Wikipedia

Żagań: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Zb10 (dyskusja | edycje)
31 edycji
Ustalenie Żagańskiego Dnia Życzliwości
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne, drobne merytoryczne
Linia 11:
|powiat = [[powiat żagański|żagański]]
|gmina =
|data założenia = [[XII wiek]]<ref name=zabytki234 />
|prawa miejskie = między 1248 a 1260 rokiem<ref name=szczegola />
|stanowisko zarządzającego =
|zarządzający = Daniel Marchewka<ref>http://bip.zagan.pl/system/obj/3449_Burmistrz-Protokol-02062013-Zagan.pdf.</ref>
|powierzchnia = 40,38<ref name=powierzchnia />
|wysokość =
Linia 39:
}}
 
'''Żagań''' ([[język polski|pol.]] hist. ''Żegań'', ''Żegan'' lub ''Zegan''; [[język niemiecki|niem.]] ''Sagan'', [[język górnołużycki|łuż.]] ''Zahań'', [[język czeski|czes.]] ''Zaháň''; [[Łacina|łac.]] ''Saganum'', ''Sagnum'', ''Zagano'' lub ''Zager'') – [[miasto]], będące jednocześnie [[Gmina miejska|gminą miejską]] i siedzibą [[Żagań (gmina wiejska)|gminy wiejskiej Żagań]], zlokalizowane w zachodniej [[Polska|Polsce]], w [[województwo lubuskie|województwie lubuskim]], na pograniczu [[Nizina Śląsko-Łużycka|Niziny Śląsko-Łużyckiej]] i [[Wał Trzebnicki|Wału Trzebnickiego]], nad [[Bóbr (dopływ Odry)|Bobrem]] i [[Czerna Wielka|Czerną Wielką]]; siedziba [[powiat żagański|powiatu żagańskiego]]. Usytuowane w odległości 40 km od [[Granica polsko-niemiecka|granicy polsko-niemieckiej]] i 100 km od [[Granica polsko-czeska|granicy polsko-czeskiej]]<ref name=wojcik-polozenie>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/349| tytuł = Położenie| data dostępu = 2011-08-31| autor = Sławomir Wójcik| opublikowany = umzagan.nazwa.pl| pracadata = | datajęzyk = | językdata dostępu = 2011-08-31}}</ref>.
 
Według danych z 31 grudnia 2014 r. liczyło 26 426 mieszkańców.
Linia 46:
 
== Położenie ==
[[Plik:Zaganski-miasto zagan.gif|thumb|left|240px|Położenie gminy na mapie powiatu]]
Żagań leży w południowo-zachodniej [[Polska|Polsce]], na południowych krańcach [[województwo lubuskie|województwa lubuskiego]], w środkowo-zachodniej części [[powiat żagański|powiatu żagańskiego]], w środkowym biegu [[Bóbr (dopływ Odry)|Bobru]] – lewobrzeżnego dopływu [[Odra|Odry]], na wysokości 102 m n.p.m. (centrum)<ref name=znany168>{{cytuj książkę | autor = Zdzisław Mirski| tytuł = Położenia geograficzne Żagania, [w:] Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek: Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo ATLA 2| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 176| isbn = 83-9123320-3-4}}</ref>. Położenie geograficzne miasta określają współrzędne 51°37′N 15°19′E.
 
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 40,38&nbsp;km²<ref name=powierzchnia>{{cytuj książkępismo|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2013-07-26|issn=1505-5507|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-,7,10.html|czasopismo= Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym |wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2013-07-26|issn=1505-5507}}</ref>. Miasto stanowi 3,57% powierzchni [[powiat żagański|powiatu żagańskiego]]. Ponad 54% obszaru miasta zajmują lasy, zaś gospodarstwa i działki rolne zlokalizowane na terenie miasta zajmują 15% powierzchni Żagania. [[Obszar chronionego krajobrazu]] stanowi niespełna 4% powierzchni miasta<ref name=statystyka2010>{{cytuj stronę |url = http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:UrFv68LG47UJ:www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lubuskie/portrety_gmin/powiat_zaganski/Gmina_Miejska_Zagan.pdf+%C5%BCaga%C5%84+4038+ha&hl=pl&gl=pl&pid=bl&srcid=ADGEEShKL_TO9tLcZbkrCyqoBccKe-l8lAysy4BRaGhtwry2c78ZOKAtTLzCYvjM-93Opejw18K6lHA160HmW7PbLDo5qWzI4O4cTygfZNz3BVKbPZhz_MVxVbPLY9RfB33hqNvQSl-c&sig=AHIEtbSxmssppgQ4CoWX2JiLt_6xV7ZDBQ| tytuł = Gmina Miejska Żagań – powiat żagański| autor =|opublikowany = Urząd Statystyczny w Zielonej Górze| praca = Statystyczne Vademecum Samorządowca| data = 2010| język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
{{cytuj stronę | url = http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:UrFv68LG47UJ:www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lubuskie/portrety_gmin/powiat_zaganski/Gmina_Miejska_Zagan.pdf+%C5%BCaga%C5%84+4038+ha&hl=pl&gl=pl&pid=bl&srcid=ADGEEShKL_TO9tLcZbkrCyqoBccKe-l8lAysy4BRaGhtwry2c78ZOKAtTLzCYvjM-93Opejw18K6lHA160HmW7PbLDo5qWzI4O4cTygfZNz3BVKbPZhz_MVxVbPLY9RfB33hqNvQSl-c&sig=AHIEtbSxmssppgQ4CoWX2JiLt_6xV7ZDBQ| tytuł = Gmina Miejska Żagań – powiat żagański| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = Urząd Statystyczny w Zielonej Górze| praca = Statystyczne Vademecum Samorządowca| data = 2010| język =}}</ref>.
 
Według [[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|podziału fizycznogeograficznego]] [[Jerzy Kondracki|Jerzego Kondrackiego]] obszar Żagania zawiera fragmenty trzech [[mezoregion]]ów: [[Wzniesienia Żarskie|Wzniesień Żarskich]], [[Wzgórza Dalkowskie|Wzgórz Dalkowskich]] oraz [[Bory Dolnośląskie|Borów Dolnośląskich]]. Dwie pierwsze wchodzą w skład [[Wał Trzebnicki|Wału Trzebnickiego]] – pasa wzniesień o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego, który uważany jest za granicę [[zlodowacenie środkowopolskie|zlodowacenia środkowopolskiego]] w stadiale [[Warta|Warty]]. Rozpościerające się na południe od miasta Bory Dolnośląskie należą do odrębnej prowincji [[Nizina Śląsko-Łużycka|Niziny Śląsko-Łużyckiej]]<ref name=planmiasta2001 />.
[[Plik:Zagan bobr.jpg|thumb|left|240px|Rzeka [[Bóbr (dopływ Odry)|Bóbr]]]]
Płynący przez Żagań [[Bóbr (dopływ Odry)|Bóbr]] daje początek przełomowej dolinie Bobru długości ok. 10&nbsp;km głęboko wciętej w [[Wał Trzebnicki]]. W tym miejscu rzeka dzieli Wał Trzebnicki na dwie części: lewobrzeżną i prawobrzeżną. Lewobrzeżna część miasta wznosząca się od koryta Bobru na zachód to początek [[Wzniesienia Żarskie|Wzniesień Żarskich]], zaś prawobrzeżna, wznosząca się na wschód to początek [[Wzgórza Dalkowskie|Wzgórz Dalkowskich]]<ref name=znany168 />. W północnej części miasta – Lutni zasila wody Bobru płynąca z południa rzeka [[Czerna Wielka]] będąca lewobrzeżnym jego dopływem<ref name=planrozwoju2004>{{cytuj stronę | url = http://bip.zagan.pl/akty/164/81/w_sprawie__uchwalenia_Planu_Rozwoju_Lokalnego_Gminy_Zagan_o_statusie_miejskim__w_latach2004-2013/ | tytuł = Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Żagań o statusie miejskim| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Żagań | praca = | data = 28 grudnia 2005| język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
 
Historycznie miasto przynależy do [[Dolny Śląsk|Dolnego Śląska]], jednak po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] związki Żagania z tą krainą osłabły – w latach 1950–1975 miasto należało do [[Województwo zielonogórskie (1950–1975)|województwa zielonogórskiego]], [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|w latach 1975–1998]] do [[Województwo zielonogórskie (1975–1998)|województwa zielonogórskiego]], a od 1999 znajduje się w [[województwo lubuskie|województwie lubuskim]]. Miasto Żagań graniczy z [[Żagań (gmina wiejska)|Gminą Żagań]], [[Iłowa (gmina)|Gminą Iłowa]] ([[powiat żagański]]) i [[Żary (gmina wiejska)|Gminą Żary]] ([[powiat żarski]])<ref name=planrozwoju2004 />.
 
Miasto znajduje się w odległości 40 km od granicy polsko-niemieckiej i 100&nbsp;km od granicy polsko-czeskiej<ref name=rewitalizacja2005>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/UploadFiles/730/208/1224435829-lokalny.pdf| tytuł = Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Żagań| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| praca = | data = listopad 2005| język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>. Przez Żagań biegnie [[droga krajowa nr 12 (Polska)|droga krajowa nr 12]] oraz dwie [[drogi wojewódzkie w Polsce|drogi wojewódzkie]]: [[droga wojewódzka nr 295]] i [[droga wojewódzka nr 296]]. Ponadto przez miasto przechodzi kilka [[linia kolejowa|linii kolejowych]].
 
