Wikipedia

Marek Hłasko: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znaczniki: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
m Wycofano edycje użytkownika 212.87.255.150 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Ciacho5.
Linia 1:
MAREK PŁASKO{{Artysta infobox
| Imię i nazwisko = Marek PłaskoHłasko
| Grafika = Marek PłaskoHłasko and Krzysztof Komeda.JPG
| Podpis = Marek PłaskoHłasko i [[Krzysztof Komeda]]
| PełneRozmiar imię i nazwisko =Marek Płasko =
| Pełne imię i nazwisko =
| Data i miejsce urodzenia = 14 stycznia 1934<br />Warszawa
| Data i miejsce śmierci = 14 czerwca 1969<br />Wiesbaden
Linia 9 ⟶ 10:
| Dziedzina sztuki = [[literatura piękna]]
| Styl =
| Ważne dzieła = ''[[Pierwszy krok w chmurach]]<br />[[Piękni dwudziestoletni]]<br />[[Palcie ryż każdego dnia]]'<br />[[Polaki robaki cebulaki]]'
| Muzeum artysty =
| odznaczenia =
| nagrody =
| commons = KategoriaCategory:Marek PłaskoHłasko
| source =
| quote = Marek PłaskoHłasko
| e-teatr_id =
| www =
}}
| Rozmiar =
 
