Lal Bahadur Shastri: Różnice pomiędzy wersjami

'''Lal Bahadur Shastri''' (ur. [[2 października]] [[1904]] w [[Mughalsarai]] w prowincji [[Uttar Pradesh]], [[Indie]], wówczas [[Indie Brytyjskie]], zm. [[11 stycznia]] [[1966]] w [[Taszkent|Taszkencie]], [[Uzbekistan]]; wówczas [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]) – indyjski polityk, członek [[Indyjski Kongres Narodowy|Indyjskiego Kongresu Narodowego]], jeden z najbliższych współpracowników [[Jawaharlal Nehru|Dżawaharlala Nehru]].

Był [[premierzy Indii|premierem Indii]] od 9 czerwca 1964 do 11 stycznia 1966. Wcześniej należał do rządu premiera Nehru będąc m.in. ministrem kolei i ministrem spraw wewnętrznych. Jako premier doprowadził m.in. do zakończenia [[Konflikt indyjsko-pakistański|wojny indyjsko-pakistańskiej]] (zwanej II wojną o [[Kaszmir (region)|Kaszmir]]) podpisując 10 stycznia 1966 porozumienie w [[Taszkent|Taszkencie]]. Następnego dnia po tym wydarzeniu 11 stycznia zmarł nagle na [[Zawał mięśnia sercowego|zawał serca]].

Urodził się w Mughalsarai. Jego ojciec, Sharada Srivastava Prasad, z zawodu był nauczycielem, a następnie urzędnikiem w Urzędzie Skarbowym w [[Allahabad|Allahabadzie]]zie<ref>[http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page4.htm Lal Bahadur Shastri: The Fatherless Child”].</ref>. Ojciec Shastri zmarł, gdy ten miał zaledwie rok. Jego matka, Ramdulari Devi, wraz z dwiema siostrami Shastriego zabrała dzieci do domu swojego ojca gdzie zamieszkali<ref>Shri Lal Bahadur Shastri Je – A Profile.</ref>. Jako że należał do kasty '''Kayastha''', urodził się pod nazwiskiem Shrivastava, ukazującym jego kastowe pochodzenie, w późniejszym okresie odrzucił to nazwisko co stanowiło sprzeciw wobec tego systemu, główną zasadę ruchu [[Mahatma Gandhi|Gandhiego]]. Shastri dołączył do towarzystwa Servants of the People Society w [[Muzaffarpur]]. Zajmował się pomocą dla osób z kasty niedotykalnych ([[dalit]]), którzy przez ruch skupiony wokół Gandhiego określani byli jako „Harijans”, czyli „dzieci boga”<ref>[http://rrtd.nic.in/lalbahadurshastri.htm „Lal Bahadur Shastri (1904–1966)”. Research Reference and Training Division, Ministry Of Information And Broadcasting, Government Of India].</ref>. W późniejszym okresie został prezesem towarzystwa<ref>[http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page9.htm Lal Bahadur Shastri: The Servants of the People Society].</ref>. Do ruchu niepodległościowego przyłączył się w 1921 roku, za co został na krótko uwięziony przez Brytyjczyków<ref>[http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page9.htm Lal Bahadur Shastri: The Young Satyagrahi]</ref>. Shastri zdobył wykształcenie na college East Central Railway Inter w [[Mughalsarai]] i [[Waranasi|Varanasi]]. W 1926 roku gdy ukończył pierwszą klasę Kashi Vidyapeeth, otrzymał pseudonim ''Shastri'', czyli student. Tytuł Shastri był stopniem edukacji przyznawanym studentom jednak Lal Bahadur wykorzystał go jako późniejsze nazwisko. Na poglądy Shastriego wpłynęli działacze narodowowyzwoleńczy jak [[Bal Gangadhar Tilak]] i Mahatma Gandhi<ref>[http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page8.htm Lal Bahadur Shastri: Tilak and Gandhi].</ref>, w późniejszym czasie Shastri stał się zwolennikiem poglądów [[socjalizm|socjalistycznych]] reprezentowanych przez Dżawaharlala Nehru, lidera lewicowej frakcji [[Indyjski Kongres Narodowy|Indyjskiego Kongresu Narodowego]].