== DemografiaKlimat ==
{{Średnia temperatura i opady
[[Plik:Zagan-widok.jpg|thumb|250px|Żagań – widok z wieży widokowej]]
|collapsed =
Dane z 30 czerwca 2004<ref name=autonazwa2>{{cytuj stronę|url=http://demografia.stat.gov.pl/BazaDemografia/|tytuł=Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast|opublikowany=[[Główny Urząd Statystyczny|GUS]]|język=pl|data dostępu=2010-09-14}}</ref>:
|metric_first =
{| class="wikitable"
|single_line =
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
|location = Żagania
|-
|Jan_Hi_°C = 2.1 |Jan_REC_Hi_°C = 15.7
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
|Feb_Hi_°C = 3.4 |Feb_REC_Hi_°C = 18.4
|-
|Mar_Hi_°C = 8.2 |Mar_REC_Hi_°C = 22.6
|populacja || '''26&nbsp;665''' || 100 || 13&nbsp;931 || 52,2 || 12&nbsp;734 || 47,8
|Apr_Hi_°C = 14.2 |Apr_REC_Hi_°C = 29.5
|-
|May_Hi_°C = 19.6 |May_REC_Hi_°C = 31.3
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 668 || colspan=2| 349 || colspan=2| 319
|Jun_Hi_°C = 22.2 |Jun_REC_Hi_°C = 36.2
|}
|Jul_Hi_°C = 24.3 |Jul_REC_Hi_°C = 37.4
 
|Aug_Hi_°C = 24.1 |Aug_REC_Hi_°C = 37.1
Piramida wieku mieszkańców Żagania w 2014 roku<ref name="populacja2016"/>.
|Sep_Hi_°C = 19.1 |Sep_REC_Hi_°C = 30.1
<br />[[Plik:Piramida wieku Zagan.png|690x480px]]
|Oct_Hi_°C = 13.7 |Oct_REC_Hi_°C = 26.1
|Nov_Hi_°C = 7.0 |Nov_REC_Hi_°C = 18.0
|Dec_Hi_°C = 3.3 |Dec_REC_Hi_°C = 14.4
|Year_Hi_°C = 13.4 |Year_REC_Hi_°C = 37.4
|Jan_Lo_°C = -3.4 |Jan_REC_Lo_°C = -25.2
|Feb_Lo_°C = -2.9 |Feb_REC_Lo_°C = -22.7
|Mar_Lo_°C = 0.2 |Mar_REC_Lo_°C = -15.2
|Apr_Lo_°C = 3.7 |Apr_REC_Lo_°C = -5.8
|May_Lo_°C = 8.3 |May_REC_Lo_°C = -2.4
|Jun_Lo_°C = 11.5 |Jun_REC_Lo_°C = 0.9
|Jul_Lo_°C = 13.4 |Jul_REC_Lo_°C = 6.5
|Aug_Lo_°C = 13.1 |Aug_REC_Lo_°C = 3.8
|Sep_Lo_°C = 9.5 |Sep_REC_Lo_°C = 0.5
|Oct_Lo_°C = 5.4 |Oct_REC_Lo_°C = -5.5
|Nov_Lo_°C = 1.3 |Nov_REC_Lo_°C = -13.4
|Dec_Lo_°C = -1.7 |Dec_REC_Lo_°C = -21.0
|Year_Lo_°C = 4.9 |Year_REC_Lo_°C = -25.2
|Jan_MEAN_°C = -0.6
|Feb_MEAN_°C = 0.2
|Mar_MEAN_°C = 4.0
|Apr_MEAN_°C = 8.9
|May_MEAN_°C = 14.0
|Jun_MEAN_°C = 16.8
|Jul_MEAN_°C = 18.8
|Aug_MEAN_°C = 18.4
|Sep_MEAN_°C = 14.1
|Oct_MEAN_°C = 9.3
|Nov_MEAN_°C = 4.1
|Dec_MEAN_°C = 0.9
|Year_MEAN_°C = 9.1
|Jan_Precip_mm = 39
|Feb_Precip_mm = 32
|Mar_Precip_mm = 40
|Apr_Precip_mm = 35
|May_Precip_mm = 50
|Jun_Precip_mm = 55
|Jul_Precip_mm = 83
|Aug_Precip_mm = 65
|Sep_Precip_mm = 44
|Oct_Precip_mm = 32
|Nov_Precip_mm = 41
|Dec_Precip_mm = 43
|Year_Precip_mm = 560
|Jan_Precip_days = 10
|Feb_Precip_days = 9
|Mar_Precip_days = 10
|Apr_Precip_days = 8
|May_Precip_days = 10
|Jun_Precip_days = 11
|Jul_Precip_days = 12
|Aug_Precip_days = 10
|Sep_Precip_days = 9
|Oct_Precip_days = 8
|Nov_Precip_days = 9
|Dec_Precip_days = 11
|Year_Precip_days = 117
|source = Na podstawie 35-lecia 1979-2013<ref>{{cytuj stronę| url = http://eca.knmi.nl |tytuł = European Climate Assessment & Dataset |data dostępu = 2014-08-27}}</ref>
|accessdate =
}}
 
== Toponimia ==
[[Plik:Polskie-nazwy śląskich miejscowosci z patentu Fryderyka II 1750.jpg|thumb|250px|left|Nazwa ''Zegan'' wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym [[Prusy (kraina historyczna)|pruskim]] dokumencie z 1750 roku wydanym w [[Język polski|języku polskim]] w [[Berlin]]ie<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione„Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"1750”].</ref>.]]
 
Pochodzenie polskiego słowa Żagań (dawniej Żegań) różni się niemieckiego słowa Sagan. Niemiecka nazwa miasta mogła pochodzić od słowa ''sagan'', oznaczającego kocioł, jednak ta teza nie ma wielu zwolenników<ref name=namesagan>{{cytuj książkę | autor = Arthur Heinrich| tytuł = Geschichte des Fürstentums Sagan: bis zum Ende der sächsischen Herrschaft im J. 1549| wydawca = | miejsce = Sagan| rok = 1911| strony = VI-VIII| isbn = | język = de}}</ref>. Rolf Kipphan kojarzył nazwę ze świętym ogniem z paleniska germańskiej chaty<ref name=toponimia>{{cytuj książkę | autor = | tytuł = Żagań. Plan miasta| wydawca = Zakład Kartograficzny "Sygnatura"„Sygnatura”| miejsce = Zielona Góra| rok = 1998| strony = | isbn = 83-87873-02-0}}</ref>, zaś Arthur Heinrich tłumaczy pochodzenie nazwy miasta od słowiańskiego słowa określającego kawałek gruntu (łąki) – zagonu<ref name=namesagan />. Tymczasem polska nazwa miasta pochodzi od ''staropolskiego słowa żagwia'' oznaczającego zażegać, zapalać, rozpalać<ref>{{Cytuj|url = https://polona.pl/item/1762874/59/|tytuł = Zieliński, Władysław Kornel (1836-1895): Szląsk (pruski) słowem i ołówkiem, na podstawie najnowszych źródeł przedstawiony|opublikowany = polona.pl|data dostępu = 2016-01-27}}</ref>.
 
Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we [[Wrocław]]iu wymienia nazwę miejscowości zanotowaną w dokumencie z 1202 roku jako ''Zegan'' podając jej znaczenie ''"Brandfleck"„Brandfleck”'', czyli ''"Pogorzelisko„Pogorzelisko, wypalone miejsce"miejsce”''{{r|Adamy}}. [[Stanisław Rospond (językoznawca)|Stanisław Rospond]] również wyprowadza nazwę Żagań od [[język staropolski|staropolskich]] słów oznaczających [[spalanie]]: ''żec'', ''żegać'', ''żagiew'', co mogło być echem po początkach osadnictwa, związanych z wypalaniem puszczy pierwotnej{{r|Adamy}}. Za trafnością tej tezy przemawiają także nazwy okolicznych miejscowości: [[Żary]], [[Zgorzelec]], [[Pożarów (województwo lubuskie)|Pożarów]]<ref name=toponimia />.
 
W 1475 roku w łacińskich statutach ''[[Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium|Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium]]'' miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie ''Zager''<ref>[http://www.digitallibrary.pl/dlibra/docmetadata?id=42155&from=publication Franz Xaver Seppelt,"Die „Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446"1446”, Franz Goerlich, Breslau 1912, strs. 97. – tekst łaciński statutów w wersji zdigitalizowanej.]</ref>.
 
W 1750 roku nazwa ''Zegan'' wymieniona została w języku polskim przez [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka II]] pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC "Wznowione„Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"1750”.]</ref>. Inną polską nazwę – ''Żegan'' – wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]] w książce "Krótki„Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej"początkowej” wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 roku<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, strs. 11.</ref>. Z kolei [[słownik geograficzny Królestwa Polskiego]] z 1895 podaje polską nazwę ''Żegań'' oraz łacińskie: ''Saganum'', ''Zagano'' i ''Sagnum''<ref>{{SgKP|XIV|755|Żegań}}</ref>.
 
Przez krótki okres po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] używana była historyczna nazwa ''Żegań''<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196].</ref>. 19 maja 1946 nazwa miasta została urzędowo ustalona w brzmieniu ''Żagań''<ref>Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (Monitor Polski z 1946 r., Nr 44, poz. 85.).</ref>. Tymczasem po przyłączeniu [[Międzylesie (Warszawa)|Międzylesia]] do [[Warszawa|Warszawy]] w połowie lat 50. jedną z ulic nazwano ''Żegańską'', która obowiązuje do dnia dzisiejszego.
 
== Historia ==
[[Plik:Defensive walls in Żagań.jpg|thumb|left|Mury miejskie, ''(XIV-XVI w.)'']]
Według legendy Żagań został założony ok. 700 roku przez słowiańską księżniczkę Żagannę, która była córką [[Wanda (legendarna księżniczka)|Wandy]], a wnuczką króla [[Krak]]a<ref name=wpalacu>{{cytuj stronę | url = http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,3401302.html| tytuł = Żagań – w pałacu księżnej Dino| data dostępu = 2011-08-26| autor = Gabriel Maciejewski| opublikowany = gazeta.pl| praca = | data = 1 maja 2007| język =| data dostępu = 2011-08-26}}</ref>. Dziś jej imię nosi jedna z głównych ulic miasta.
 
