Piorun kulisty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Kompletna teoria wyjaśniająca pioruny kuliste. |
nie we wstępie |
||
Linia 1:
[[Plik:Ball lightning.png|thumb|Piorun kulisty – [[rycina]] z [[XIX wiek]]u]]
'''Piorun kulisty''' – bardzo rzadkie [[zjawisko meteorologiczne]]. Według relacji świadków, objawia się jako świecąca i poruszająca się kula o promieniu od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, czasami wydająca głos podobny do syczenia. Uważa się, że jest rodzajem [[Piorun|wyładowania atmosferycznego]]. Naukowcy nie są zgodni co do określenia faktycznej istoty pioruna kulistego.
== Zjawisko ==
Piorun kulisty wyglądem przypomina świetlistą kulę o średnicy od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, poruszającą się w różnych kierunkach i wydającą dźwięki, takie jak warczenie czy syczenie. Może mieć różne barwy (najczęściej białą, żółtą lub bladoniebieską). Trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund. Występuje przeważnie w trakcie burz, ale istniały przypadki pojawiania się tego zjawiska w słoneczną pogodę. Świeci w przybliżeniu jak stuwatowa żarówka. Największy zauważony piorun kulisty miał średnicę ok. 1,5 m, najmniejszy – 1 cm.
== Propozycje wyjaśnienia zjawiska ==
=== Piorun kulisty jako wyładowanie elektryczne ===
[[Plik:Water plasma.jpg|thumb|Świecący obłok uzyskany przez wyładowanie przebiegające do wody]]
Linia 21:
Gerald Cooray z Karolinska Institutet w Sztokholmie i Vernon Cooray z Uppsala Universitet twierdzą<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Cooray|imię = Gerald|nazwisko2 = Cooray|imię2 = Vernon |tytuł = Could Some Ball Lightning Observations be Optical Hallucinations Caused by Epileptic Seizures? |url = http://www.bentham.org/open/toascj/openaccess2.htm|czasopismo = Open Atmospheric Science Journal|wolumin = 2|strony = 101-105|rok = 2008|issn = 1874-2823 |doi = 10.2174/1874282300802010101|język = en}}</ref>, że piorun kulisty to złudzenie towarzyszące [[Padaczka|epilepsji]]. Uważają oni, że przynajmniej część doniesień o obserwacji piorunów kulistych pochodzi od osób, które doznały napadów padaczkowych, obejmujących płat potyliczny [[kora mózgu|kory mózgowej]]. Jedną z ich konsekwencji są [[halucynacje]] wzrokowe. Podczas napadu padaczkowego zlokalizowanego w płacie potylicznym pacjent obserwuje kolorowe błyski i plamy, w tym kuliste obiekty. Kule te mogą wirować i przemieszczać się, powiększać i eksplodować. Złudzenia takie trwają zwykle do 30 sekund. Naukowcy uważają, że napady padaczki mogą być wywołane zmiennym polem magnetycznym, towarzyszącym silnym wyładowaniom.
=== Hipoteza relatywistyczno-mikrofalowa ===
IH.C. Wu zaproponował (2016), że piorun kulisty powstaje gdy na końcu uderzenia pioruna docierającego do ziemi, powstaje relatywistyczna wiązka elektronów, co z kolei wzbudza intensywne promieniowanie mikrofalowe, lokalna jonizacja powietrza i ciśnienie promieniowania uzyskanej plazmy, tworzą kulisty pęcherzyk plazmy, który jest stabilną pułapką dla promieniowania mikrofalowego<ref>{{Cytuj pismo | autor = H.-C. Wu | tytuł = Relativistic-microwave theory of ball lightning | czasopismo = nature.com | data = 22.06.2016 | url = http://www.nature.com/articles/srep28263 | doi = doi:10.1038/srep28263}}</ref>.
== Obserwacja ==
[[Plik:Ball lightning spectrum.svg|thumb|300px|Widmo świecenia pioruna kulistego
W roku 2014 doniesiono o pierwszej naukowej obserwacji pioruna kulistego. Dokonali tego w lipcu 2012 naukowcy z uniwersytetu w [[Lanzhou]] w Chinach<ref name="Obs2014">{{Cytuj pismo | autor = Jianyong Cen, Ping Yuan, Simin Xue | tytuł = Observation of the Optical and Spectral Characteristics of Ball Lightning | czasopismo = Physical Review Letters | wydawca = APS | wolumin = 112 | strony = 035001 | data = 2014-01-17 | doi = 10.1103/PhysRevLett.112.035001}}<br />{{Cytuj stronę | url = http://physics.aps.org/articles/v7/5 | tytuł = Focus: First Spectrum of Ball Lightning | autor = Philip Ball | data = 2014-01-17 | opublikowany = American Physical Society | język = en | data dostępu = 2014-09-01}}</ref>. Naukowcy obserwowali zwykłą burzę, gdy w pewnym momencie, po silnym uderzeniu pioruna, w odległości około 900 m od aparatury pojawił się piorun kulisty. Zjawisko trwało nieco ponad sekundę, w tym czasie kula zmieniła barwę z białej na czerwonawą i przesunęła się o około 10 m w poziomie i 3 m w pionie. Zarejestrowana została sekwencja wideo (z dużą szybkością klatek), zmierzone zostało też [[widmo (spektroskopia)|widmo]] jej świecenia. Widać w nim [[Linie spektralne|linie emisyjne]] [[krzem]]u, [[żelazo|żelaza]] i [[wapń|wapnia]], co potwierdzałoby hipotezę, że zjawisko jest efektem [[utlenianie|utleniania]] chmury materiału odparowanego z gleby przez uderzenie zwykłego pioruna.
| |||