Patent tolerancyjny: Różnice pomiędzy wersjami

'''Patent tolerancyjny''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Toleranzpatent'') – dokument wydany przez cesarza [[Cesarstwo Austriackie|austriackiego]] [[Józef II Habsburg|Józefa II]] 13 października 1781 r., przyznający protestantom i prawosławnym pełnię praw obywatelskich (np. prawo zakupu nieruchomości, dopuszczenie do praw miejskich, cechów, wojska i na wyższe uczelnie) i wolność wykonywania kultu religijnego (z pewnymi ograniczeniami), zastrzegający jednocześnie że katolicyzm jest nadal religią panującą{{odn|Historia Austrii|1986|s=149}} i o uprzywilejowanej pozycji<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Spyra| imię = Janusz| autor link = Janusz Spyra| tytuł = Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2012|strony=323|isbn = 978-83-935147-1-7}}</ref>. Dokument ten wpisywał się w szeroko zakrojone reformy oświeceniowe zwane [[józefinizm]]em.

 

[[Plik:Vysoka-tolerancni kostel.JPG|thumb|Przykład ''tolerancyjnego'' domu modlitwy w [[Vysoká (powiat Mělník)|Vysokiej]] w [[Czechy (kraina)|Czechach]]]]

 

 

Po wydaniu patentu na terenie [[Przedlitawia|Przedlitawii]] zorganizowały się zbory m.in. w Wiedniu, [[Górna Austria|Austrii Górnej]], [[Triest|Trieście]], w Pradze. Łącznie w trzy lata po wydaniu patentu w Austrii a poza [[Śląsk Austriacki|Śląskiem Austriackim]] powstało 50 zborów. We wschodniej części austriackiego Śląska – na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]] znajdowało się wówczas największe skupisko [[luteranizm|luteran]] na terenie Przedlitawii. Prowincję tę od pozostałych różnił też fakt, iż istniał tu już tzw. ''[[kościoły łaski|kościół łaski]]'', tj. [[Kościół Jezusowy w Cieszynie|Jezusowy w Cieszynie]], dlatego też patent został tu ogłoszony w innym brzmieniu<ref>Michejda, s 133.</ref>, w osobnym okólniku gubernialnym 30 marca 1782<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Spyra| imię = Janusz| autor link = Janusz Spyra| tytuł = Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2012| strony = 325| isbn = 978-83-935147-1-7}}</ref>. Dzięki wydaniu tego patentu do cieszyńskiego kościoła-matki dołączyły nowe zbory w regionie: [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bielsku|Bielsko]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Jaworzu|Jaworze]], [[Zbór Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Hawierzowie-Błędowicach|Błędowice]], [[Zbór Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Ligotce Kameralnej|Ligotka Kameralna]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wiśle|Wisła]], [[Zbór Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Bystrzycy|Bystrzyca]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Ustroniu|Ustroń]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Goleszowie|Goleszów]], [[Zbór Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Nawsiu|Nawsie]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Drogomyślu|Drogomyśl]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Starym Bielsku|Stare Bielsko]]. W zachodniej, [[Śląsk Opawski|opawskiej]] części prowincji zorganizował się jedynie zbór w [[Holčovice|Holčovicach]] (niem. Hillersdorf).

 

== Bibliografia ==

* {{cytuj książkę |nazwisko = Michejda| imię = Franciszek| autor link = | tytuł = Dzieje Kościoła ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim (od Reformacji do roku 1909)| wydawca = Dom Wydawniczy i Księgarski "Didache"| miejsce = Katowice| rok = 1992| strony = 131-155| isbn = 83-85572-00-7}}

* [http://www.evang-spittal.at/dok_TolPat.htm Niemiecki tekst]

* [http://cs.wikisource.org/wiki/Toleran%C4%8Dn%C3%AD_patent Czeski przekład tekstu (wersja dla Moraw)]

 

[[Kategoria:Austria w XVIII wieku]]

[[Kategoria:Historia chrześcijaństwa]]

[[Kategoria:Historia prawa]]