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; float: right; margin: 0 0 1em 1em;"
! colspan="6" | Ludność Żagania
|-
! Rok !! Ludność
Linia 158 ⟶ 216:
! 2004
| 26 665
|-
|}
 
Pierwsza historyczna wzmianka o Żaganiu, jako [[gród|grodzie]] [[kasztelania|kasztelańskim]], pochodzi z 23 maja 1202 roku<ref name=800lat>{{cytuj stronę | url = http://wiadomosci.gazeta.pl/kraj/1,34309,853814.html| tytuł = 800 lat Żagania| data dostępu = 2011-08-26| autor = | opublikowany = gazeta.pl| praca = | data = 27 maja 2002| język = |data dostępu = 2011-08-26}}</ref><ref name=800latzagania>{{cytuj stronę | url = http://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/1,35161,455282.html| tytuł = 800 lat Żagania| data dostępu = 2011-08-26| autor = | opublikowany = gazeta.pl| praca = | data = 28 września 2001| język = |data dostępu = 2011-08-26}}</ref>. Wówczas [[kasztelan]] żagański Stefan (''comes Stephanus castellanus meus de Sagan'') został wymieniony po raz pierwszy w charakterze świadka w dokumencie wystawionym przez [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]] dla klasztoru w [[Lubiąż]]u<ref name=znany9>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo "ATLA„ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 9-119–11| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>. Gród powstał zapewne wcześniej, lecz po roku 1155, gdyż wydana wtedy [[bulla]] papieska, wymieniająca wszystkie graniczne kasztelanie [[Śląsk]]a pomija Żagań<ref name=zabytki234>{{cytuj książkę | autor = Stanisław Kowalski| tytuł = Zabytki województwa zielonogórskiego| wydawca = Lubuskie Towarzystwo Naukowe| miejsce = Zielona Góra| rok = 1987| strony = 234-245234–245| isbn =}}</ref>. Lokalizacja grodu nie została dotychczas naukowo ustalona, ale przyjęło się, że był on położony nad [[Bóbr (dopływ Odry)|Bobrem]] w odległości około 1,5&nbsp;km na północ od powstałego później miasta. Bardzo prawdopodobne, że znajdował się on na Wzgórzu Zamkowym<ref name=znany9 />. Gród strzegł przeprawy, przez którą szedł [[Trakt solny|Niski Trakt]], ważny szlak handlowy, łączący [[Wielkopolska|Wielkopolskę]] z południowymi [[Niemcy|Niemcami]]<ref name=zabytki234 />.
 
W pobliżu grodu powstała, zapewne już w XII wieku, osada typu targowego. Położona była na terenie obecnej wsi [[Stary Żagań]], gdzie zachowany jest do dziś romański kościół. Niedogodne usytuowanie osady w stosunku do głównego traktu handlowego, stało się przyczyną translokacji targu, które nastąpiło około 1230 roku. Osada została przeniesiona w pobliżu przeprawy, na terenie obecnego śródmieścia Żagania<ref name=zabytki234 />. Nową osadę zlokalizowano prawdopodobnie w okolicach obecnego zespołu poaugustiańskiego. Jej szybki rozwój sprawił, że miasto otrzymało od księcia [[Konrad I głogowski|Konrada I]] [[prawa miejskie]]. Nie zachował się jednak akt lokacyjny, stąd też dokładna data nadania praw miejskich jest niemożliwa do ustalenia, aczkolwiek musiało to nastąpić między 1248 a 1260 rokiem<ref name=szczegola>{{cytuj książkę | autor = Hieronim Szczegóła| tytuł = Żagań, [w:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą (Województwo zielonogórskie)| wydawca = Lubuskie Towarzystwo Naukowe| miejsce = Zielona Góra| rok = 1970| strony = 516| isbn =}}</ref>.
Kościół szpitalny wzniesiony przy szpitalu pod tym samym wezwaniem założono w drugiej połowie [[XIII wiek|XIII]] wieku na dawnym przedmieściu żagańskim, czyli poza [[Mury obronne w Kożuchowie|murami miejskimi]], przy obecnej ulicy Armii Krajowej. Pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z [[1320]] r. mówiąca o zwiększeniu dotacji na kościół przez księcia [[Henryk IV Wierny|Henryka IV]]. Następna pochodzi z 1349 roku kiedy to żagański mieszczanin Peter Unglowbe (posiadał również [[Słocina (województwo lubuskie)|Słocinę]] i [[Podbrzezie Dolne]])[[Cisów (województwo lubuskie)|Cisów]] przekazywał na rzecz szpitala [[Kościół Ducha Świętego w Kożuchowie|św. Ducha]] w [[kożuchów|Kożuchowie]]. Pierwotnie była to prosta budowla posiadająca tylko [[Nawa|nawę]] i [[prezbiterium]]. Prawdopodobnie w [[XV wiek|XV]] w nastąpiła przebudowa kościoła w [[Gotyk|stylu gotyckim]]. Nawa otrzymała wówczas nowy płaski strop a prezbiterium [[sklepienie sieciowe]]. Od [[północ]]y dobudowano również małą [[Zakrystia|zakrystię]]. W latach [[1522]]-[[1524]]1522–1524 oddany był do użytkowania [[luteranizm|luteranom]]. Kolejnej przebudowy dokonano w drugiej połowie [[XVII wiek|XVII]] w. Nastąpiła wówczas rozbudowa kościoła w kierunku [[Zachód|zachodnim]], a wnętrza otrzymały nowe wyposażenie. Z tego okresu pochodzą też otwory okienne. Szpital znajdował się na zapleczu kościoła, a całość otoczona była murem z bramką od ulicy. W 1830 roku wzniesione zostały nowe zabudowania szpitala, które zostały ostatecznie zlikwidowane w XIX w. Ostatnia renowacja nastąpiła w końcu [[XX wiek|XX]] w. kiedy to zamurowano dolne partie okien nawy i wykonano nowe elewacje.
 
Od końca XIII wieku Żagań był stolicą samodzielnego [[Księstwo żagańskie|księstwa żagańskiego]] rządzonego do 1472 przez [[Piastowie śląscy|Piastów śląskich]]. W 1472 [[Jan II Szalony]] sprzedał księstwo żagańskie książętom saskim<ref name=zabytki234 />. W tym okresie księstwem rządziło pięciu książąt z rodu [[Wettynowie|Wettinów]], z których ostatni, książę Moritz, w 1549 wymienił Żagań za terytoria czeskie, przekazując go królowi [[Ferdynand I Habsburg|Ferdynandowi Habsburgowi]]<ref name=planmiasta2001>{{cytuj książkę | autor = | tytuł = Żagań. Plan miasta | wydawca = Zakład kartograficzny SYGNATURA| miejsce = Zielona Góra| rok = 2001| strony = | isbn = 83-87873-14-4}}</ref>.
 
W 1627 cesarz [[Austria|Austrii]] [[Ferdynand II Habsburg]] sprzedał księstwo dowódcy swoich wojsk [[Albrecht von Wallenstein|Albrechtowi Wallensteinowi]]. Za jego rządów miasto bardzo się rozwinęło. Albrecht Wallenstein sprowadził do miasta wielkiego uczonego, astronoma [[Johannes Kepler|Jana Keplera]], który prowadził w Żaganiu obserwacje astronomiczne i meteorologiczne. Dzięki jego zabiegom uruchomiono pierwszą drukarnię w mieście (1629), a także rozpoczęto przebudowę średniowiecznego zamku na barokowy pałac<ref name=planmiasta2001 />.
[[Plik:Zagan biblioteka3.jpg|thumb|left|200px|Wnętrze biblioteki poaugustiańskiej]]
W latach 1632-16331632–1633 zarazy oraz liczne grabieże spowodowały spustoszenia i zniszczenia Żagania oraz jego okolic. Odbudowa miasta miała miejsce za panowania księcia [[Wacław Euzebiusz von Lobkovitz|Wacława Euzebiusza Lobkowica]], któremu odstąpił księstwo cesarz [[Ferdynand III Habsburg]]. W 1677 w mieście wybuchł ogromny pożar, który strawił wiele kościołów i budynków, w tym także bibliotekę klasztoru augustianów. W 1730 znów wybuchł wielki pożar, w wyniku którego spłonęło prawie całe miasto. Odbudowę rozpoczęto jeszcze w czasach habsburskich, borykano się jednak z trudnościami finansowymi<ref name=planmiasta2001 />.
 
W 1785 księstwo przeszło w posiadanie [[Piotr Biron|Piotra Birona]], księcia kurlandzkiego. W latach 1842-18621842–1862 za czasów panowania księżnej [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty de Talleyrand-Périgord]], najmłodszej córki Birona, Żagań stał się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego i politycznego o znaczeniu ponadregionalnym. W mieście przebywały wówczas takie sławy jak [[Ferenc Liszt]], [[Božena Němcová]] czy [[Honoré de Balzac]]. Potomkowie Birona rządzili Żaganiem do 1935 roku, kiedy to władze [[III Rzesza|III Rzeszy]] skonfiskowały [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|pałac książęcy]], a samego księcia Bosona II uznały za wroga państwa i pozbawiły obywatelstwa<ref name=palacwzaganiu>{{cytuj stronę | url=http://ziemialubuska.pl/Poznaj_lubuskie/zagan.swf | tytuł = Pałac w Żaganiu |opublikowany=ziemialubuska.pl |data dostępu= 2011-08-31 | opublikowany=ziemialubuska.pl}}</ref>.
 
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Żagań i okoliczne miejscowości stały się miejscem lokalizacji [[obóz jeniecki|obozów jenieckich]]. Jesienią 1939 zorganizowano [[Stalag VIII C]], którego pierwszymi jeńcami byli Polacy – uczestnicy kampanii wrześniowej, jednak w późniejszym okresie znalazło się tu kilkadziesiąt tysięcy jeńców różnych narodowości<ref name=1979zagan5>{{cytuj książkę |tytuł autor= Żagań|inni = Adam Stawczyk, Stanisław Dziura [(red.]| tytuł = Żagań)| wydawca = | miejsce = Żagań| rok = 1979| strony = 5-95–9| isbn =}}</ref>.
 
Najbardziej znanym żagańskim obozem jenieckim był [[Stalag Luft III|Stalag Luft 3]], przeznaczony dla alianckich lotników, w którym w nocy z 24 na 25 marca 1944 miała miejsce [[Stalag Luft III|Wielka ucieczka]]. 76 jeńców uciekło wówczas przez tunel w ziemi, drążony wcześniej przez wiele miesięcy. Ostatecznie tylko trzem uczestnikom udało się zbiec. Wielka ucieczka doprowadziła do furii [[Adolf Hitler|Hitlera]], który rozkazał zabić 50 uczestników ucieczki<ref name=planmiasta2001 />.
 