W 1965 roku doszło do protestów antyhindi w [[MadrasĆennaj|Madrasie]]ie, rząd starał się przez długi czas wprowadzić hindi jako jedyny język urzędowy Indii. W obliczu niepokojów w Madrasie, aby uspokoić sytuację Shastri wysłuchał rady Indiry Gandhi i zapewnił, że angielski dalej będzie używany jako język urzędowy jak długo stany mówiące w językach innych niż hindi będą tego chciały. Premier Shastri kontynuował socjalistyczną politykę gospodarczą zapoczątkowaną przez Nehru, choć twierdził że Indie nie mogą mieć restrykcyjnego systemu gospodarczego<ref>[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=9089 Prime Minister Inaugurates Lal Bahadur Shastri Memorial: Text Of Dr Manmohan Singh’s Speech. Press Information Bureau, Government Of India].</ref>. W polityce wewnętrznej starał się zwiększyć produkcję żywności i ograniczyć głód wśród ubogich. Premier wypromował ''Białą Rewolucję'' – kampanię mającą na celu zwiększenie produkcji i podaży mleka. Wspierając spółdzielnie mleczne w Anand w regionie [[Gudźarat]], utworzył Narodową Radę Rozwoju Mleka. Jako premier wezwał ludzi do dobrowolnego zrezygnowania z jednego posiłku, tak aby mógł on być dystrybuowany do ubogiej ludności. W czasie wojny z Pakistanem w 1965 roku stworzył slogan Jai Jawan Jai Kisan (Niech żyje żołnierz, niech żyje rolnik), który miał podkreślać potrzebę zwiększenia produkcji żywności. W czasie kadencji promował politykę Zielonej Rewolucji, polegającej na zwiększaniu produkcji rolnej.

Przyczyną inwazji Pakistanu na Indii były roszczenia Pakistanu do części indyjskiego Półwyspu [[Kaććh]], inwazja rozpoczęła się w sierpniu 1965 roku. W ramach programu pokojowego zaproponowanego w czerwcu 1965 roku przez brytyjskiego premiera [[Harold Wilson|Harolda Wilsona]], Pakistan otrzymał 10% terytorium, w miejsce wcześniejszych żądań do 50% terytorium. Agresywna polityka Pakistanu skoncentrowała się również na Kaszmirze. Kiedy w stanach Dżammu i Kaszmirze pojawił się uzbrojone siły pakistańskie, Shastri jasno przekazał rządowi Pakistanu że atak spotka się z odpowiedzią militarną. We wrześniu 1965 roku, doszło do najazdu pakistańskich bojowników i żołnierzy na terytorium Indii, rząd Pakistanu miał nadzieje że po inwazji w Kaszmirze dojdzie do buntu<ref>[http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page24.htm Lal Bahadur Shastri: Force will be met with force].</ref>. Do buntu jednak nie doszło, a Indie wysłały na linię zawieszenia broni żołnierzy i zagroziły Pakistanowi wojną. Do walk indyjsko-pakistańskich doszło w stanie Pendżab, gdzie pewną przewagę uzyskali Pakistańczycy jednak wojska indyjskie zdobyły kluczową miejscowość Kaszmiru, Haji Pir a siły indyjskie zbliżyły się do do pakistańskiego miasta [[Lahaur|Lahore]] które znalazło się w zasięgu indyjskiej artylerii i moździerzy.

Podczas swojej kadencji Shastri odwiedził wiele państw, w tym ZSRR, Jugosławię, Wielką Brytanię, Kanadę i Birmę<ref>[http://rrtd.nic.in/lalbahadurshastri.htm „Lal Bahadur Shastri (1904–1966)”. Research Reference and Training Division, Ministry Of Information And Broadcasting, Government Of India.]</ref>. Po zawieszeniu broni z Pakistanem w 1965 roku, Shastri i prezydent Pakistanu [[Muhammad Ayub Khan]] spotkali się na szczycie zorganizowanym przez radzieckiego premiera [[Aleksiej Kosygin|Aleksieja Kosygina]] w Taszkiencie w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. 10 stycznia 1966 roku, Shastri i Khan podpisali Deklaracją Taszkencką. Premier Shastri zmarł w Taszkiencie, dzień po podpisaniu deklaracji, prawdopodobnie z powodu ataku serca, jednak wielu ludzi uważa że na jego życie został zaplanowany spisek a sam premier został zamordowany<ref>[http://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/soutikbiswas/2009/08/was_mr_shastri_murdered.html Was Mr Shastri murdered. bbc.co.uk].</ref>. Premier został uznany za bohatera narodowego. Po jego śmierci tymczasowo rolę premiera przejął [[Gulzarilal Nanda]], sprawował on tę funkcję do czasu gdy parlament i Partia Kongresowa wybrała Indirę Gandhi na następcenastępcę Shastri<ref>U.N. Gupta (2003). Indian Parliamentary Democracy. Atlantic Publishers & Distributors. s. 121. {{ISBN|81-269-0193-4}}.</ref>.

Był pierwszą osobą po śmiertelnie odznaczoną [[Order Bharat Ratna|Orderem Bharata Ratna]], na jego cześć w [[Delhi]] zbudowany został pomnik „Vijay Ghat”. Obecnie jego imieniem nazwanych zostało kilka instytucji edukacyjnych. W 2011 roku, w 45. rocznicę śmierci Shastri, rząd ogłosił że zamierza wyremontować dom Shastri w [[Ramnagar]] i przekształcić go w muzeum biograficzne. Jego imieniem nazwa została ulica w Taszkiencie, w Uzbekistanie. Jego imię nosi stadion w mieście [[Hajdarabad|Hyderabad]] i Lotnisko Międzynarodowe w mieście [[Waranasi|Varanasi]].