Pietro Aretino: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Pietro Aretino.jpg|thumb|200px|right|Pietro Aretino]]

[[Plik:TitianFirstAretinoPortrait.jpg|200px|thumb|right200px|Portret Pietro Aretino, wykonany przez [[Tycjan]]a, ok. 1512]]

'''Pietro Aretino''' właściwie ''Pietro Bacci'' (ur. [[20 kwietnia]] [[1492]], zm. [[21 października]] [[1556]]) – pisarz [[Włochy|włoski]], twórca [[renesans]]u, autor listów poświęconych aktualnym problemom politycznym, ukazujących obyczajowość dworu i mieszczaństwa. Nazywany często "Biczem„Biczem Książąt"Książąt”<ref>Informacja z okładki P. Aretino, ''Żywoty kurtyzan. O łajdactwach męskich'', Kraków 2003.</ref>. Znany zarówno ze skandalizujących [[dialog (literatura)|dialogów]] opisujących życie seksualne [[kurtyzanyKurtyzana|kurtyzan]] (''Ragionamenti''), jak i z dzieł o tematyce głęboko [[religia|religijnej]]. Uznawany za twórcę literackiej [[pornografia|pornografii]]<ref>Notably in La Cazzaria ("The„The Book of the Prick"Prick”), The School of Whoredom, The Ragionamenti: The lives of nuns, the lives of married women, the lives of courtesans and his bawdy Dialoghi.</ref>.

Pietro Aretino był znanym kronikarzem, który przebywał w otoczeniu papieży i sławę zdobył dzięki swym ciętym, bardzo odważnym satyrom i paszkwilom. Pietro urodził się w 1492 roku w [[Arezzo]]. Od nazwy miejscowości, z której pochodził wzięło się jego nazwisko. Aretino władał bardzo „ostrym piórem” i nie bał się krytykować wad żadnych przedstawicieli ówczesnego społeczeństwa, z biskupami i szlachtą włącznie. Już jako młodzieniec brał udział w licznych ucztach z papieżami, kardynałami i kurtyzanami, przyglądając się życiu Kurii od środka. Zarówno królowie, jak i papieże odczuwali przed nim respekt. Niejednokrotnie podkreślał, że tylko przedstawia społeczeństwo, i że nie jest jego winą, "iż„iż obraz obyczajów wypada fatalnie"fatalnie”.

Aretino widział siebie jako „sekretarza całego świata”. Wielbiciele nazywali go "divino"„divino”, czyli boski. Za życia zdobył bardzo duże poważanie, z jego opiniami liczyło się wielu dostojników kościelnych i świeckich, myślicieli i pisarzy, zarówno w Rzymie, jak i Wenecji. Do najbliższych jego przyjaciół należeli artyści ([[Tycjan]], [[Jacopo Sansovino]], [[Jacopo Tintoretto|Tintoretto]], [[Giulio Romano]], [[Giorgio Vasari|Vasari]]), poeci ([[Ludovico Ariosto|Ariosto]], [[Bernardo Tasso]]), literaci ([[Benedetto Varchi]], [[Paolo Manuzio]], [[Carlo Tolomei]]), uczeni ([[Trifone Gabrielli]]), historycy ([[Paolo Giovio|Giovio]]) i słynne kobiety ([[Vittoria Colonna]]).

Potężni królowie i cesarze starali się zdobyć przychylność tego literata. Zarówno cesarz [[Karol V Habsburg|Karol V]], jak i król francuski [[Franciszek I Walezjusz|Franciszek I]] wykorzystywali dla swoich celów zjadliwy kunszt Aretina. Jego mecenasami byli także m.in. papież [[Leon X]] i [[Klemens VII (papież)|Klemens VII]], którzy starali się wykorzystać zdolności satyryczne pisarza do swoich interesów politycznych.

Największą sławę Aretino zdobył wraz z pojawieniem się na [[Piazza Navona]] marmurowego popiersia [[Pasquino|Pasquina]], rzymianie bowiem umieszczali na nim swoje komentarze dotyczące wydarzeń w mieście i krytykę pod adresem różnych świeckich i duchownych możnych. Aretino swymi pasquinatami występował przeciwko nadużyciom kurii i obyczajom duchowieństwa, ale nigdy nie walczył z papiestwem jako instytucją, dlatego był zawsze mile widziany na papieskim dworze. Nie był jednak całkowicie obiektywny, ponieważ za określoną sumę, można było kupić jego przychylność i milczenie. Aby uzyskać jego dyskrecję, możni obdarowywali go najróżniejszymi podarunkami. Papież [[Urban VII]] podarował mu na przykład pięknego konia, od którego całą rasę nazwano aretino. Aretino prowadził bardzo wystawny i swobodny styl życia, nie stronił od kobiet i młodych chłopców, a mimo to papieże zabiegali o jego względy <ref> Por. Lacanau E., Luca P., Grzeszni papieże: dolce vita na dworze watykańskim w średniowieczu i renesansie, przeł. A. Olszewski, Uraeus, Gdynia 1993.</ref>

* rozważania włożone w usta kurtyzan (''Ragionamenti'' 1536-56, ''Żywoty kurtyzan'' 1536) -– odbicie renesansowej swobody erotycznej

* ''Opera new facts del Fecundisimo Giovane Pietro Aretino'' (1512, 1513)

* ''Sonetti lussuriosi poems'' (około 1523)

* ''Ragionamenti'' (1534, 1536)

* ''La Talanta'' (1542)

* ''L'HoratioL’Horatio'', (1546)

* [http://www.kaczmarski.art.pl/tworczosc/wiersze_alfabetycznie/kaczmarskiego/w/wytworna_wenecka_kurtyzana.php Wiersz Jacka Kaczmarskiego "Wytworna„Wytworna wenecka kurtyzana chwali portret Pietra Aretina pędzla Tycjana"Tycjana”]

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Aretino, Pietro}}