sup>
|l źródło =
|układ krystalograficzny =
|moment dipolowy l warunki niestandardowe = 2,36
|napięcie powierzchniowe =
|moment dipolowy źródło = {{r|AKRON}}
|np źródło =
|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|link=tak|252549|SIAL}}
|zagrożenianp GHS źródłowarunki niestandardowe = MSDS
|typ hybrydyzacji i VSEPR = sp<sup>2</sup>²
|piktogram GHS = {{Piktogram GHS|05|06|08}}
|układ krystalograficzny =
|hasło GHS = Niebezpieczeństwo
|zwrotymoment Hdipolowy = 2,332 ± = {{Zwroty H|301|311|314|317|331|335|351|371}}0,002
|zwroty EUH moment dipolowy źródło = {{Zwroty EUHodn|brakHaynes|2014|s='''9'''-57}}
|zwroty P karta charakterystyki = {{Zwroty PSigma-Aldrich|260252549|280SIAL|301+310link=tak|305+351+338|310data dostępu=2016-03-20}}
|zagrożenia UEGHS źródło = MSDS{{CLI|CLP=tak|55163|data dostępu=2016-03-20}}
|piktogrampostać GHS UE = {{Piktogramformaldehyd ≥25%, ostrzegawczy|T}}niestabilizowany
|zwroty R piktogram GHS = {{ZwrotyPiktogram R|23/24/25|34GHS|4005|4306|68/20/21/2208}}
|zwrotyhasło SGHS = {{Zwroty S|26|36/37/39|45}}= Niebezpieczeństwo
|NFPAzwroty H 704 = {{NFPAZwroty 704H|zdrowie=3301|palność=2311|reaktywność=314|inne=317|331|341|350}}
|NFPAzwroty EUH 704 źródło = {{rZwroty EUH|AKRONbrak}}
|temperaturazwroty P zapłonu = 50{{Zwroty P|?}}
|2. zagrożenia GHS źródło = MSDS
|tz źródło = {{r|AKRON}}
|2. postać GHS = formaldehyd 37%, stabilizowany metanolem
|tz warunki niestandardowe =
|2. piktogram GHS = {{Piktogram GHS|05|06|08}}
|temperatura samozapłonu = 300
|ts2. źródłohasło GHS = {{r|AKRON}}Niebezpieczeństwo
|2. zwroty H = {{Zwroty H|301+311+331|314|317|335|341|350|370}}
|ts warunki niestandardowe =
|numer2. zwroty EUH RTECS = LP8925000{{Zwroty EUH|brak}}
|2. zwroty P = {{Zwroty P|201|260|280|301+310+330|303+361+353|304+340+310|305+351+338|308+311|403+233}}
|dawka śmiertelna = LD<sub>50</sub> 42 mg/kg (mysz, doustnie)
|zagrożenia UE źródło = {{CLI|CLP=tak|55163|data dostępu=2016-03-20}}
|pochodne = [[aldehyd octowy|acetaldehyd]]<br />[[formamid]]<br />[[kwas mrówkowy]]
|podobnepostać UE związki = formaldehyd ≥25%, niestabilizowany
|ATCpiktogram UE = {{Piktogram = ostrzegawczy|T}}
|legalnośćzwroty R w Polsce = {{Zwroty R|23/24/25|34|43|45|68}}
|stosowaniezwroty S w ciąży = {{Zwroty S|45|53}}
|2. zagrożenia UE źródło = MSDS
|działanie = przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze
|2. postać UE = formaldehyd 37%, stabilizowany metanolem
|procent wchłaniania =
|biodostępność2. piktogram UE = {{Piktogram ostrzegawczy|T}}
|2. zwroty R = {{Zwroty R|23/24/25|39/23/24/25|40|43}}
|okres półtrwania =
|2. zwroty S = {{Zwroty S|26|36/37/39|45|51}}
|wiązanie z białkami osocza =
|metabolizmNFPA 704 = {{NFPA 704|3|2|0}}
|wydalanie postać NFPA 704 = formaldehyd 37%, stabilizowany metanolem
|drogiNFPA 704 źródło podawania = miejscowo{{r|SA-US}}
|objętośćtemperatura zapłonu dystrybucji = 85
|commonstz źródło = Category:Formaldehyde{{odn|Haynes|2014|s='''16'''-18}}
|tz warunki niestandardowe =
|2. temperatura samozapłonuzapłonu = 30032–61
|moment2. dipolowytz źródło = {{r|AKRONGESTIS}}
|2. tz warunki niestandardowe = roztwory wodne formaldehydu
|temperatura topnieniasamozapłonu = -92424
|ts źródło = {{odn|Haynes|2014|s='''16'''-18}}
|ts warunki niestandardowe =
|granice wybuchowości = 7,0–73%{{odn|Haynes|2014|s='''16'''-18}}
|hasłonumer RTECS GHS = NiebezpieczeństwoLP8925000
|dawka śmiertelna = LD<sub>50</sub> 42100 mg/kg (myszszczur, doustnie){{r|GESTIS}}
|pochodne = [[aldehyd octowy|acetaldehyd]]<br, />[[formamid]]<br, />[[kwas mrówkowy]]
|podobne związki =
|kwasowośćATC = 13,3
|legalność w Polsce =
|stosowanie w ciąży =
|działanie = przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze
|procent wchłaniania =
|biodostępność =
|okres półtrwania =
|wiązanie z białkami osocza =
|metabolizm =
|wydalanie =
|drogi podawania = miejscowo
|objętość dystrybucji =
|commons = Category:Formaldehyde
}}
'''Aldehyd mrówkowy''', '(''formaldehyd''', ([[nomenklatura chemiczna|nazwa systematyczna]]: '''metanal'''), HCHO – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], pierwszy w&nbsp;[[szereg homologiczny|szeregu homologicznym]] [[aldehydy|aldehydów]]. Został odkryty przez rosyjskiego chemika [[Aleksandr Butlerow|Aleksandra Butlerowa]] w 1859 roku.
 
W warunkach normalnych aldehyd mrówkowy jest gazem o charakterystycznej, duszącej woni i jest silną trucizną. Jego temperatura topnienia wynosi −92&nbsp;°C, a temperatura wrzenia −19,31&nbsp;°C. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, do stężenia około 40% (wagowo). W handlu najczęściej spotyka się 35–40% roztwór formaldehydu w wodzie, zwany [[formalina|formaliną]].
 
Formaldehyd powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających [[Węgiel (pierwiastek)|węgiel]].
Otrzymuje się go poprzez [[utlenianie]] i [[Odwodornienie|odwodornianie]], na katalizatorze tlenkowym (molibdeniany żelaza lub bizmutu) albo srebrowym, [[metanol]]u.
 
Stosowany do wyrobu [[żywice polimerowe|żywic syntetycznych]], [[Włókna sztuczne|włókien chemicznych]], barwników i jako środek odkażający. Jest stosowany również jako [[konserwant]]. Jego numer jako [[dodatek do żywności|dodatku do żywności]] to [[Numer E|E 240E240]].
 
{{== Przypisy}} ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1=
* <ref name="GESTIS">{{GESTIS|ZVG=10520|data dostępu=2016-03-20}}</ref>
* <ref name="SA-US">{{Sigma-Aldrich|252549|SIAL|MSDS=tak|data dostępu=2016-03-20|język=en}}</ref>
}}
 
== Bibliografia ==
* {{CRC95}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{ICSC|0275}}
# [http://www.cdc.gov/niosh/ipcsneng/neng0275.html ICSC]
 
{{Konserwanty}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Aldehydy|Mrówkowy, aldehyd]]
[[Kategoria:Monomery]]