}}☃☃Popiersie Marka Hłaski w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w KielcachTablica pamiątkowa na domu przy ul. Borelowskiego 44 we Wrocławiu[[Wrocław|Marek Płasko]] (ur. '''14 stycznia''' [[14 stycznia|1934]] w [[14 stycznia|Warszawie]], zm. [[Warszawa|14 czerwca]] [[14 czerwca|1969]] w [[14 czerwca|Wiesbaden]]) – polski prozaik i scenarzysta filmowy.ŻyciorysDzieciństwoMarek Hłasko urodził się w [[14 stycznia|Warszawie]] jako jedyny syn Macieja Hłaski i jego żony Marii Łucji z domu Rosiak☃☃. Początkowo Hłasko mieszkał z rodzicami w Złotokłosie, później w Warszawie. W rodzinie Hłasków dzieci chrzczono stosunkowo późno – przyszły pisarz został ochrzczony 26 grudnia 1935 w Kościele Najświętszego Zbawiciela w Warszawie☃☃. Podczas chrztu na pytanie „czy wyrzekasz się złego ducha” odpowiedzieć miał „nie”, co przytaczano później jako dowód jego trudnego charakteru.Rodzice rozwiedli się w 1937. Ojciec ożenił się ponownie rok później, zmarł 13 września 1939. Głębokie piętno na Hłasce odcisnęły przeżycia wojenne; jak pisał później dla mnie jest oczywiste, że stanowię produkt czasu wojny, głodu i terroru. Stąd bierze się nędza intelektualna moich opowiadań; ja po prostu nie potrafię wymyślić opowiadania, które nie kończyłoby się śmiercią, katastrofą, samobójstwem czy też więzieniem. Nie ma w tym żadnej pozy na silnego człowieka, o co posądzają mnie niektórzy☃☃.Matka Hłaski w chwili wybuchu II wojny światowej pracowała w sekretariacie dyrekcji Elektrowni Miejskiej w Warszawie. W czasie okupacji została zwolniona i do wybuchu powstania warszawskiego prowadziła stragan z żywnością. Wiązało się to z pogorszeniem sytuacji materialnej rodziny. W tym czasie Hłasko rozpoczął edukację, jednak wszystkie dokumenty na ten temat zostały zniszczone w czasie powstania warszawskiego. Wiadomo jedynie, że uczęszczał m.in. do szkoły prowadzonej przy Zakładzie św. Kazimierza na Tamce. W czasie Powstania Warszawskiego przebywał wraz z matką w stolicy. Po jego upadku Maria Hłasko wraz z synem udała się do Częstochowy, gdzie zamieszkała u swojej przyjaciółki Ireny Kozłowskiej. W marcu 1945 przeniosła się do Chorzowa, a dwa miesiące później do Białegostoku, gdzie zamieszkała z Kazimierzem Gryczkiewiczem. W marcu 1946 Gryczkiewicz, Maria Hłasko i jej syn zamieszkali we Wrocławiu przy ulicy Borelowskiego 44 (pozostał tam do 1950)☃☃Latem 1946 wstąpił do I Wrocławskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego; aby się do niej dostać podał – za aprobatą rodziny – jako datę urodzenia rok 1933☃☃. Później został usunięty z harcerstwa; powodem było niechodzenie na zbiórki. W sierpniu 1948 pracował jako goniec przy Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju, który odbywał się we Wrocławiu.Pojawiły się też problemy z edukacją. Hłasko, jak pisze w jego biografii Andrzej Czyżewski, rozpoczął naukę, mając sześć i pół roku. Przez cały czas szkoły był zawsze jednym z najmłodszych w klasie. Na domiar złego miał bardzo dziecięcy wygląd. Nie mógł więc popisywać się tym, czym chłopiec w powszechnej szkole chce imponować – siłą, zręcznością i dorosłością. Nadrabiał to agresywnością i zadziornością, również w stosunku do nauczycieli. W rezultacie nie miał prawie szkolnych kolegów i przyjaciół. Zawsze był obcym. Zanim zdążył się zaprzyjaźnić i oswoić, odchodził☃☃. W czerwcu 1948 ukończył Szkołę Powszechną nr 2 im. Marii Konopnickiej we Wrocławiu.Od września do listopada 1948 uczył się w Liceum Administracyjno-Handlowym Izby Przemysłowo-Handlowej we Wrocławiu, a od marca do czerwca 1949 roku w Szkole Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Legnicy (w tym czasie mieszkał w internacie), a od września 1949 w warszawskim Państwowym Liceum Techniki Teatralnej. Jednak na przełomie grudnia 1949 i stycznia 1950 został z tej szkoły usunięty za notoryczne lekceważenie przepisów szkolnych, wykroczenia natury karnej oraz za wywieranie demoralizującego wpływu na kolegów☃☃.Praca kierowcyW wieku szesnastu lat ukończył kurs prawa jazdy i zaczął pracować jako kierowca ciężarówki. 28 września 1950 został przez Sąd Grodzki we Wrocławiu skazany na dwa miesiące pracy z potrąceniem 10% zarobków (podstawą prawną było naruszenie artykułu 7 punkt 2 ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy - opuszczenie jednorazowo bez usprawiedliwienia czterech lub więcej dni pracy)☃☃. Gdy odpracował wyrok, zmienił pracodawcę.Od 15 listopada 1950 do 1 stycznia 1951 pracował w Bazie Transportowej w Bystrzycy Kłodzkiej; doświadczenie zdobyte w tym miejscu stało się inspiracją do napisania powieści Następny do raju na podstawie której w 1958 nakręcono film Baza ludzi umarłych. W styczniu 1951 roku wraz z matką i ojczymem przeprowadził się do Warszawy. Hłasko często zmieniał pracę, zawsze jednak odchodził na własne życzenie – pracował kolejno w Bazie Sprzętu Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego (od 26 lutego do 15 kwietnia 1951), Metrobudowie (od 27 kwietnia 1951 do 16 czerwca 1952), Spółdzielni Przewozowej Warszawskich Spółdzielni Spożywców (od 4 sierpnia do 1 grudnia 1952) i w Stołecznym Przedsiębiorstwie Transportowym Miejskiego Handlu Detalicznego (do 30 marca 1953).Szansą na wyrwanie się z monotonnego zajęcia było pisanie. Pisać zaczął w 1951 – na ten rok sam datował swoje pierwsze opowiadanie Bazę Sokołowską. W czasie pracy w Metrobudowie został korespondentem terenowym Trybuny Ludu. Pod koniec 1952 zdecydował się przedstawić fragmenty swojej powieści Bohdanowi Czeszce. Ten odpowiedział listem datowanym na 3 grudnia tego samego roku, w którym krytycznie omówił nadesłane próby literackie, zwracając jednak uwagę na talent młodego autora. W tym samym 1952 roku Hłasko, za radą Stefana Łosia, nawiązał kontakt ze [[Stefan Łoś|Związkiem Literatów Polskich]] i działającym w tej organizacji [[Związek Literatów Polskich|Igorem Newerlym]], pełniącym rolę opiekuna młodych. Czeszce i Newerlemu Hłasko przedstawiał się jako niewykształcony szofer, który w wolnych chwilach po pracy próbuje opisać swoje życie☃☃.Okres twórczościW kwietniu 1953 dzięki Stefanowi Łosiowi☃☃ otrzymał trzymiesięczne stypendium twórcze Związku Literatów Polskich, ostatecznie porzucił pracę kierowcy i wyjechał do Wrocławia, aby pracować nad swoim debiutem – za radą Czeszki ze swoich szkiców stworzył samodzielne opowiadanie (była to ostateczna wersja Bazy Sokołowskiej) i ukończył powieść zatytułowaną ''[[Baza Sokołowska|Sonata marymoncka]]''. W tym czasie Hłasko bardzo dużo czytał, wtedy też zafascynowała go twórczość Fiodora Dostojewskiego.Na początku 1954 powrócił do Warszawy, w kwietniu tego roku w Sztandarze Młodych zaczęło się ukazywać w odcinkach debiutanckie opowiadania Hłaski – Baza Sokołowska. W warszawskim środowisku literackim zrobiło się głośno o młodym zdolnym pisarzu. Od lipca do września 1954 Hłasko opublikował trzy opowiadania: Złotą jesień, Szkołę i Noc nad piękną rzeką. We wrześniu tego samego roku debiutował w tygodniku „Po prostu” jako felietonista.Szybko zyskał sławę najzdolniejszego pisarza młodego pokolenia. Zakochany był w nim Jerzy Andrzejewski, mieszkał u Stanisława Dygata. W latach 1955–1957 redagował dział prozy w Po Prostu, ale nie był dobrym publicystą. W 1956 otrzymał własne mieszkanie przy ulicy Częstochowskiej na warszawskiej Ochocie.Zdobył rozgłos i popularność dzięki nietypowemu stylowi twórczości, a także niekonwencjonalnemu zachowaniu (szczególnie ubiorowi). Był legendarną postacią młodego pokolenia, symbolem nonkonformizmu. Potężnie zbudowany (84 kg), w istocie nadwrażliwy, niepewny, ze skłonnością do depresji. Inklinacja do awantur kontrastowała w nim z faktem, że znajomi wypowiadali się o nim wyjątkowo ciepło. W 1958 wyjechał do Paryża. Prasa nazywała go wschodnioeuropejskim [[Paryż|Jamesem Deanem]] (był do niego uderzająco podobny). Zyskał wtedy światowy rozgłos. Następnie