Federalizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Anulowanie wersji 45944668 autora 78.35.16.76 (dyskusja), WP:SK+ToS+mSK
Linia 1:
'''Federalizm''' – przeciwieństwo [[unitaryzm]]u (tj. dążenia do utworzenia hegemonialnego państwa) i [[centralizm]]u (tj. dążności do podporządkowania jednemu ośrodkowi władzy). Zakłada on, że władza, i procesy decyzyjne są podejmowane na tyle blisko danych społeczności, na ile jest to możliwe.
 
Idee i postulaty federalizmu uzasadniają rozwiązanie problemów gospodarczych, politycznych i narodowościowych przez tworzenie państw złożonych lub związków państw. Przeciwieństwem państw złożonych są jednolite - unitarne (np. Polska, Bułgaria, Finlandia). Związki między państwami lub państwa złożone mogą występować w formie unii personalnej, unii realnej, konfederacji i federacji<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Łopatka|imię = Adam|tytuł = Słownik Wiedzy Obywatelskiej|rok = 1971|wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe|miejsce = Warszawa|strony = 115|isbn =}}</ref>.
 
== Charakterystyka ==
[[Plik:Map of unitary and federal states.svg|300px|thumb|Mapa prezentująca [[państwo unitarne|kraje unitarne]] (oznaczone kolorem niebieskim) i federacje (kolor zielony).]]
Centralizacji ulegają tylko te dziedziny życia społecznego, gdzie jest to konieczne. Są to przede wszystkim: polityka zewnętrzna, obronna oraz polityka gospodarcza. Zadania, które nie muszą być kompetencją rządu centralnego, są przekazywane [[region (podział administracyjny)|regionom]]. Federalizm polega na rozdziale suwerenności między federację oraz jej części składowe, noszące różne nazwy w zależności od kraju. Są to stany (dawnaw polszczyznadawnej polszczyźnie:panstwa „państwa") w [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Australia|Australii]] i federacjach latynoamerykańskich ([[Argentyna]], [[Brazylia]], [[Meksyk]], [[Wenezuela]]), prowincje w [[Kanada|Kanadzie]], kantony w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], kraje związkowe w [[Niemcy|RFN]] i [[Austria|Austrii]]. Stolice są często wyjęte spod ustroju federalnego i stanowią [[dystrykt federalny]] podległy bezpośrednio władzy centralnej.
 
== Federalizm na świecie ==