16 lutego 1945, po czterodniowych zaciętych walkach, oddziały [[117 Berdyczowska Gwardyjska Dywizja Strzelecka|117 Berdyczowskiej Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej]] zajęły prawobrzeżną część Żagania. Następnego dnia oddziały niemieckie, zagrożone okrążeniem, wycofały się z lewobrzeżnej części miasta. 18 lutego 1945 w budynku przy ul. Keplera 24 (obecna siedziba WKU) rozpoczął swoje urzędowanie Zarząd Wojskowego Komendanta Miasta Żagania ([[Język rosyjski|ros.]] Управление военного коменданта города Заган). 10 maja 1945 do miasta przybył pełnomocnik rządu na Obwód nr 22 (Żagań), [[Henryk Grabarczyk]] wraz z grupą organizacyjną administracji i dwudziestoma funkcjonariuszami [[Milicja Obywatelska|MO]] pod dowództwem sierżanta Franciszka Krupnika. Rozpoczęto wówczas proces wysiedlania ludności niemieckiej. Na ich miejsce przybyli przymusowi polscy wysiedleńcy z [[Kresy Wschodnie|Kresów Wschodnich]] oraz ludność z różnych regionów [[Polska|Polski]]. Rozpoczęła się mozolna odbudowa miasta, które podczas wojny uległo ogromnym zniszczeniom<ref name=zarzycki7>{{cytuj książkę | autor = Robert Zarzycki| tytuł = Żagań 1945-1950| wydawca = | miejsce = Żagań| rok = 2005| strony = 7-147–14| isbn = 83-921521-0-07}}</ref>.
 
== Garnizon Żagań ==
Linia 185 ⟶ 242:
 