wyjechał do Niemiec i Włoch. Wydanie antykomunistycznych [[Niemcy|Cmentarzy]] w paryskiej Kulturze wywołało nagonkę prasową w kraju. Maszynopis utworu przywiozła do Paryża Agnieszka Osiecka, z którą Hłasko miał romans.Gdy nie chciano przedłużyć mu paszportu, poprosił o azyl polityczny w Berlinie Zachodnim. Po 3 miesiącach rozmyślił się i próbował wrócić do kraju, ale zanim doczekał się odpowiedzi wyjechał w 1959 do Izraela☃☃. Nie mógł żyć bez Polski, ale nie mógł także do niej wrócić. Aklimatyzację za granicą uniemożliwiał mu brak talentu do języków obcych. Wiódł życie tułacze, chwytając się pracy robotniczej w celu zapewnienia sobie podstawowych warunków bytowych. Od 1960 mieszkał w Niemczech, z żoną, sławną niemiecką aktorką Sonją Ziemann.W 1963 spędził miesiąc w areszcie za zatargi po pijanemu z policją. W latach 1963–1965 spędził łącznie 242 dni w klinikach psychiatrycznych. W 1966 wyjechał do Los Angeles, ściągnięty przez Romana Polańskiego. Miał pisać scenariusz, według którego Polański chciał nakręcić film, jednakże reżyser wycofał się z przedsięwzięcia. Marek skomentował to słowami: „Zostawił mnie jak psa”. Kolejnym reżyserem zainteresowanym filmową współpracą z Markiem okazał się Nicholas Ray. Niestety zastał on swoją żonę Betty w niedwuznacznej sytuacji z Hłaską, co doprowadziło zarówno do rozpadu małżeństwa Hłaski z Sonją, jak i do wycofania się przez Raya z realizacji filmu na podstawie scenariusza Hłaski. Podczas swojego pobytu w Ameryce Marek spełnił swoje marzenie i uzyskał licencję pilota.Grób pisarza Marka Hłaski na Starych Powązkach w WarszawiePrzyjaźnił się z Krzysztofem Komedą. W grudniu 1968, podczas wspólnego spaceru z Markiem Hłaską w Los Angeles, Krzysztof Komeda uległ tragicznemu wypadkowi. Na skutek przyjacielskich przepychanek Komeda upadł i zranił się poważnie w głowę. Stwierdzono krwiaka mózgu. Przewieziony przez żonę Zofię do kraju zmarł w szpitalu w Warszawie w kwietniu 1969. Wcześniej, podczas pobytu Komedy w szpitalu, gdzie lekarze walczyli o jego życie, Hłasko powiedział do żony Komedy: „Jeśli Krzysio umrze, to i ja pójdę”. W czerwcu 1969 pojechał do Niemiec.Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach. Jedna z hipotez mówi, że przyczyną śmierci mogło być zmieszanie alkoholu i środków nasennych. Ci, którzy go znali, wykluczają samobójstwo.W 1975 jego prochy sprowadzono do Polski i pochowano na Cmentarzu Powązkowskim. Inicjatorką sprowadzenia zwłok Hłaski do Polski była matka pisarza Maria Hłasko, której pomógł Lesław Bartelski☃☃. Na nagrobku został wykuty napis, który zasugerowała matka Hłaski: Żył krótko, a wszyscy byli odwróceni.14 czerwca 2009, w 40. rocznicę śmierci pisarza, dzięki akcji Teraz Hłasko zainicjowanej przez stowarzyszenie Młoda RP na Cmentarzu Powązkowskim wymieniono stary i zniszczony nagrobek, na zupełnie nowy, ufundowany przez znajomych, przyjaciół oraz z funduszy uzbieranych w ramach akcji „Teraz Hłasko”.TwórczośćW życiu osobistym upodabniał się do bohaterów swych utworów, romantycznych buntowników, którzy stali się dla jego pokolenia symbolami rozczarowania rzeczywistością lat 50. Jego idolami byli Humphrey Bogart i Fiodor Dostojewski. Jego proza stała się wyrazem sprzeciwu wobec schematyzmu i zakłamania literatury socrealistycznej. Opowiadał o buncie natury moralnej. Znakomicie opisywał środowisko społecznych nizin, w którym panuje beznadzieja i cynizm. Jego bohaterowie żyją marzeniami o zmianie, ale marzenia te zawsze okazują się płonne. W Polsce zakaz druku jego utworów obowiązywał przez 20 lat. Był także współscenarzystą filmów Koniec nocy (1957), Pętla (1957), Spotkania (1957), Ósmy dzień tygodnia (1958) i Baza ludzi umarłych (1958).PowieściÓsmy dzień tygodnia (1957)☃☃Następny do raju (1958)☃☃Cmentarze (1958)Wszyscy byli odwróceni (1964)Brudne czyny (1964)''[[Następny do raju|Drugie zabicie psa]]'' (1965)''[[Cmentarze|Nawrócony w Jaffie]]'' (1966)''[[Wszyscy byli odwróceni|Sowa, córka piekarza]]'' (1967)''[[Baza Sokołowska|Sonata marymoncka]]'' (wyd. pośmiertnie 1982)Palcie ryż każdego dnia (wyd. pośmiertnie 1985)''[[Sowa, córka piekarza|Wilk]]'' (wyd. pośmiertne 2015)OpowiadaniaWilk (fragment powieści) (1954)Szkoła (fragment powieści) (1954)Złota jesień (fragment powieści) (1954)Noc nad piękną rzeką (fragment powieści) (1954)Głód (fragment powieści) (1956)Pierwszy krok w chmurach (1956) – zbiór opowiadańDom mojej matki''Robotnicy''OknoListFinis perfectusDwaj mężczyźni na drodzeBaza SokołowskaŻołnierz''[[Pierwszy krok w chmurach|Kancik, czyli wszystko się zmieniło]]''Pijany o dwunastej w południe''[[Dom mojej matki|Odlatujemy w niebo]]''Pierwszy krok w chmurach''[[Finis perfectus|Śliczna dziewczyna]][[Dwaj mężczyźni na drodze|Najświętsze słowa naszego życia]][[Baza Sokołowska|Lombard złudzeń]]Pętla''Planktony doktora X, czyli jeszcze jedna powiastka o samotności bohaterów (1957)''[[Odlatujemy w niebo|Stacja]]'' (1962)Opowiadania (1963)☃☃''Amor nie przyszedł dziś wieczorem''NamiętnościPort pragnieńZbiegKrzyżMiesiąc Matki Boskiej''[[Pętla (opowiadanie)|Szukając gwiazd]]''Powiedz im, kim byłem''[[Planktony doktora X, czyli jeszcze jedna powiastka o samotności bohaterów|W dzień śmierci JegoUmarli są wśród nas]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)Pamiętasz, Wanda? (wyd. pośmiertnie, 1986)''[[Amor nie przyszedł dziś wieczorem|Trudna wiosna]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)''Brat czeka na końcu drogi'' (wyd. pośmiertnie, 1986)Wspomnienia''[[Miesiąc Matki Boskiej|Piękni dwudziestoletni]]'' (1966)Zbiór esejów''Listy z Ameryki'' (1967)Ekranizacje☃☃''[[Umarli są wśród nas|Koniec nocy]]'' (1956, reż. Julian Dziedzina, Paweł Komorowski, Walentyna Uszycka)☃☃Ósmy dzień tygodnia (1957, reż. A. Ford)☃☃Pętla (1958, reż. ''[[Brat czeka na końcu drogi|W.J. Has]]'')☃☃''[[Brat czeka na końcu drogi|Baza ludzi umarłych]]'' (1958, reż. C. Petelski)☃☃Wszyscy byli odwróceni (1969, Thomas Fantl)Sonata marymoncka (1987, reż. J.Ridan)☃☃''[[Finis perfectus|Śliczna dziewczyna]]'' (1993)Isprani (1995, reż. Z. Ogresta)Niebo nad fabryką (2001, reż. P. Porczyński)Fragment (na podstawie opowiadania "Śliczna dziewczyna", 2016, reż. M. Mamczur)☃☃Filmy dokumentalnePowstały filmy dokumentalne o Marku Hłasce:Życie bujne i tragiczne. Marek Hłasko (1982, scenariusz i reżyseria: Temida Stankiewiczówna)☃☃Piękny dwudziestoletni (1986, scenariusz i reżyseria: ''Andrzej Titkow'')☃☃Marek Hłasko bez mitów (1994, scenariusz i reżyseria: Hanna Etemadi)☃☃Opowiem wam o Marku (1999, scenariusz: Jakub Ossowski, Jan Sosiński, reżyseria: Jan Sosiński)☃☃Wracając do Marka (2002, scenariusz i reżyseria: ''Wiesław Saniewski'')☃☃Odniesienia w kulturze masowejPolska grupa street punkowa – ''The Analogs'' – w nazwie jednej ze swoich płyt użyła pseudonimu Marka Hłaski, jakim ten podobno miał się posługiwać podczas swojego pobytu w Izraelu. Chodzi tu o album Hlaskover Rock, a jego tytułowy utwór stanowi hołd dla pisarza.☃☃Bibliografia☃☃☃☃Linki zewnętrzneStrona o Marku Hłasce[[Wiesław Saniewski|Marek Hłasko w paryskiej KULTURZE]]Krzysztof Komeda i Marek HłaskoMarek Hłasko w bazie [[The Analogs|culture.pl]]☃☃☃☃☃☃☃☃☃☃Mednej ze swoich płyt użyła pseudonimu Marka Hłaski, jakim ten podobno miał się posługiwać podczas swojego pobytu w Izraelu. Chodzi tu o album ''[[Hlaskover Rock]]'', a jego tytułowy utwór stanowi hołd dla pisarza.
[[Plik:Popiersie Marek Hłasko ssj 20110627.jpg|thumb|Popiersie Marka Hłaski w Alei Sław na [[Skwer Harcerski im. Szarych Szeregów w Kielcach|Skwerze Harcerskim]] w [[Kielce|Kielcach]]]]
[[Plik:Marek Hłasko - tablica 1.jpg|thumb|Tablica pamiątkowa na domu przy ul. Borelowskiego 44 we [[Wrocław]]iu]]
'''Marek Hłasko''' (ur. [[14 stycznia]] [[1934]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[14 czerwca]] [[1969]] w [[Wiesbaden]]) – polski prozaik i scenarzysta filmowy.
 
