Germanizacja: Różnice pomiędzy wersjami

Oprócz zwalczaniu języka kolejnym sposobem na germanizację Śląska była niemiecka akcja osadnicza, tak zwana [[kolonizacja fryderycjańska]]. W samym tylko roku 1763 osiedlono 61 tysięcy, zaś przez następnych 40 lat około 110 tysięcy Niemców<ref>Dorota Borowicz: ''Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej''. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 34. {{ISBN |83-229-2569-7}}.</ref>. Obok wsi słowiańskich zakładano na Śląsku także setki zupełnie nowych, czysto niemieckich wsi. W rezultacie język niemiecki stał się dominujący na tym terenie. Zmieniający się zasięg języka polskiego można prześledzić na mapie zamieszczonej w książce o geografii Śląska wybitnego niemieckiego geografa [[Joseph Partsch|Josepha Partscha]], „Schlesien”, gdzie w 1 tomie porównał on granice jego występowania w latach 1790–1890<ref name="sbc.org">[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=3315&dirids=1 Joseph Partsch: ''Schlesien: eine Landeskunde für das deutsche Volk'', t.1: ''Das ganze Land'', Breslau 1896].</ref>.

Najwcześniej germanizacja nazw rozpoczęła się na terenach wschodnich Niemiec, odebranych Słowianom Połabskim jeszcze w [[średniowiecze|średniowieczu]]. Wiele nazw miast w [[Meklemburgia|Meklemburgii]], [[Brandenburgia|Brandenburgii]] oraz na [[Łużyce|Łużycach]] powstało w wyniku zniemczenia wcześniejszych słowiańskich nazw geograficznych. Do takich nazw należą np. nazwy niemieckich miast [[Chociebuż|Cottbus]] zwane po łużycku Chóśebuz, [[Rostock]] – powstała od słowiańskiej nazwy „Roztoka” co oznaczało szerokie rozpływanie się rzeki<ref name=autonazwa3>[http://www.onomastik.com/on_slawische_ortsnamen.php „Slawische Ortsnamen in Deutschland” strona niemieckiego magazynu językowego „:Onomastik”.]</ref>, [[Wismar]] – pierwotnie osada słowiańska [[Obodryci|Obodrzytów]] o nazwie „Wyszomir”, [[Chemnitz]] wywodzi się od słowiańskiej nazwy kamień – „kamien”. i bezpośrednio pochodzi od nazwy miejscowości „Kamienica” założonej w tym miejscu przez [[Słowianie połabscy|Słowian Połabskich]]<ref name=autonazwa3 /><ref>Ernst Eichler, „Namenforschung: Ein Internationales Handbuch Zur Onomastik, Tom 1", Walter de Gruyter, 1995, {{ISBN |3110203421}}, s. 712.</ref>. [[Stralsund]] – Strzałów, w którego herbie jest do tej pory strzała, [[Schwerin]] – Zwierzyn itd. Nazwy te mając znaczenie w językach słowiańskich po niemiecku je traciły, tak więc z czasem, głównie podczas [[Kulturkampf]]u oraz nazistowskiej polityki całkowitej germanizacji terenów wschodnich Niemiec, nazwy miejscowości o słowiańskim brzmieniu masowo zmieniano na całkowicie niemieckie<ref>{{Cytuj książkę| autor = ks. Stanisław Kozierowski| tytuł = Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej| url = http://www.mapywig.org/m_documents/PL/ATLAS_NAZW_GEOGRAFICZNYCH_SLOWIANSZCZYZNY_ZACHODNIEJ_ZESZYT_I.pdf| tom = Zeszyt I| miejsce = Poznań| rok = 1934}}</ref>.