== Zabytki ==
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisane są<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/LBS-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|strony=124–127|data dostępu=9.3.13|strony=124-127}}</ref>:
[[Plik:Zagan NMP.jpg|thumb|[[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (poaugustiański)]]
[[Plik:Kościół fil. p.w. Świętego Ducha, ul. Armii Krajowej, XVIII.jpg|thumb|[[Kościół św. Ducha w Żaganiu|Kościół pw. Świętego Ducha]]]]
Linia 194 ⟶ 251:
[[Plik:SM Żagań Kościół Łaski (3) ID 611557.jpg|thumb|[[Wieża kościoła poewangelickiego w Żaganiu|Wieża kościoła ewangelickiego]]]]
[[Plik:Zagan bismarck.jpg|thumb|[[Wieża Bismarcka w Żaganiu]]]]
[[Plik:Ogólnopolski Szlak Kaplic Loretańskich.jpg|thumb|[[Ogólnopolski szlak kaplic loretańskich]] -– tablica]]
* miasto, z XVI wieku, XVIII wieku
* kościół filialny pod wezwaniem [[Kościół św. Ducha w Żaganiu|Świętego Ducha]], późnobarokowy z lat 1701-17021701–1702, wieża nadbudowana w 1785 r. Wyposażenie także późnobarokowe, ul. Armii Krajowej
* kościół szpitalny, obecnie parafialny pod wezwaniem [[Kościół Świętego Krzyża w Żaganiu|Świętego Krzyża]], wzniesiony z fundacji księżnej [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty de Talleyrand – Périgord]] w 1848 r. według projektu [[Leonard Schatzeberg|Leonarda Schatzeberga]] z wykorzystaniem reliktów [[gotyk|gotyckiej]] kaplicy. Wnętrze z bogatym wyposażeniem stolarsko-rzeźbiarskim i kowalskim (kraty) posiada jednolity neogotycki charakter o dużych wartościach artystycznych. W kościele miejsce ostatniego spoczynku znaleźli katoliccy członkowie rodziny książęcej: księżna Katarzyna Wilhelmina, [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Dorota Talleyrand]] i jej syn Ludwik Napoleon, ul. Szpitalna
* kościół cmentarny pod wezwaniem [[Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny]], drewniany zbudowany w 1404 r., murowany w 1484 r., przebudowany przez dostawienie kaplicy w [[XVII wiek|XVII]]-[[XVIII wiek]]uwieku. W obecnej postaci [[barok]]owy z zachowanymi częściowo cechami [[gotyk]]u. W późnorenesansowym wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze, ul. Podgórna 16:
** cmentarz przy kościele z 1539 roku: kaplica, obecnie kostnica z 1691 roku; kaplica „Namaszczenia” z 1691 roku; dwie bramy, XVII/XVIII wieku; mauzoleum księżnej żagańskiej Rachel de Talleyrand-Prigord, 1895 z roku; [[Kaplica Bożego Grobu w Żaganiu|Kaplica Bożego Grobu]] ul. Żarska, zbudowana po 1598 roku z inicjatywy opata żagańskiego [[Augustianie|konwentu augustianów]] – Jakuba II. Budowla jest wierną kopią [[Bazylika Grobu Świętego#Właściwa Kaplica Bożego Grobu|Kaplicy Grobu Chrystusowego]] w [[Jerozolima|Jerozolimie]]; kaplica staroluterańska, obecnie kościół polsko-kat. parafialny pod wezwaniem [[Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Żaganiu|Podwyższenia Krzyża Świętego]], ul. Wojska Polskiego z 1902 roku
* zespół klasztorny [[Augustianie|poaugustiański]] z XIV-XVIII wieku, złożony z kościoła parafialnego, dawnego klasztoru i konwiktu oraz spichlerza klasztornego, położony jest w północno-zachodniej części starego miasta. 28 lutego 2011 r. uznany za [[pomnik historii]]<ref>{{Dziennik Ustaw|2011|54|280}}.</ref>, plac Klasztorny:
** kościół obecnie parafialny pod wezwaniem [[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]]; źródłowo potwierdzony w 1272 r. posiada prawdopodobnie wcześniejsze pochodzenie. Układ ani kształt trzynastowiecznej budowli nie jest znany. W drugiej połowie [[XIV wiek]]uwieku zakonnicy wznieśli trzynawową [[bazylika|bazylikę]]. Po pożarach w latach 1472 i 1486 kościół został odbudowany w konstrukcji halowej. Poważna przebudowa miała miejsce w 1515, gdy wzniesiono nową wieżę i wielki zachodni szczyt oraz podwyższono nawę główną. W roku 1602 od zachodu dobudowano dwukondygnacyjną [[loggia|loggię]]. Po pożarze w 1730 odbudowane wnętrze otrzymało bogaty wystrój sztukatorsko-rzeźbiarski, wykonany przez [[Jan Jerzy Urbański|Jana Urbańskiego]] i [[Jan Haber|Jana Haberla]] z [[Wrocław]]ia. [[Barok]]owy wystrój otrzymały także okna. Zewnętrzna architektura mimo przebudów zachowała charakter [[gotyk|gotycki]]. [[Loggia]] jest [[renesans]]owa. Wyposażenie wnętrz barokowe. Uwagę zwracają stalle z 1695, gotycki sarkofag księcia głogowsko-żagańskiego [[Henryk IV Wierny|Henryka IV]] oraz [[XVI wiek|XVI-wieczny]] ołtarz [[Trójca Święta|św. Trójcy]]
** dawny [[klasztor]] [[Augustianie|augustianów]], obecnie [[plebania]] i biura parafialne. Augustianie sprowadzeni w 1284 r. przez [[Przemko głogowski|Przemka głogowskiego]] zajęli początkowo plebanię. W 1285 r. książę [[Konrad II Garbaty]] przekazał im zamek, który w połowie [[XIV wiek]]uwieku rozbudowali, wznosząc ponadto pałac opacki. W następnych wiekach klasztor poddawano wielokrotnym przebudowom. Po pożarze w 1730 został przekształcony w duchu [[barok]]u i powiększony. Jedynie część pomieszczeń w skrzydle wschodnim zachowała charakter [[gotyk|gotycki]]. Dwukondygnacyjna budowla jest murowana z cegły. Poza pierwotnymi celami braci i kapitularzem mieści kaplicę [[Święta Anna|św. Anny]] z gotyckimi sklepieniami oraz [[biblioteka|biblioteką]] klasztorną z [[XVIII wiek|XVIII-wiecznym]] wystrojem, zbiorem starodruków i dwoma XVII-wiecznymi globusami. Sklepienia biblioteki są ozdobione freskami z 1736 roku, autorstwa [[JerzyGeorg Wilhelm Neunhertz|Georga Wilhelma Neunhertza]]
** dawny [[konwikt]], budynek mieszkalno-gospodarczy, późnobarokowy, z XV wieku, przebudowany w latach 1740-17581740–1758 na miejscu klasztornych budynków gospodarczych i szkoły nowicjatu – następnie przeznaczony na [[sąd]] i [[areszt]]. W latach 1972-19751972–1975 odbudowany i adaptowany na hotel turystyczny PTTK
** dawny [[spichlerz]] klasztorny późnogotycki z końca [[XV wiek]]uwieku, częściowo przekształcony w [[XIX wiek|XIX]]-[[XX wiek|XX w.]] Murowany z cegły o elewacji frontowej rozczłonkowanej wąskimi, ostrołukowymi blendami. W roku 1978 przystąpiono do adaptacji z przeznaczeniem na zaplecze "Domu„Domu Turysty"Turysty”
* zespół klasztorny, [[Zakon Braci Mniejszych|pofranciszkański]] z resztkami klasztoru franciszkanów z XIII wieku, XIV wieku, XVI-XIX wieku. Franciszkanie przybyli do Żagania w 1284 r., wznieśli wkrótce klasztor i kościół. Opuszczony w czasie [[reformacja|reformacji]] kościół przejęli ewangelicy. W 1633 r. świątynia przeszła w ręce jezuitów, którzy na miejscu klasztoru wznieśli okazałe kolegium, ul. Gimnazjalna:
** [[Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Żaganiu|kościół pod wezwaniem]] śś. [[Piotr Apostoł|Piotra]] i [[Paweł z Tarsu|Pawła]], ufundowany przez [[Konrad II Garbaty|Konrada Garbatego]] w 1293 r. Z tego okresu pochodzą obecnie mury korpusu i prezbiterium. W [[XV wiek]]uwieku dobudowano kaplicę. Po pożarze w 1486 r. odbudowa trwała do początku [[XVI wiek]]uwieku, kiedy założono sklepienie kryształowe. Wieżę odbudowali ewangelicy w 1604. Dalsze remonty i przebudowy miały miejsce w latach 1696-17521696–1752 i w końcu [[XVIII wiek]]uwieku, gdy przekształcono elewację wieży w duchu [[klasycyzm|klasycystycznym]]. Mimo przekształceń kościół zachował charakter [[gotyk|gotycki]]. Wyposażenie wnętrza [[barok]]owe z około 1730 r., pl. Słowiański
** dawne kolegium [[jezuici|jezuickie]], pierwszy budynek kolegium, wzniesiony w 1655 r. zniszczył po 13 latach pożar. Na jego miejscu odbudowano południowe skrzydło obecnego [[barok]]owego założenia. Twórcą był nadworny architekt Lobkowitzów, budowniczy zamku – [[Antonio della Porta]]. W 1733 r. kolegium powiększono o aulę, zaś w drugiej połowie [[XVIII wiek]]uwieku o trzyskrzydłową część północną. Po kasacji zakonu [[Jezuici|jezuitów]] i sprzedaniu ich dóbr w 1787 część południową przeznaczono na szkołę, a północną (po gruntowej przebudowie i podwyższeniu) na siedzibę policji i więzienia). Od 1945 do 2009 w części północnej mieściła się Komenda Policji (obecnie przeniesiona na ul.Nowogródzką). Dawniej swoją siedzibę miała tam także Prokuratura Rejonowa, którą przeniesiono w inne miejsce. Skrzydło południowe zostało adaptowane w 1963-1965 dla potrzeb Zespołu Szkół Tekstylno-Handlowych, wcześniej Zespół Szkół Włókienniczych, ul. Gimnazjalna 13
* [[Wieża kościoła poewangelickiego w Żaganiu|wieża kościoła poewangelickiego]] pierwotny kościół ewangelicki zbudowany został w 1709 r. {{fakt|Wzniesiony na jego miejscu w drugiej połowie [[XIX wiek]]uwieku murowany kościół, zwany [[Kościoły łaski|Kościołem Łaski]]|data=2012-08}}, uległ rozbiórce w 1966 r. Do dzisiejszych czasów przetrwała 84-metrowa wieża ceglana zwieńczona żeliwną, ażurową iglicą zbudowana w latach 1843-18461843–1846. W krypcie znajdującej się pod wieżą znaleźli miejsce spoczynku protestanccy członkowie rodziny książęcej ([[Piotr Biron]] i jego małżonka Anna Dorota, córki księcia: Joanna i Paulina oraz jego bratanek Piotr Gustaw Biron). 2 listopada 2004 wieża, po trwającym kilka lat remoncie, została udostępniona dla zwiedzających, pl. Królowej Jadwigi
* zespół cmentarny, ul. Kożuchowska, z XIX wieku
* mury miejskie – obronne, fragmenty z XIV-XVI wieku; Żagań został otoczony murami miejskimi i fosą na początku [[XIV wiek]]uwieku. W [[XVIII wiek|XVIII]]-[[XIX wiek|XIX w.]] mury wraz z bramami popadły w ruinie i uległy częściowej rozbiórce. Zachowane do dziś fragmenty usytuowane są wzdłuż ulicy Wałowej, Jana Keplera, w ścianach zabudowań poaugustiańskich oraz przy ulicy Rybackiej. Ten odcinek przetrwał wraz z basztą, w latach 1970-19711970–1971 został zakonserwowany i wyeksponowany
* zespół zamkowy, ul. Szprotawska 4:
** pałac – [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|barokowy zespół pałacowy Lobkowitzów]], z lat 1631-331631–1633, 1670-86, XVIII wieku, XIX wieku; obecnie Żagański Pałac Kultury, usytuowany na południowo-wschodnim obrzeżu miasta na miejscu [[średniowiecze|średniowiecznego]] [[Zamek w Żaganiu|zamku]], który był posadowiony około 3 m niżej od [[pałac]]u. W 1627 [[księstwo żagańskie]] nabył ówczesny dowódca wojsk [[austria]]ckich, książę [[Albrecht von Wallenstein|Albrecht Wallenstein]]. Z jego inicjatywy, około roku 1630 na miejscu [[Zamek w Żaganiu|zamku w Żaganiu]] rozpoczęto budowę pałacu według projektu włoskiego architekta [[Vincentio Boccacci]] – [[renesans]]owy typ rezydencji obronnej. Tragiczna śmierć księcia spowodowała wstrzymanie budowy na długi czas. Podjął ją ponownie [[Wacław Lobkowic]], który nabył księstwo w 1646. Prace budowlane podjęto w 1670 według projektu włoskiego architekta [[Antonio della Porta]]. Wzniesiona budowla nawiązuje wyraźnie do pałacu w [[Roudnice nad Labem|Roudnicy]] (rodzinnym mieście Lobkowica) – dzieła tego samego architekta z 1684 roku. Powolne tempo budowy zmieniło się, gdy księstwo zakupił w roku 1786 [[Władcy Kurlandii i Semigalii|książę kurlandzki]] [[Piotr Biron]]. W latach 1792-17961792–1796 wnętrza poddano przebudowie i gruntownej renowacji według architekta [[Chrystian Schultze|Chrystiana Schultze]]. W roku 1802 drewniane dotychczas mosty zastąpiono murowanymi. W roku 1842 księstwo przeszło na własność [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty de Talleyrand-Périgord]]. Dwór żagański stał się wtedy jednym z bardziej znanych w [[Europa|Europie]]. W latach 1845-18551845–1855 przeprowadzono wiele prac modernizacyjnych. Znacznie powiększony park zamkowy otrzymał nowy, romantyczny wygląd, zaprojektowany przez [[Oskar Teichert|Oskara Teicherta]]. Obecny wygląd pałacu ukształtowany został w okresie [[barok]]u. W rezultacie powstał obiekt jedyny w swoim rodzaju, niemający w architekturze polskiej odpowiednika, o układzie przestrzennym łączącym cechy właściwe barokowym pałacom [[Francja|francuskim]] skrzydło parawanowe oraz [[Włochy|włoskim]] skierowanie dziedzińca w kierunku parku
** kaplica zamkowa (loretańska) wybudowana w latach 1768/69 przez Ferdynanda Philipa Josepha Lobkowicza (nieistniejąca)<ref name=kaplica>[https://urzadmiasta.zagan.pl/2017/10/10/zaganska-kaplica-loretanska/ Żagańska kaplica loretańska].</ref>
** oranżeria z rampami, z połowy XIX wieku, przy ul. Szprotawskiej
** [[park geometryczny]] z XVII-XX wieku, o łącznej powierzchni 77,49&nbsp;ha – powstały w [[XVII wiek]]uwieku, znacznie przekształcony podczas rządów [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty de Talleyrand-Périgord]]. Przepływający przezeń [[Bóbr (dopływ Odry)|Bóbr]] w naturalny sposób podzielił go na trzy części: ''park przedni'' (''pałacowy'', o pow. 15&nbsp;ha + 1,8&nbsp;ha zespół szpitalno-kościelny) – obecnie stosunkowo najlepiej utrzymany, ''park środkowy'' (''bażanciarnia'') – położony między dwiema odnogami Bobru, oraz ''park górny'' usytuowany między nurtem rzeki, Osiedlem Moczyń, a [[Żagań (stacja kolejowa)|dworcem kolejowym]] (łączna powierzchnia bażanciarni i parku górnego wynosi 60,69&nbsp;ha). W skład występującego na terenie parkowego założenia drzewostanu wchodzi około 50 gatunków drzew i krzewów. Najliczniej reprezentowane są: [[cis pospolity]] (19%), [[lipa drobnolistna]] (16%), [[grab pospolity]] (10%), [[dąb szypułkowy]] (9%) i [[robinia akacjowa]] (7%). Spośród okazów występujących w pojedynczych ilościach wyróżnić można [[platan]]y, [[buk czerwony|buki czerwone]], [[choina kanadyjska|choinę kanadyjską]], [[sosna wejmutka|sosnę wejmutkę]], [[sosna czarna|sosnę czarną]], [[tulipanowiec]] i [[Bożodrzew gruczołowaty|bożodrzew]]
* [[Ratusz w Żaganiu|ratusz]], z XIX wieku
* domy, ul. Józefa Piłsudskiego 21 z XVIII wieku, / Rynek 17 z XIV-XIX wieku,
Linia 230 ⟶ 287:
* dom, ul. Pomorska 1, z 1894 roku
[[Plik:Żagań , Rynek 27.jpg|thumb|Rynek, kamienice]]
[[Plik:Żagań-rzeźba przy pałacu.jpg|thumb|250px|Rzeźba Nike przy pałacu]]
* kamienice Rynek: 7, 8, 9, 10; domy: Rynek 11, 27, 28, 29, 30, 31, 35 kamienica, z XVII wieku, XVIII wieku; [[II wojna światowa]] i jej skutki spowodowały zniszczenie 80 proc. Staromiejskiej zabudowy mieszkalnej centrum Żagania. Z ocalałych najcenniejszą grupę stanowią domy przy Rynku, [[renesans]]owe, na zrębach [[gotyk|gotyckich]] (nr 7-11) i [[barok]]owe (nr 27-31). Wartościowy zespół tworzy zwarta zabudowa ulicy Warszawskiej, powstała w [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek]]uwieku, na zrębach starych budowli. Z tego samego czasu przetrwały domy przy ulicach: Keplera, Słowackiego, Szprotawskiej, Jana Pawła II, Gimnazjalnej i przy placu Słowiańskim. Poza strefą staromiejską zabudowaną w II połowie [[XIX wiek|XIX]] i [[XX wiek]]uwieku, znajduje się kilkadziesiąt domów zbudowanych w stylu [[architektura secesji|secesyjnym]]. Skupiają się one głównie przy ulicach Piłsudskiego, Henryka Brodatego, Dworcowej, Nowogrodzkiej, Śląskiej, Szprotawskiej i Żelaznej.
* domy, ul. Słowackiego 2, 3, 4, 5, 6, 17, 18, 19, XVIII wieku, XIX wieku
* domy, pl. Słowiański 9, 11, 12, 13, 18 nie istnieje, 21, 24, z XVII wieku, XVIII wieku
Linia 238 ⟶ 295:
* pałac kamery książęcej, obecnie sąd rejonowy, ul. Szprotawska 3, z XVIII wieku
* domy, ul. Szprotawska 1 nie istnieje, 4, 5, 8, z XVIII wieku nie istnieją
** sąd rejonowy, ul. Szprotawska 3, dawniej budynek administracji książęcej. Zbudowany w końcu [[XVIII wiek]]uwieku. W 1813 rezydował w nim pisarz francuski, [[Stendhal]], jako intendent na [[księstwo żagańskie]] przy korpusie gen. Latour-Maubourg
* domy, ul. Śląska 21, 23, 25, z początku XX wieku
* domy, ul. Jana Pawła II (dawniej Świerczewskiego) 10, 11, z XVIII wieku
** pałacyk, ul. Jana Pawła II 7, dawna siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej. Klasycystyczny, zbudowany na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek]]uwieku według projektu [[Christian Schultze|Christiana Schultze]] dla radcy dworu książęcego [[Johann Metzke|Johanna Metzke]]
* domy, ul. Warszawska 6, 7, 10, 11, 12, 13, 15, 19, 21, 22, 23, z XVIII wieku, XIX wieku, XX wieku
* zespół szpitala pod wezwaniem św. Doroty; istniejący do dzisiaj, neogotycki budynek szpitala, wzniesiono za sprawą księżnej [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty]]. Plac otaczający szpital, księżna nabyła od rodziny Willmanów, żagańskich fabrykantów. Kamień węgielny pod budowę obiektu położono 3 maja 1851 w obecności [[Władcy Prus|króla pruskiego]] [[Fryderyk Wilhelm IV Pruski|Fryderyka Wilhelma IV]]. Szpital oddano do użytku w październiku 1859 r. Z tej niezwykle nowoczesnej jak na owe czasy placówki mogli korzystać jedynie mieszkańcy księstwa żagańskiego, zarówno katolicy, jak i protestanci. Przy murze okalającym szpital znajduje się kaplica wybudowana w drugiej połowie XIX w., błędnie określana domkiem loretańskim<ref name=kaplica />
** dom sióstr zakonnych, z połowy XIX wieku
** ogrodzenie, od ul. Żelaznej i Szprotawskiej, z bramą, murowane, z połowy XIX wieku, XX wieku, ul. Żelazna 1
Linia 251 ⟶ 308:
inne zabytki:
* [[Cmentarz żydowski w Żaganiu|cmentarz żydowski]]
* wieża ratuszowa która jest pozostałością [[Ratusz w Żaganiu|ratusza]] usytuowanego pierwotnie w Rynku, a w [[XVI wiek]]uwieku przeniesionego na zachodnią pierzeję zabudowy mieszkalnej. Neoklasycystyczna, zbudowana w latach 1879-18801879–1880 z wykorzystaniem fragmentów ratusza [[gotyk|gotyckiego]] z [[XIV wiek|XIV]]-[[XVI wiek]]uwieku. Na I piętrze zachowało się sklepienie kryształowe z pierwszej połowy XVI wieku, Rynek
* [[Żagań (stacja kolejowa)|dworzec kolejowy]] z pięcioma peronami; obecny budynek dworca kolejowego jest już trzecim z kolei. Budowę ukończono 1 marca 1913 roku na miejscu wcześniejszego, zniszczonego przy pożarze. Z okazji 150 lat kolejnictwa na ziemi żagańskiej w 1996 wmurowano pamiątkową tablicę na ścianie dworca od strony ulicy
* zabytkowe koszary wojskowe
* [[Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu|Muzeum Obozów Jenieckich]] znajduje się pod Żaganiem. Obejmuje ono tereny obozów jenieckich [[Stalag]]u VIIIC oraz [[Stalag Luft III|Stalagu Luft III]], gdzie w 1944 miała miejsce ''[[Stalag Luft III|Wielka ucieczka]]'' 80 lotników, z których 50 rozstrzelano potem na mocy rozkazu [[Adolf Hitler|Hitlera]], znanego jako ''[[Sagan-Befehl]]''.
 