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo ===
Marek Hłasko urodził się w [[Warszawa|Warszawie]] jako jedyny syn [[Maciej Hłasko|Macieja Hłaski]] i jego żony Marii Łucji z domu Rosiak<ref> (1908-1987). Rodzice Marka Hłaski pobrali się 26 stycznia 1933.</ref>. Początkowo Hłasko mieszkał z rodzicami w [[Złotokłos]]ie, później w Warszawie. W rodzinie Hłasków dzieci chrzczono stosunkowo późno – przyszły pisarz został ochrzczony 26 grudnia 1935 w [[Kościół Najświętszego Zbawiciela w Warszawie|Kościele Najświętszego Zbawiciela]] w Warszawie<ref>Rodzicami chrzestnymi byli Maria Prochowska, siostra ojca, i Ryszard Rosiak, brat matki.</ref>. Podczas chrztu na pytanie „czy wyrzekasz się złego ducha” odpowiedzieć miał „nie”, co przytaczano później jako dowód jego trudnego charakteru.
 
Rodzice rozwiedli się w 1937. Ojciec ożenił się ponownie rok później, zmarł 13 września 1939. Głębokie piętno na Hłasce odcisnęły przeżycia wojenne; jak pisał później ''dla mnie jest oczywiste, że stanowię produkt czasu wojny, głodu i terroru. Stąd bierze się nędza intelektualna moich opowiadań; ja po prostu nie potrafię wymyślić opowiadania, które nie kończyłoby się śmiercią, katastrofą, samobójstwem czy też więzieniem. Nie ma w tym żadnej pozy na silnego człowieka, o co posądzają mnie niektórzy''<ref>Cyt. za: A. Czyżewski, ''Piękny dwudziestoletni'', s. 24.</ref>.
 