Jak widać na powyższych przykładach początkowo zniemczano nazwy śląskich miejscowości w mowie potocznej, później także urzędowo zachowując jednak słowiański źródłosłów<ref>J. Bahlke, ''Śląsk i Ślązacy'', Warszawa 2001, {{ISBN |83-88495-06-2}}, s. 162.</ref>. Następnie dodawano do tej zniemczonej nazwy przymiotnik Polnisch dla podkreślenia zasiedlenia przez ludność mówiącą po polsku (często w pobliżu znajdowały się miejscowości z przymiotnikiem ''Deutsch'' – np. Lasowice Małe, gdzie mieszkańcy byli niemieckojęzyczni). W dalszej kolejności usuwano przymiotnik Polnisch i w ostatniej fazie zmieniano zniemczoną słowiańską nazwę na nową niemiecką. Zmiany te obejmowały większość miejscowości na Śląsku. Przykładem mogą być nazwy Polnisch Neustadt (obecnie [[Prudnik]]), Polnisch Wartenberg ([[Syców]]), Polnisch Probnitz ([[Browiniec Polski]]), Polnisch Olbersdorf ([[Olbrachcice (województwo opolskie)|Olbrachcice]]), Polnisch Neukirch ([[Polska Cerekiew]]), Polnisch Krawarn ([[Krowiarki (województwo śląskie)|Krowiarki]]), Polnisch Lasowitz ([[Lasowice Wielkie (województwo opolskie)|Lasowice Wielkie]]), Polnisch-Hammer ([[Kuźniczysko]]), Polnisch Bortschen ([[Strumyk (województwo dolnośląskie)|Strumyk]])<ref>Mirosław Żłobiński „Powiat górowski dawniej i dziś...”, Góra 2006, s. 62–65.</ref><ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VIII/599 Nazwy zaczynające się od Polnisch w Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII].</ref> itd.. Przymiotnik ''Polnisch'' zaczęto usuwać od XVIII wieku, następnie na początku XX wieku (po rozpoczęciu I wojny światowej, jak np. w przypadku [[Polska Nowa Wieś|Polskiej Nowej Wsi]]) oraz w czasie rządów [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] kiedy to zmieniano masowo nazwy w całej Rzeszy na Łużycach, w Meklemburgii, Pomorzu, Mazurach oraz Dolnym i Górnym Śląsku. Największe nasilenie tych zmian miało miejsce podczas akcji [[Kulturkampf]] oraz w okresie III Rzeszy. W 1936 r. w rejencji opolskiej zmieniono 1088 nazw miejscowości, a w następnym roku przemianowano dodatkowo 160 wsi sołeckich, przysiółków i osiedli. W rejencjach wrocławskiej i legnickiej, gdzie nasilenie przypadło na lata 1937–1938, zmieniono 359 nazw miejscowości we wrocławskiej, a 178 w legnickiej<ref>http://www.instytutslaski.com/www/pliki/relacje.ppt.</ref>. Przeciwko germanizacji nazewnictwa śląskich miejscowości paradoksalnie zaprotestowało niemieckie ministerstwo wojny ponieważ wydrukowano dla wojska operacyjne mapy tych terenów ze starymi nazwami. [[Wehrmacht]] w drodze na manewry gubił drogę tak więc w lipcu 1939 roku przed [[Kampania wrześniowa|atakiem na Polskę]] niemiecka administracja musiała ponownie przemalowywać na tablicach i drogowskazach nazwy miejscowości zmieniając je z niemieckich ponownie na te o słowiańskim brzmieniu<ref>„Był rok 1945” E. Osmańczyk, Warszawa 1970.</ref>. Na zachowanych starych fotografiach widać jednak, że nowe nazwy nie zostały zamalowane, ale jedynie uzupełniono je o starą nazwę miejscowości<ref>[http://fotopolska.eu/39955,foto.html Bierdziany], [http://fotopolska.eu/39954,foto.html Biadacz].</ref>.

* ''Mały słownik kultury dawnych Słowian'', red. Lech Leciejewicz, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, {{ISBN |83-214-0499-5}}.

* Norman Davies i Roger Moorhouse: ''Mikrokosmos: Portret miasta środkowoeuropejskiego'', Znak/Ossolineum, Kraków 2002, {{ISBN |83-240-0172-7}}.

* Czesław Łuczak: „Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce”, Wyd. Poznańskie, Poznań 1979 {{ISBN |83-210-0010-X}}.