== Demografia ==
[[Plik:Zagan-widok.jpg|thumb|Żagań – widok z wieży widokowej]]
Dane z 30 czerwca 2004<ref name=autonazwa2>{{cytuj stronę|url=http://demografia.stat.gov.pl/BazaDemografia/|tytuł=Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast|opublikowany=[[Główny Urząd Statystyczny|GUS]]|język=pl|data dostępu=2010-09-14}}</ref>:
{| class="wikitable"
!Opis ||colspan=2| Ogółem ||colspan=2| Kobiety ||colspan=2| Mężczyźni
|-
|Jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
|-
|Populacja || '''26&nbsp;665''' || 100 || 13&nbsp;931 || 52,2 || 12&nbsp;734 || 47,8
|-
|Gęstość zaludnienia<br />[mieszk./km²] ||colspan=2| 668 ||colspan=2| 349 ||colspan=2| 319
|}
 
Piramida wieku mieszkańców Żagania w 2014 roku<ref name="populacja2016" />.
<br />[[Plik:Piramida wieku Zagan.png|690x480px]]
 
== Urbanistyka ==
Linia 270 ⟶ 343:
Istotne znaczenie gospodarcze spełniał handel, posiadający dogodne warunki rozwoju w związku z położeniem Żagania przy głównej drodze handlowej. Obecność [[Cech rzemiosła|cechu]] [[Kupiec (zawód)|kupców]], zajmujących się [[handel|handlem]], została udokumentowana już w XIV wieku. Źródła pisane z tego okresu potwierdzają również istnienie [[targ]]u [[Sól kuchenna|solnego]] i corocznych [[jarmark]]ów<ref name=zabytki234 />.
 
Tradycje rzemiosła przejął w XIX wieku [[przemysł]]. W 1802 uruchomiono [[papiernia (zakład przemysłowy)|fabrykę papieru]], w 1863 zbudowano [[gazownia|gazownię]]<ref name=toponimia />, a w 1878 austriacka firma włókiennicza Mos Löw Beer założyła w Żaganiu swoją [[filia|filię]]<ref name=znany14>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo "ATLA„ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 14-2614–26| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>.
 
W wyniku [[II wojna światowa|II wojny światowej]] zniszczenia przemysłu wyniosły 75%<ref name=toponimia />. Pomimo trudności miasto stało się znaczącym ośrodkiem [[przemysł włókienniczy|przemysłu włókienniczego]] i [[przemysł metalowy|metalowego]]. Funkcjonowały tu prężne Żagańskie Zakłady Przemysłu Wełnianego, Żagańska Czesalnia Wełny czy Przedsiębiorstwo Produkcji Sprzętu Domowego „Zamex” (dawniej „Polar”), znany w kraju producent zamrażarek. Przekształcenia ustrojowe i gospodarcze spowodowały, że zakłady te już nie istnieją, a wspomniane dziedziny przemysłu odgrywają mniejszą rolę<ref name=pieknoziemi8>{{cytuj książkę | autor = Jerzy Kozłowski, Robert Zarzycki| tytuł = Piękno ziemi żagańskiej| wydawca = Videograf II| miejsce = Katowice| rok = 2008| strony = 8-118–11| isbn = 978-83-7183-658-9}}</ref>.
 
=== Stan obecny ===
Upadek największych zakładów i wzrost [[bezrobocie|bezrobocia]] skłoniły władze miasta do działań zmierzających do powstania nowych miejsc pracy. W 2003 powstała Żagańska Strefa Gospodarcza, w skład której weszło łącznie ponad 60 ha terenów inwestycyjnych. Z oferty skorzystało dotychczas kilka przedsiębiorstw, które wybudowały w Żaganiu hale produkcyjne<ref name=zaganskastrefa>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/news/show/1929| tytuł = Żagańska Strefa Gospodarcza| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = um.zagan.pl| praca = | data = 4 lipca 2010| język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
W tym samym okresie w Żaganiu powołano także spółki komunalne zajmujące się gospodarką [[woda|wodno]]-[[ścieki|ściekową]], gospodarowaniem [[odpady|odpadami]] komunalnymi i robotami drogowymi, doradztwem i pozyskiwaniem środków zewnętrznych, zarządzaniem obiektami i prowadzeniem inwestycji. Posunięcie to miało na celu podniesienie poziomu usług i efektywniejsze zarządzanie finansami<ref name=rzeczpospolita>{{cytuj stronę | url = http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dodatki_tematyczne/zagan.pdf| tytuł = Żagań się zmienia. 800 lat historii zobowiązuje – dodatek do „Rzeczpospolitej”| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = rzeczpospolita.pl| praca = | data = 30 listopada 2010| język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
Według danych z 2011 r. na terenie Żagania miało siedzibę 3084 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 2830 należących do [[sektor prywatny|sektora prywatnego]] i 254 należących do [[sektor publiczny|sektora publicznego]]<ref name=bdl>{{cytuj stronę | url = http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dodatki_tematyczne/zagan.pdf| tytuł = Żagań – Bank Danych Lokalnych| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = stat.gov.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
Według Strategii rozwoju powiatu żagańskiego z 2008<ref name=strategia2008>{{cytuj stronę |url=http://www.bip.powiatzaganski.pl/e-bip/ob.php/Strategia_Rozwoju_Powiatu.pdf?id=1893|tytuł = Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu żagańskiego do roku 2015| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = bip.powiatzaganski.pl | praca = | data = lipiec 2008 | język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref> i sprawozdania z działalności Powiatowego Urzędu Pracy w Żaganiu z 2010<ref name=pup2010>{{cytuj stronę | url = http://www.pup.zagan.pl/images/pliki_pup/analizy/analiza2010.pdf| tytuł = Sprawozdanie z działalności Powiatowego Urzędu Pracy w Żaganiu| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = pup.zagan.pl| pracadata = 2011| datajęzyk = 2011|data językdostępu = 2011-09-06}}</ref> do największych i najbardziej dynamicznie rozwijających się pracodawców w Żaganiu należą:
* Firma Produkcyjna Bartex ZPCH (produkcja [[zabawka|zabawek]], [[odzież]]y i [[tekstylia|tekstyliów]])
* Poltops sp. z o.o. ([[przemysł włókienniczy|produkcja włókiennicza]])
Linia 295 ⟶ 368:
* Piekarnia Amadeo Tadeusz Giza (produkcja i wyrób [[pieczywo|pieczywa]] i artykułów [[cukiernictwo|cukierniczych]])
* Ecotex Poland sp. z o.o. (sprzedaż hurtowa)
* Miejski Zakład Komunikacji sp. z o.o. ([[transport]] miejski]])
* Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania i Robót Drogowych sp. z o.o. (gospodarowanie [[odpady|odpadami]])
* Sunset Textil (produkcja [[tkanina|tkanin]])
* Dringenberg Polska sp. z o.o. (produkcja)
 