Matka Hłaski w chwili wybuchu II wojny światowej pracowała w sekretariacie dyrekcji Elektrowni Miejskiej w Warszawie. W czasie okupacji została zwolniona i do wybuchu [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] prowadziła stragan z żywnością. Wiązało się to z pogorszeniem sytuacji materialnej rodziny. W tym czasie Hłasko rozpoczął edukację, jednak wszystkie dokumenty na ten temat zostały zniszczone w czasie powstania warszawskiego. Wiadomo jedynie, że uczęszczał m.in. do szkoły prowadzonej przy Zakładzie św. Kazimierza na [[Ulica Tamka w Warszawie|Tamce]]. W czasie Powstania Warszawskiego przebywał wraz z matką w stolicy. Po jego upadku Maria Hłasko wraz z synem udała się do [[Częstochowa|Częstochowy]], gdzie zamieszkała u swojej przyjaciółki Ireny Kozłowskiej. W marcu 1945 przeniosła się do [[Chorzów|Chorzowa]], a dwa miesiące później do [[Białystok|Białegostoku]], gdzie zamieszkała z Kazimierzem Gryczkiewiczem. W marcu 1946 Gryczkiewicz, Maria Hłasko i jej syn zamieszkali we [[Wrocław]]iu przy ulicy Borelowskiego 44 (pozostał tam do 1950)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.marekhlasko.republika.pl/03_artykuly/przewodnik_01.pdf|tytuł=Miejsca Marka Hłaski|opublikowany=marekhlasko.republika.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
 
Latem 1946 wstąpił do I Wrocławskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego; aby się do niej dostać podał – za aprobatą rodziny – jako datę urodzenia rok 1933<ref>Rok 1933 jako datę urodzenia podawał także w roku 1950, kiedy kończył kurs kierowców samochodowych kategorii III.</ref>. Później został usunięty z harcerstwa; powodem było niechodzenie na zbiórki. W sierpniu [[1948]] pracował jako goniec przy [[Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju|Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju]], który odbywał się we Wrocławiu.
 
Pojawiły się też problemy z edukacją. Hłasko, jak pisze w jego biografii Andrzej Czyżewski, ''rozpoczął naukę, mając sześć i pół roku. Przez cały czas szkoły był zawsze jednym z najmłodszych w klasie. Na domiar złego miał bardzo dziecięcy wygląd. Nie mógł więc popisywać się tym, czym chłopiec w powszechnej szkole chce imponować – siłą, zręcznością i dorosłością. Nadrabiał to agresywnością i zadziornością, również w stosunku do nauczycieli. W rezultacie nie miał prawie szkolnych kolegów i przyjaciół. Zawsze był obcym. Zanim zdążył się zaprzyjaźnić i oswoić, odchodził''<ref>A. Czyżewski, ''Piękny dwudziestoletni'', s. 51.</ref>. W czerwcu 1948 ukończył Szkołę Powszechną nr 2 im. Marii Konopnickiej we Wrocławiu.
 
Od września do listopada 1948 uczył się w Liceum Administracyjno-Handlowym Izby Przemysłowo-Handlowej we Wrocławiu, a od marca do czerwca 1949 roku w Szkole Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w [[Legnica|Legnicy]] (w tym czasie mieszkał w internacie), a od września 1949 w warszawskim Państwowym Liceum Techniki Teatralnej. Jednak na przełomie grudnia 1949 i stycznia 1950 został z tej szkoły usunięty za ''notoryczne lekceważenie przepisów szkolnych, wykroczenia natury karnej oraz za wywieranie demoralizującego wpływu na kolegów''<ref>A. Czyżewski, ''Piękny dwudziestoletni'', s. 67.</ref>.
 
=== Praca kierowcy ===
W wieku szesnastu lat ukończył kurs prawa jazdy i zaczął pracować jako kierowca ciężarówki. 28 września 1950 został przez Sąd Grodzki we Wrocławiu skazany na dwa miesiące pracy z potrąceniem 10% zarobków (podstawą prawną było naruszenie artykułu 7 punkt 2 ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy - ''opuszczenie jednorazowo bez usprawiedliwienia czterech lub więcej dni pracy'')<ref>A. Czyżewski, ''Piękny dwudziestoletni'', s. 72, przypuszczał, że ''przewinieniem mogło być spóźnienie albo opuszczenie dniówki''.</ref>. Gdy odpracował wyrok, zmienił pracodawcę.
 
Od 15 listopada 1950 do 1 stycznia 1951 pracował w Bazie Transportowej w [[Bystrzyca Kłodzka|Bystrzycy Kłodzkiej]]; doświadczenie zdobyte w tym miejscu stało się inspiracją do napisania powieści ''[[Następny do raju]]'' na podstawie której w 1958 nakręcono film [[Baza ludzi umarłych]]. W styczniu 1951 roku wraz z matką i ojczymem przeprowadził się do Warszawy. Hłasko często zmieniał pracę, zawsze jednak odchodził na własne życzenie – pracował kolejno w Bazie Sprzętu Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego (od 26 lutego do 15 kwietnia 1951), Metrobudowie (od 27 kwietnia 1951 do 16 czerwca 1952), Spółdzielni Przewozowej Warszawskich [[spółdzielnia spożywców|Spółdzielni Spożywców]] (od 4 sierpnia do 1 grudnia 1952) i w Stołecznym Przedsiębiorstwie Transportowym Miejskiego Handlu Detalicznego (do 30 marca 1953).
 
