Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m odlink. dat, poprawa linków, drobne redakcyjne |
|||
Linia 1:
'''Statut Organiczny Królestwa Polskiego''' ([[Język rosyjski|ros.]] ''Органический статут Царства Польского'') – najwyższy akt prawny [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego (kongresowego)]], nadany
== Skutki powstania ==
Bezpośrednio po stłumieniu powstania listopadowego [[Rosja]]nie rozpoczęli szereg represji zarówno w stosunku do uczestników powstania, jak i instytucji państwowych. Represjom patronował nowy [[Namiestnik (Królestwo Polskie)|namiestnik cesarski]], [[Marszałek polny|feldmarszałek]] [[Iwan Paskiewicz]], nagrodzony za szturm [[Warszawa|Warszawy]] z
== Zmiany ==
Statut potwierdzał istniejącą od [[1815]] roku przynależność Królestwa Polskiego do państwa rosyjskiego (art. 1). Korona Królestwa Polskiego tak jak we wcześniejszej konstytucji miała być ''"dziedziczną w osobie"'' cara Mikołaja I oraz jego potomków, a jej ''"następstwo"'' odpowiadało porządkowi ''"następstwa tronu cesarstwa Wszechrosji"''.(art. 2.). Zniesiono także odrębność koronacji. Nie odbywała się już w Warszawie, lecz w [[Moskwa|Moskwie]] razem z koronacją na cesarza, o czym mówi art. 3. Koronacja w Moskwie odtąd miała się odbywać ''"w obecności deputatów Królestwa Polskiego wzywanych do uczestnictwa w takowej uroczystości razem z deputatami innych części cesarstwa"''. Tym samym umocniono pod względem symbolicznym i administracyjnym status Królestwa Polskiego, jako wyodrębnionej – posiadającej własny rząd i administrację (art. 16,
Kompetencje rządu zostały istotnie ograniczone. Zlikwidowano dwie komisje (wojny oraz wyznań religijnych i oświecenia publicznego) pozostawiając trzy (art. 35):
Linia 29:
Dyrektorowie główni, generalny kontroler, członkowie Rady Administracyjnej i rady Stanu oraz komisji rządowych ponosili odpowiedzialność konstytucyjną po udowodnieniu winy przez Radę Stanu Królestwa. (art. 38).
Już w roku
Zamiast Sejmu zapowiadał Statut powołanie instytucji przedstawicielskiej dla całego Królestwa pod nazwą "Zgromadzenia Stanów Prowincjonalnych" (art. 53–54). Instytucja ta, powołana "''dla naradzania się w interesach dotyczących dobra ogólnego Królestwa''” (art. 53), miała mieć jedynie charakter doradczy. Statut nie określał składu ani atrybucji tego organu, nie wyjaśniał, jakie przedmioty miały podlegać „naradzaniu się”, odkładając tę sprawę na czas późniejszy (art. 54). "Zgomadzenie" to nie zostało nigdy zwołane.
Car przyrzekł w statucie swobody wyznań religijnych, prawo przenoszenia się, nietykalność własności, z zastrzeżeniem groźby jej utraty w wypadku zdrady stanu. Do dalszych wolności, gwarantowanych przez statut, należało zachowanie języka polskiego w urzędach i oddzielnej administracji kraju. W art. 34 czytamy: ''"Wszystkie interesa administracyjne i sądowe w Królestwie Polskim będą się odbywać w języku polskim"''. Od roku
Utrzymano wydawanie "[[Dziennik Praw Królestwa Polskiego (1815-1871)|Dziennika Praw Królestwa Polskiego]]" (art. 33), lecz wszystkie ukazy ogłaszano wpierw po rosyjsku, potem po polsku.
Podporządkowano Rosji także Kościół i oświatę. Na wspomnianej wcześniej liście stanowisk zatwierdzanych przez cara jako pierwsi są wymienieni arcybiskupi oraz biskupi.
W zakresie administracji terenowej (art. 39) utrzymano podział Królestwa na województwa, obwody, powiaty oraz miejskie i wiejskie okręgi (gminy). Nie zmieniano ich poprzednich granic. Taki stan utrzymał się do roku
Zachowano także władze lokalne. Na czele województwa stały komisje wojewódzkie. W ich skład wchodzili prezes i komisarze. Wypełniali oni polecenia głównych komisji rządowych (art. 40). W miastach rządziły zgromadzenia miejskie, a w okręgach wiejskich wójtowie. Burmistrz i wójt mieli za zadanie czuwać nad wypełnianiem rozkazów rządu (art. 41). Statut zapowiadając utrzymanie istniejących ciał samorządowych stosownie do podziału administracyjnego Królestwa Polskiego – rad wojewódzkich w województwach, zgromadzeń szlacheckich w powiatach, zgromadzeń w miastach i gminach (art. 42–52) nie przyznawał jednakże tym organom szerszych kompetencji i poddawał kontroli administracji szczebla naczelnego i centralnego. Prawo udziału w tych organach ograniczone było cenzusem majątkowym lub wykształcenia (art. 48).
== Rzeczywistość Statutowa Królestwa ==
W praktyce postanowienia statutu nie zostały dotrzymane. W 1833 roku na terenie Królestwa wprowadzono "''stan oblężenia''", a co za tym idzie, prawo wojskowe uzyskało pierwszeństwo<ref>[http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=4386&dirids=1 Dziennik Praw Królestwa Polskiego. 1834 Tom 15, nr 57 ss.
{{Przypisy}}
| |||