Według danych z 31 sierpnia 2011 w mieście zarejestrowanych było 1575 [[Bezrobocie|bezrobotnych]], z czego 941 stanowiły kobiety<ref name=pup2011>{{cytuj stronę | url = http://www.pup.zagan.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=96&Itemid=78 | tytuł = Statystyka powiatu żagańskiego za rok 2011| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = pup.zagan.pl| pracadata = 2011| datajęzyk = 2011|data językdostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
== SportTransport ==
[[Plik:Trybuny Zagan Arena.jpg|thumb|250px|Trybuny [[Żagań Arena]]]]
Najstarszym klubem sportowym w mieście jest [[Czarni Żagań|Miejski Klub Sportowy „Czarni” Żagań]], który powstał w 1957 roku. Największym sukcesem zespołu jest udział w finale [[Puchar Polski w piłce nożnej (1964/1965)|Pucharu Polski w sezonie 1964/65]]. Od sezonu 2008/09 klub grał w [[II liga polska w piłce nożnej|II lidze polskiej w piłce nożnej]] a w sezonie 2014/2015 występuje w zielonogórskiej klasie okręgowej<ref name=czarnizagan>{{cytuj stronę | url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=56| tytuł = Miejski Klub Sportowy Czarni w Żaganiu| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = 90minut.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. W mieście działa również męski klub siatkarski [[Sobieski Żagań|WKS Sobieski Żagań]], którego większość kadry stanowią [[Żołnierz|żołnierze zawodowi]]<ref name=sobieski>{{cytuj stronę | url = http://wkssobieski.zagan.pl/senior/senior.html| tytuł = Seniorzy sezon 2010/11| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = wkssobieski.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Zespół od sezonu 2010/11 gra w [[II liga polska w piłce siatkowej mężczyzn|II lidze polskiej w piłce siatkowej]]<ref name=lzps>{{cytuj stronę | url = http://www.lzps.pl/component/content/article/35-news/162-pofinay-o-wejcie-do-ii-ligi-mczyzn.html| tytuł = Półfinały o wejście do II ligi mężczyzn – awans Sobieskiego| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = lzps.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
W Żaganiu funkcjonują jeszcze inne kluby i stowarzyszenia sportowe:
* [[Speleoklub Bobry]], którego członkowie zdobyli i odkryli wiele [[jaskinia|jaskiń]]<ref name=bobry>{{cytuj stronę | url = http://www.bobry.com.pl/dzialalnosc.htm| tytuł = Stowarzyszenie Speleoklub Bobry – działalność| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = bobry.com.pl| praca = | data = | język =}}</ref>
* Stowarzyszenie Turystyki Wodnej Szron – Czerna, którego członkowie wielokrotnie brali udział w [[spływ (turystyka)|spływach kajakowych]] w kraju i za granicą<ref name=szron>{{cytuj stronę | url = http://www.zagan.pttk.pl/articles.php?article_id=14|tytuł = Klub Szron| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = zagan.pttk.pl| praca = | data = 16 marca 2010| język =}}</ref><ref>[http://szronczerna.yolasite.com/ Strona Stowarzyszenia Turystyki Wodnej Szron – Czerna]</ref>.
* Szkoła Walki i Tańca „Ronin”
* UKS Czarni Żagań
* Żagańskie Towarzystwo Cyklistów „Huragan”
* Szkoła Nurkowania „DARCO” & Wilson Travel biuro podróży - Dariusz Drozdek
 
Od niedawna w Żaganiu przy ul. Kochanowskiego funkcjonuje centrum sportowe [[Żagań Arena]], w skład którego wchodzą stadion piłkarski, hala sportowo-widowiskowa, kryty basen, hostel i korty tenisowe<ref name=arena1>{{cytuj stronę | url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/o-nas.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – o nas| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = arena.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Z obiektów położonych w kompleksie korzystają miejskie kluby [[Czarni Żagań]]<ref name=arena2>{{cytuj stronę | url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/boiska.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – boiska piłkarskie| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = arena.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref> i [[Sobieski Żagań]]<ref name=arena3>{{cytuj stronę | url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/hala.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – Hala Arena Żagań| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = arena.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
Ponadto w mieście znajduje się czynny w okresie letnim basen miejski<ref name=basen>{{cytuj stronę | url = http://palac.zagan.pl/static_page/show/219| tytuł = Basen Miejski| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = palac.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref>, dawny [[Stadion Czarnych w Żaganiu|stadion Czarnych Żagań]] oraz dwa [[Orlik 2012|Orliki]]: przy szkole podstawowej nr 2<ref name=orlik1>{{cytuj stronę | url = http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/zagan/art/7792417,wczoraj-wieczorem-w-zaganiu-otworzono-orlika,id,t.html| tytuł = Wczoraj wieczorem w Żaganiu otworzono Orlika| data dostępu = 2011-09-06| autor = Tomasz Hucał| opublikowany = gazetalubuska.pl| praca = | data = 29 kwietnia 2009| język =}}</ref> oraz przy szkole podstawowej nr 3<ref name=orlik2>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/news/show/2192| tytuł = Orlik otwarty!| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| praca = | data = 10 września 2011| język =}}</ref>.
 
== Wspólnoty religijne ==
[[Plik:SM Żagań Kaplica staroluterańska (8) ID 697837.jpg|thumb|[[Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Żaganiu|Kościół polskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]]]
Najliczniej wyznawaną religią w Żaganiu jest [[Kościół katolicki w Polsce|katolicyzm]]<ref>największa liczba świątyń w mieście</ref>. W mieście znajdują się 3 [[parafia|parafie]] [[Kościół katolicki|rzymskokatolickie]], wchodzące w skład [[Dekanat Żagań|Dekanatu Żagań]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=itemlist&task=category&id=55:dekanat-zagan&Itemid=808 | tytuł = Dekanat Żagań | opublikowany = kuria.zg.pl | data dostępu = 2016-05-25}}</ref>:
* [[Parafia św. Józefa w Żaganiu|Parafia św. Józefa]] (z filiami: Kościołem pw. Krzyża Świętego i szpitalną Kaplicą pw. św. Doroty w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=662:zagan-parafia-pw-sw-jozefa&Itemid=808 | tytuł = Parafia pw. św. Józefa | opublikowany = kuria.zg.pl | data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
* [[Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny]] (z filiami: Kościołem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w [[Stary Żagań|Starym Żaganiu]] i Kaplicą św. Maksymiliana Kolbe w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=659:zagan-parafia-pw-nawiedzenia-najswietszej-maryi-panny&Itemid=808 | tytuł = Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny | opublikowany = kuria.zg.pl | data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] (z filiami: Kościołem św. św. Piotra i Pawła i Kościołem św. Ducha w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=663:zagan-parafia-pw-wniebowziecia-najswietszej-maryi-panny&Itemid=808 | tytuł = Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | opublikowany = kuria.zg.pl | data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
 
W mieście znajduje się siedziba [[Śląski Dekanat Wojskowy|Śląskiego Dekanatu Wojskowego]] i podlegająca pod niego [[Parafia wojskowa Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego w Żaganiu|Parafia wojskowa Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego]]<ref name=ordynariat>{{cytuj stronę | url = http://www.ordynariat.pl/plik/file/schematyzm.pdf| tytuł = Informator Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego – stan na 21 czerwca 2011 r.| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = ordynariat.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Prócz parafii rzymskokatolickich, w Żaganiu działalność duszpasterską prowadzi także [[Kościół Polskokatolicki w RP|polskokatolicka]] [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Żaganiu|parafia Podwyższenia Krzyża Świętego]]<ref name=polskokatolicki>{{cytuj stronę | url = http://www.polskokatolicki.pl/STRUKTURA/diecezja_wroclawska.htm| tytuł = Diecezja wrocławska| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = polskokatolicki.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
W Żaganiu istnieją kościoły [[protestantyzm|protestanckie]]: [[Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Żaganiu|Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego]]<ref name=adwentysci>{{cytuj stronę | url = http://adwentysci.org/zagan.php| tytuł = Zbór Adwentystów w Żaganiu| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = adwentysci.org| praca = | data = | język =}}</ref>, [[Zbór Kościoła Zielonoświątkowego "Zwycięstwo Krzyża" w Żaganiu|Zbór Kościoła Zielonoświątkowego "Zwycięstwo Krzyża"]]<ref name=kz>{{cytuj stronę | url = http://kz.pl/zbory/| tytuł = Adresy i godziny nabożeństw zborów Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = kz.pl| praca = | data = | język =}}</ref> oraz żagański filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Żarach|Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Żarach]]<ref name=luteranie>{{cytuj stronę | url = http://www.luteranie.wroc.pl/?p=87| tytuł = Parafia w Żarach| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = luteranie.wroc.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
W mieście znajdują się też dwa [[Zbór#Zbór u Świadków Jehowy|zbory]] [[Świadkowie Jehowy|Świadków Jehowy]]<ref>Dane według raportów [https://apps.jw.org/P_SRCHMTGMAPS wyszukiwarki zborów] (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.</ref><ref name=parafie>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/568| tytuł = Kościoły parafialne| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
== Kultura ==
[[Plik:Zagan-palac.jpg|thumb|250px|Żagański Pałac Kultury (dawny [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|pałac książąt żagańskich)]]]]
Wiodącą rolę w organizacji życia kulturalnego miasta odgrywa Centrum Kultury mieszczące się w [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|Pałacu Książęcym]]. Centrum realizuje zadania m.in. w zakresie promocji kultury i edukacji kulturalnej poprzez organizowanie licznych imprez kulturalnych ([[koncert]]y, [[spektakl]]e teatralne, wystawy [[fotografia|fotograficzne]] itp.), imprez plenerowych, warsztatów okolicznościowych, animacji kulturalnych (cykliczne przeglądy, konkursy itp.) oraz utrzymywanie sekcji zainteresowań (tj. Szkoła Talentów, [[Uniwersytet trzeciego wieku|Uniwersytet Trzeciego Wieku]])<ref name=ck>{{cytuj stronę | url = http://ck.zagan.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=49&Itemid=219&lang=pl| tytuł = O nas| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = ck.zagan.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Podobną funkcję pełni Klub Garnizonowy, w którym działają sekcje: [[teatr]]alna, teatru jednego aktora, [[muzyka|muzyczna]], [[Sztuki plastyczne|plastyczna]], [[taniec|taneczna]], [[instrument muzyczny|instrumentalna]] i [[mażoretki|tamburmajorek]]<ref name=klubgarnizonowy>{{cytuj stronę | url = http://klub-garnizonowy.vot.pl| tytuł = Klub Garnizonowy w Żaganiu| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = klub-garnizonowy.vot.pl| praca = | data = | język =}}</ref>.
 