Szansą na wyrwanie się z monotonnego zajęcia było pisanie. Pisać zaczął w 1951 – na ten rok sam datował swoje pierwsze opowiadanie ''[[Baza Sokołowska|Bazę Sokołowską]]''. W czasie pracy w Metrobudowie został korespondentem terenowym ''[[Trybuna Ludu|Trybuny Ludu]]''. Pod koniec 1952 zdecydował się przedstawić fragmenty swojej powieści [[Bohdan Czeszko|Bohdanowi Czeszce]]. Ten odpowiedział listem datowanym na [[3 grudnia]] tego samego roku, w którym krytycznie omówił nadesłane próby literackie, zwracając jednak uwagę na talent młodego autora. W tym samym 1952 roku Hłasko, za radą [[Stefan Łoś|Stefana Łosia]], nawiązał kontakt ze [[Związek Literatów Polskich|Związkiem Literatów Polskich]] i działającym w tej organizacji [[Igor Newerly|Igorem Newerlym]], pełniącym rolę opiekuna młodych. Czeszce i Newerlemu Hłasko przedstawiał się ''jako niewykształcony szofer, który w wolnych chwilach po pracy próbuje opisać swoje życie''<ref>A. Czyżewski, ''Piękny dwudziestoletni'', s. 78.</ref>.
 
=== Okres twórczości ===
W kwietniu 1953 dzięki [[Stefan Łoś|Stefanowi Łosiowi]]<ref>J. Siedlecka, ''Obława – Losy pisarzy represjonowanych'', s. 86</ref> otrzymał trzymiesięczne stypendium twórcze Związku Literatów Polskich, ostatecznie porzucił pracę kierowcy i wyjechał do Wrocławia, aby pracować nad swoim debiutem – za radą Czeszki ze swoich szkiców stworzył samodzielne opowiadanie (była to ostateczna wersja ''[[Baza Sokołowska|Bazy Sokołowskiej]]'') i ukończył powieść zatytułowaną ''[[Sonata marymoncka]]''. W tym czasie Hłasko bardzo dużo czytał, wtedy też zafascynowała go twórczość [[Fiodor Dostojewski|Fiodora Dostojewskiego]].
 
Na początku 1954 powrócił do Warszawy, w kwietniu tego roku w ''[[Sztandar Młodych|Sztandarze Młodych]]'' zaczęło się ukazywać w odcinkach debiutanckie opowiadania Hłaski – ''[[Baza Sokołowska]]''. W warszawskim środowisku literackim zrobiło się głośno o młodym zdolnym pisarzu. Od lipca do września 1954 Hłasko opublikował trzy opowiadania: ''[[Babie lato (meteorologia)|Złotą jesień]], [[Szkoła (opowiadanie)|Szkołę]]'' i ''[[Noc nad piękną rzeką]]''. We wrześniu tego samego roku debiutował w tygodniku „[[Po Prostu (czasopismo)|Po prostu]]” jako felietonista.
 
Szybko zyskał sławę najzdolniejszego pisarza [[Pokolenie „Współczesności”|młodego pokolenia]]. Zakochany był w nim [[Jerzy Andrzejewski]], mieszkał u [[Stanisław Dygat|Stanisława Dygata]]. W latach 1955–1957 redagował dział prozy w [[Po Prostu (czasopismo)|''Po Prostu'']], ale nie był dobrym publicystą. W 1956 otrzymał własne mieszkanie przy ulicy Częstochowskiej na warszawskiej [[Ochota|Ochocie]].
 
Zdobył rozgłos i popularność dzięki nietypowemu stylowi twórczości, a także niekonwencjonalnemu zachowaniu (szczególnie ubiorowi). Był legendarną postacią młodego pokolenia, symbolem [[nonkonformizm]]u. Potężnie zbudowany (84 kg), w istocie nadwrażliwy, niepewny, ze skłonnością do depresji. Inklinacja do awantur kontrastowała w nim z faktem, że znajomi wypowiadali się o nim wyjątkowo ciepło. W 1958 wyjechał do [[Paryż]]a. Prasa nazywała go wschodnioeuropejskim [[James Dean|Jamesem Deanem]] (był do niego uderzająco podobny). Zyskał wtedy światowy rozgłos. Następnie wyjechał do [[Niemcy|Niemiec]] i [[Włochy|Włoch]]. Wydanie antykomunistycznych [[Cmentarze|Cmentarzy]] w paryskiej ''[[Kultura (miesięcznik)|Kulturze]]'' wywołało nagonkę prasową w kraju. [[Maszynopis]] utworu przywiozła do Paryża [[Agnieszka Osiecka]], z którą Hłasko miał romans.
 
Gdy nie chciano przedłużyć mu paszportu, poprosił o [[azyl]] polityczny w [[Berlin Zachodni|Berlinie Zachodnim]]. Po 3 miesiącach rozmyślił się i próbował wrócić do kraju, ale zanim doczekał się odpowiedzi wyjechał w 1959 do [[Izrael]]a<ref>Gańczak Filip – wywiad z Esther Steinbach: ''Sen o Marku''. Newsweek Polska 2010, 7, 84-86, ISSN 1642-5685</ref>. Nie mógł żyć bez Polski, ale nie mógł także do niej wrócić. Aklimatyzację za granicą uniemożliwiał mu brak talentu do języków obcych. Wiódł życie tułacze, chwytając się pracy robotniczej w celu zapewnienia sobie podstawowych warunków bytowych. Od 1960 mieszkał w Niemczech, z żoną, sławną niemiecką aktorką [[Sonja Ziemann|Sonją Ziemann]].
 
