Jod: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
źródła/przypisy, WP:SK+ToS+mSI+Bn
→‎Historia: ort. (odm. nazwisk franc. wg WSO PWN)
Linia 105:
 
== Historia ==
Odkryty w 1811 roku przez [[Bernard Courtois|Bernarda Courtois]], co zostało później potwierdzone przez chemików: [[Charles Desormes|Charles’a Desormes’a]] i [[Nicholas Clement|Nicholasa ClementaClémenta]]. Właściwości jodu przebadał dokładniej w 1813 roku inny znany francuski chemik [[Joseph Gay-Lussac|Joseph Louis Gay-Lussac]], który nadał temu pierwiastkowi nazwę. Do pierwszego wyodrębnienia tego pierwiastka rościł sobie też prawa [[Humphry Davy]], który pracował nad nim niezależnie, ale opublikował swoje wyniki kilkanaście dni po DersormesieDesormie i ClémentcieClémencie.
 
Zgodnie z zaleceniami [[Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej|IUPAC]] symbolem jodu jest „I”<ref name="IUPAC1940">{{cytuj pismo|autor=W. P. Jorissen, H. Bassett, A. Damiens, F. Fichter, H. Remy|tytuł=Rules for Naming Inorganic Compounds: Report of the Committee of the International Union of Chemistry for the Reform of Inorganic Chemical Nomenclature, 1940|czasopismo=J.Am.Chem.Soc.|wolumin=63|wydanie=4|wolumin=63|strony=889–897|język=en|data=1941|doi=10.1021/ja01849a001|język=en}}</ref>, jednak w starszej literaturze spotyka się symbol „J”<ref name="Trzebiatowski">{{cytuj książkę|nazwisko=Trzebiatowski|imię=Włodzimierz |autor link=Włodzimierz Trzebiatowski|tytuł=Chemia nieorganiczna|wydanie=VIII|data=1978|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]|wydanie = VIII | miejsce=Warszawa | data=1978 | strony = 169}}</ref><ref name="Bielanski 1981">{{Cytuj książkę | nazwisko= Bielański | imię=Adam |autor link = Adam Bielański (chemik)| tytuł= Chemia ogólna i nieorganiczna | data=1981 | wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce=Warszawa | strony=|isbn=83-01-02626-X | strony=}}</ref>.
 
== Właściwości ==
Linia 134:
 
== Zastosowanie ==
Jod ma zastosowanie w produkcji barwników oraz w fotografii. W medycynie stosowany jest w leczeniu i profilaktyce chorób tarczycy oraz jako [[Dezynfekcja|środek dezynfekujący]] w formie [[jodyna|jodyny]]. [[Izotopy]] promieniotwórcze <sup>123</sup>I oraz <sup>131</sup>I mają zastosowanie w rozpoznawaniu i leczeniu chorób tarczycy<ref name="Hupf">{{cytuj pismo | autor = Hupf, H.B. | autor2 = Eldridge, J.S. | autor3 = Beaver, J.E | tytuł = Production of Iodine-123 for medical applications | czasopismo = The International Journal of Applied Radiation and Isotopes | wolumin = 19 | wydanie = 4 | strony = 345–351 | rok = 1968|autor2=Eldridge, J.S.|autor3=Beaver, J.E|doi = 10.1016/0020-708X(68)90178-6 | pmid= 5650883}}</ref><ref name="Doskocz">{{Cytuj pismo | autor=Marek Doskocz|tytuł = <sup>131</sup>I – nie taki straszny. Wywiad z panem Cyprianem Świętaszczykiem | url = http://otwarta-innowacja.pl/index.php/wydania/104-wydanie-2013-3/183-131i-nie-taki-straszny-wywiad-z-panem-cyprianem-swietaszczykiem| czasopismo = Otwarta Innowacja | wolumin = nr 3 | strony = 9–12 | data = 2013 | data dostępu = 2013-11-04}}</ref>. Jod służy też do wykrywania [[skrobia|skrobi]] w analizie chemicznej ([[próba jodowa]]), w formie jodyny bądź [[Płyn Lugola|płynu Lugola]]. Ponadto pary jodu wykorzystywane są do wywoływania płytek do [[TLC (chemia)|chromatografii cienkowarstwowej]].
 
== [[Biologiczne znaczenie pierwiastków|Znaczenie biologiczne]] ==
Linia 146:
 
{| class="wikitable"
! colspan="2"| Zawartość jodu w przykładowych produktach [µg/100g]<ref name="Dietitians">{{Cytuj stronę | url = http://www.dietitians.ca/getattachment/f92bb712-300a-44a0-a9ac-da7f4b19849e/FACTSHEET-Food-Sources-of-Iodine.pdf.aspx | tytuł = Food Sources of Iodine | data=2013|data dostępu= 2013 -08-26| opublikowany = Dietitians of Canada | język = en | data dostępu = 2013-08-26}}</ref>:
|-
| [[dorsz]], [[plamiak]]