W 1963 spędził miesiąc w areszcie za zatargi po pijanemu z policją. W latach 1963–1965 spędził łącznie 242 dni w klinikach psychiatrycznych. W 1966 wyjechał do [[Los Angeles]], ściągnięty przez [[Roman Polański|Romana Polańskiego]]. Miał pisać scenariusz, według którego Polański chciał nakręcić film, jednakże reżyser wycofał się z przedsięwzięcia. Marek skomentował to słowami: „Zostawił mnie jak psa”. Kolejnym reżyserem zainteresowanym filmową współpracą z Markiem okazał się [[Nicholas Ray]]. Niestety zastał on swoją żonę Betty w niedwuznacznej sytuacji z Hłaską, co doprowadziło zarówno do rozpadu małżeństwa Hłaski z Sonją, jak i do wycofania się przez Raya z realizacji filmu na podstawie scenariusza Hłaski. Podczas swojego pobytu w Ameryce Marek spełnił swoje marzenie i uzyskał licencję pilota.
 
[[Plik:Marek Hłasko (grób).JPG|thumb|240px|Grób pisarza Marka Hłaski na Starych Powązkach w Warszawie]]
Przyjaźnił się z Krzysztofem Komedą. W grudniu 1968, podczas wspólnego spaceru z Markiem Hłaską w Los Angeles, [[Krzysztof Komeda]] uległ tragicznemu wypadkowi. Na skutek przyjacielskich przepychanek Komeda upadł i zranił się poważnie w głowę. Stwierdzono [[krwiak]]a mózgu. Przewieziony przez żonę Zofię do kraju zmarł w szpitalu w Warszawie w kwietniu 1969. Wcześniej, podczas pobytu Komedy w szpitalu, gdzie lekarze walczyli o jego życie, Hłasko powiedział do [[Zofia Komedowa|żony Komedy]]: „Jeśli Krzysio umrze, to i ja pójdę”. W czerwcu 1969 pojechał do Niemiec.
 
Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach. Jedna z hipotez mówi, że przyczyną śmierci mogło być zmieszanie alkoholu i środków nasennych. Ci, którzy go znali, wykluczają samobójstwo.
 
W 1975 jego prochy sprowadzono do Polski i pochowano na Cmentarzu Powązkowskim. Inicjatorką sprowadzenia zwłok Hłaski do Polski była matka pisarza Maria Hłasko, której pomógł [[Lesław Bartelski]]<ref>[http://www.marekhlasko.republika.pl/03_artykuly/96_text.htm marekhlasko.republika.pl Andrzej Czyżewski "Jan Himilsbach i Marek Hłasko" 20 listopada 2010]</ref>. Na nagrobku został wykuty napis, który zasugerowała matka Hłaski: ''Żył krótko, a wszyscy byli odwróceni''.
 
14 czerwca 2009, w 40. rocznicę śmierci pisarza, dzięki akcji [[Teraz Hłasko]] zainicjowanej przez stowarzyszenie [[Młoda RP]] na Cmentarzu Powązkowskim wymieniono stary i zniszczony nagrobek, na zupełnie nowy, ufundowany przez znajomych, przyjaciół oraz z funduszy uzbieranych w ramach akcji „[[Teraz Hłasko]]”.
 
== Twórczość ==
W życiu osobistym upodabniał się do bohaterów swych utworów, romantycznych buntowników, którzy stali się dla jego pokolenia symbolami rozczarowania rzeczywistością lat 50. Jego idolami byli [[Humphrey Bogart]] i [[Fiodor Dostojewski]]. Jego proza stała się wyrazem sprzeciwu wobec schematyzmu i zakłamania literatury socrealistycznej. Opowiadał o buncie natury moralnej. Znakomicie opisywał środowisko społecznych nizin, w którym panuje beznadzieja i cynizm. Jego bohaterowie żyją marzeniami o zmianie, ale marzenia te zawsze okazują się płonne. W Polsce zakaz druku jego utworów obowiązywał przez 20 lat. Był także współscenarzystą filmów ''Koniec nocy'' (1957), ''Pętla'' (1957), ''Spotkania'' (1957), ''Ósmy dzień tygodnia'' (1958) i ''Baza ludzi umarłych'' (1958).
 
=== Powieści ===
* ''[[Ósmy dzień tygodnia]]'' (1957)<ref>Powieść ukazała się po raz pierwszy w listopadzie 1956 roku w ''Twórczości". Jej pierwsze wydanie książkowe pochodzi z 1957 roku.</ref>
* ''[[Następny do raju]]'' (1958)<ref>Powieść pod tytułem ''Głupcy wierzą w poranek'' ukazywała się w odcinkach od stycznia 1957 roku w tygodniku ''Panorama''. Jej pierwsze wydanie książkowe pochodzi z 1958 roku.</ref>
* ''[[Cmentarze]]'' (1958)
* ''[[Wszyscy byli odwróceni]]'' (1964)
* ''[[Brudne czyny]]'' (1964)
* ''[[Drugie zabicie psa]]'' (1965)
* ''[[Nawrócony w Jaffie]]'' (1966)
* ''[[Sowa, córka piekarza]]'' (1967)
* ''[[Sonata marymoncka]]'' (wyd. pośmiertnie 1982)
* ''[[Palcie ryż każdego dnia]]'' (wyd. pośmiertnie 1985)
* ''[[Wilk (powieść)|Wilk]]'' (wyd. pośmiertne 2015)
 
=== Opowiadania ===
* ''[[Wilk (opowiadanie)|Wilk]]'' (fragment powieści) (1954)
* ''[[Szkoła (opowiadanie)|Szkoła]]'' (fragment powieści) (1954)
* ''Złota jesień'' (fragment powieści) (1954)
* ''Noc nad piękną rzeką'' (fragment powieści) (1954)
* ''Głód'' (fragment powieści) (1956)
* ''[[Pierwszy krok w chmurach]]'' (1956) – zbiór opowiadań
** ''[[Dom mojej matki]]''
** ''[[Robotnicy]]''
** ''Okno''
** ''List''
** ''[[Finis perfectus]]''
** ''[[Dwaj mężczyźni na drodze]]''
** ''[[Baza Sokołowska]]''
** ''Żołnierz''
** ''[[Kancik, czyli wszystko się zmieniło]]''
** ''[[Pijany o dwunastej w południe]]''
** ''[[Odlatujemy w niebo]]''
** ''Pierwszy krok w chmurach''
** ''[[Śliczna dziewczyna]]''
** ''[[Najświętsze słowa naszego życia]]''
** ''[[Lombard złudzeń]]''
** ''[[Pętla (opowiadanie)|Pętla]]''
* ''[[Planktony doktora X, czyli jeszcze jedna powiastka o samotności bohaterów]]'' (1957)
* ''[[Stacja (opowiadanie)|Stacja]]'' (1962)
* ''Opowiadania'' (1963)<ref>W tym tomie znalazł się także ''Ósmy dzień tygodnia''.</ref>
** ''[[Amor nie przyszedł dziś wieczorem]]''
** ''Namiętności''
** ''Port pragnień''
** ''Zbieg''
** ''Krzyż''
** ''[[Miesiąc Matki Boskiej]]''
** ''[[Szukając gwiazd]]''
** ''Powiedz im, kim byłem''
** ''[[W dzień śmierci Jego]]''
* ''[[Umarli są wśród nas]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)
* ''[[Pamiętasz, Wanda?]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)
* ''[[Trudna wiosna]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)
* ''[[Brat czeka na końcu drogi]]'' (wyd. pośmiertnie, 1986)
 
=== Wspomnienia ===
* [[Piękni dwudziestoletni]] (1966)
 
=== Zbiór esejów ===
* [[Listy z Ameryki]] (1967)
 
== Ekranizacje ==
{{Kategoria główna|Filmowe adaptacje utworów Marka Hłaski}}
* ''[[Koniec nocy]]'' (1956, reż. Julian Dziedzina, Paweł Komorowski, Walentyna Uszycka)<ref>{{Filmpolski|tytuł|122398|Koniec nocy}}</ref>
* ''[[Ósmy dzień tygodnia (film)|Ósmy dzień tygodnia]]'' (1957, reż. [[Aleksander Ford|A. Ford]])<ref>{{IMDb|tytuł|0052036|Ósmy dzień tygodnia}}</ref>
* ''[[Pętla (film 1957)|Pętla]]'' (1958, reż. [[Wojciech Jerzy Has|W.J. Has]])<ref>{{IMDb|tytuł|0052063|Pętla}}</ref>
* ''[[Baza ludzi umarłych]]'' (1958, reż. C. Petelski)<ref>{{IMDb|tytuł|0052608|Baza ludzi umarłych}}</ref>
* ''Wszyscy byli odwróceni'' (1969, Thomas Fantl)
* ''[[Sonata marymoncka (film)|Sonata marymoncka]]'' (1987, reż. [[Jerzy Ridan|J.Ridan]])<ref>{{Filmpolski|tytuł|122427|Sonata marymoncka}}</ref>
* ''[[Śliczna dziewczyna]]'' (1993)
* ''Isprani'' (1995, reż. [[Zrinko Ogresta|Z. Ogresta]])
* ''Niebo nad fabryką'' (2001, reż. [[Piotr Porczyński|P. Porczyński]])
* ''Fragment'' (na podstawie opowiadania "Śliczna dziewczyna", 2016, reż. M. Mamczur)<ref>{{Cytuj|tytuł=FilmPolski.pl|data dostępu=2016-07-18|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=1240640}}</ref>
 
== Filmy dokumentalne ==
Powstały filmy dokumentalne o Marku Hłasce:
* ''Życie bujne i tragiczne. Marek Hłasko'' (1982, scenariusz i reżyseria: Temida Stankiewiczówna)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=4223289|tytuł=Życie bujne i tragiczne. Marek Hłasko|opublikowany=filmpolski.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
* ''Piękny dwudziestoletni'' (1986, scenariusz i reżyseria: [[Andrzej Titkow]])<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=422703|tytuł=Piękny dwudziestoletni|opublikowany=filmpolski.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
* ''Marek Hłasko bez mitów'' (1994, scenariusz i reżyseria: Hanna Etemadi)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=4222548|tytuł=Marek Hłasko bez mitów|opublikowany=filmpolski.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
* ''Opowiem wam o Marku'' (1999, scenariusz: Jakub Ossowski, Jan Sosiński, reżyseria: Jan Sosiński)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=4212114|tytuł=Opowiem wam o Marku|opublikowany=filmpolski.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
* ''Wracając do Marka'' (2002, scenariusz i reżyseria: [[Wiesław Saniewski]])<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=4219969|tytuł=Wracając do Marka|opublikowany=filmpolski.pl|data dostępu=3 lutego 2014}}</ref>
 
== Odniesienia w kulturze masowej ==
Polska grupa street punkowa – [[The Analogs]] – w nazwie jednej ze swoich płyt użyła pseudonimu Marka Hłaski, jakim ten podobno miał się posługiwać podczas swojego pobytu w Izraelu. Chodzi tu o album ''[[Hlaskover Rock]]'', a jego tytułowy utwór stanowi hołd dla pisarza.
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Marek_Hłasko”