Znaczącą rolę w promocji i organizowaniu życia kulturalnego Żagania odgrywa środowisko skupione wokół Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia, stanowiące centrum muzyczne regionu. Funkcję upowszechniania kultury realizują również placówki [[biblioteka|biblioteczne]]: Miejska Biblioteka Publiczna, filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej<ref name=placowkikultury>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/564| tytuł = Placówki kultury| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| praca = | data = | język =}}</ref> oraz Biblioteka Klubu Garnizonowego<ref name=bibliotekagarnizonowa>{{cytuj stronę | url = http://www.klub-garnizonowy.vot.pl/index.php?s=biblioteka| tytuł = Biblioteka| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = klub-garnizonowy.vot.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. W Żaganiu mieści się także Muzeum Obozów Jenieckich<ref name=placowkikultury />, położone na terenie dawnych niemieckich [[obóz jeniecki|obozów jenieckich]].
 
Do najważniejszych cyklicznych imprez kulturalnych w mieście należą<ref name=strategia2011>{{cytuj stronę | url = http://www.bip.powiatzaganski.pl/e-bip/ob.php/strategia%20%C5%BCaga%C5%84.pdf?id=2736| tytuł = Strategia rozwiązywania problemów społecznych powiatu żagańskiego na lata 2011-2018| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = bip.powiatzaganski.pl| praca = | data = styczeń 2011| język =}}</ref>:
 
* Ogólnopolski Turniej Pianistyczny Dzieci i Młodzieży, organizowany przez Państwową Szkołę Muzycznę im. [[Henryk Wieniawski|Henryka Wieniawskiego]] w Żaganiu
* Międzynarodowe Forum Perkusji i Letnia Akademia Muzyczna, organizowane przez Żagańskie Stowarzyszenie Muzyczne im. [[Halina Czerny-Stefańska|Haliny Czerny-Stefańskiej]]
* Rekonstrukcje wydarzeń z [[II wojna światowa|II wojny światowej]], upamiętniające rocznice [[Stalag Luft III|wielkiej ucieczki]] z obozu [[Stalag Luft III]]
* Jarmark św. Michała, organizowany przez Urząd Miasta i Centrum Kultury w Żaganiu
 
=== Żagań w literaturze i filmie ===
[[Plik:Poland Zagan - museum.jpg|thumb|250px|Makieta [[Stalag Luft III]] w [[Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu]]]]
Wczesnosłowiańską i niemiecką historię miasta opisują [[legenda|legendy]] (m.in. Legenda o Żagannie) autorstwa Izabeli Koniusz<ref name=koniusz>{{cytuj stronę | url = http://wgr-bezmilosci.blog.onet.pl/Zagan-obraz-miasta-w-literatur,2,ID407130723,n| tytuł = Żagań – obraz miasta w literaturze po II wojnie światowej| data dostępu = 2011-09-05| autor = Waldemar Gerson Rak| opublikowany = wgr-bezmilosci.blog.onet.pl| praca = | data = | język =}}</ref>. Za sprawą czeskiej pisarki [[Božena Němcová|Boženy Němcovej]] Żagań został uwieczniony w literaturze światowej. W swoim opowiadaniu pt. ''Sestry'' (wyd. 1855), którego akcja rozgrywa się w Żaganiu, [[Dzietrzychowice|Dzietrzychowicach]] i [[Niemcza (województwo lubuskie)|Niemczy]], Němcová zamieściła obszerny opis żagańskiego parku zamkowego, w którym zgromadzili się mieszkańcy miasta i całej okolicy, aby uczestniczyć w zabawie z okazji urodzin księżnej, której pierwowzorem była księżna [[Dorota de Talleyrand-Périgord]]. Opowiadanie zostało osnute na faktach i w dużej części pokrywa się ze źródłami historycznymi<ref name=znany133>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo "ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 133| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>. Natomiast pierwowzorem postaci księżnej w ''Babuni'' była księżna [[Wilhelmina Żagańska]], której młoda Božena zawdzięczała odpowiednie wychowanie i wykształcenie<ref name=znany39>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo "ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 39| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>.
 
W 1950 powstał nakręcony przez Brytyjczyków film ''The Wooden Horse'' ([[język polski|pol.]] ''Drewniany koń''), nakręcony na kanwie wydarzeń z 1943 roku, kiedy w żagańskim obozie jenieckim [[Stalag Luft III]] jeńcy wojenni wykopali tunel pod drutami ogrodzenia obozu wykorzystując jako zasłonę drewnianego konia. [[Stalag Luft III|Wielka ucieczka]] ze wspomnianego obozu również doczekała się ekranizacji – w 1963 roku nakręcono film ''The Great Escape'' ([[język polski|pol.]] ''[[Wielka ucieczka (film)|Wielka ucieczka]]'') ze [[Steve McQueen|Steve'em McQueenem]] i [[Charles Bronson|Charles'em Bronsonem]] w rolach głównych<ref name=znany162>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo "ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 162| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>.
 
W 1965 Żagań i okoliczne [[poligon wojskowy|poligony]] posłużyły jako plan filmowy dla serialu ''[[Czterej pancerni i pies (serial telewizyjny)|Czterej pancerni i pies]]''<ref name=4pancerni>{{cytuj stronę | url = http://www.stopklatka.pl/wydarzenia/wydarzenie.asp?wi=31241| tytuł = "Czterej pancerni i pies. Przewodnik po serialu i okolicach". Książka z DVD w 40 rocznicę premiery| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = stopklatka.pl| praca = | data = 4 maja 2006| język =}}</ref> oraz filmu wojennego ''[[Potem nastąpi cisza]]''<ref name=potemnastapi>{{cytuj stronę | url = http://www.youtube.com/watch?v=-_HcPZX6vmQ | tytuł = Żagań – potem nastąpi cisza| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = youtube.com | praca = | data = 23 stycznia 2009| język =}}</ref>.
 
W 2000 roku autor i pilot [[Wolfgang W.E. Samuel]] napisał książkę ''Niemiecki Chłopiec: Opowieść Uchodźcy'' (''German Boy: A Refugee's Story''). W swoim pamiętniku autor opisuje ostatnie chwile drugiej wojny światowej z perspektywy naiwnego 10-letniego chłopca. Autor jest świadkiem „prania mózgów” przez bezwzględną partię nazistowską i w swoim pamiętniku pokazuje brutalną tragedię wojny oczami dziecka. Wolfgang, jego matka i 5-letnia siostra pozostawiają Żagań (Sagan) i uciekają przed nadciągającą Armią Czerwoną i w kierunku Amerykańskich sił okupacyjnych.
 
Po pewnym czasie autor przeniosi się do Ameryki jako ochotnik do służby w Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. (US Air Force). Pamietnik został napisany po przejściu na emeryturę
 
== Transport i komunikacja ==
=== Transport drogowy ===
Przez Żagań biegną następujące drogi o znaczeniu ponadlokalnym:
* [[droga krajowa nr 12 (Polska)|droga krajowa nr 12]] [[Łęknica]] – [[Berdyszcze]] (w tym oddana do użytku w 2006 obwodnica, licząca 4,9&nbsp;km długości<ref name=infobus>{{cytuj stronę | url = http://infobus.pl/text.php?id=5884&from=tag| tytuł = Obwodnica Żagania| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = infobus.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-05}}</ref>)
* [[droga wojewódzka nr 295]] Żagań – [[Nowogród Bobrzański]]
* [[droga wojewódzka nr 296]] [[Lubań (województwo dolnośląskie)|Lubań]] – [[Kożuchów]]
Linia 365 ⟶ 384:
=== Transport kolejowy ===
[[Plik:Dworzeckolejowy zagan.jpg|thumb|[[Żagań (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy w Żaganiu]]]]
Historia żagańskiej kolei sięga 1846 roku<ref name=znany27>{{cytuj książkę | autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo „ATLA 2”| miejsce = Wrocław| rok = 2002 | strony = 27| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>. Dawniej [[Żagań (stacja kolejowa)|miejski dworzec]] był największym węzłem kolejowym w regionie, jednak jego rola z roku na rok jest coraz mniejsza. Przez miasto przebiegają następujące linie kolejowe:
* [[linia kolejowa nr 14]] [[Łódź Kaliska (stacja kolejowa)|Łódź Kaliska]] – [[Forst (Lausitz) (stacja kolejowa)|Forst-Baršć]]
* [[linia kolejowa nr 275]] [[Wrocław Muchobór]] – [[Guben (stacja kolejowa)|Guben]]
Linia 372 ⟶ 391:
* [[linia kolejowa nr 389]] [[Żagań (stacja kolejowa)|Żagań]] – [[Jankowa Żagańska (stacja kolejowa)|Jankowa Żagańska]]
 
Obecnie Żagań posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z następującymi miejscowościami: [[Forst (Lausitz) (stacja kolejowa)|Forst]], [[Legnica (stacja kolejowa)|Legnicą]], [[Zielona Góra (stacja kolejowa)|Zieloną Górą]], [[Żary (stacja kolejowa)|Żarami]], [[Wrocław Główny|Wrocławiem]]<ref name=pkp>{{cytuj stronę | url = http://www.zagan.org/i,zagan,13.html| tytuł = PKP rozkład jazdy – stacja Żagań| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = zagan.org | pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-05}}</ref> .
 
=== KomunikacjaPrzewozy autobusowaautobusowe ===
Za transport lokalny odpowiada Miejski Zakład Komunikacyjny w Żaganiu, z którego korzystają mieszkańcy Żagania, [[Żary|Żar]] i mieszkańcy innych miejscowości [[powiat żagański|powiatu żagańskiego]] i [[powiat żarski|żarskiego]]<ref name=mzk>{{cytuj stronę | url = http://mzk.zagan.pl/rozklad-1.html| tytuł = Rozkład – trasy autobusowe| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = mzk.zagan.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-05}}</ref>. Obsługą połączeń dalekobieżnych zajmuje się głównie [[PKS Żary]], dzięki któremu Żagań posiada bezpośrednie połączenia autobusowe m.in. z [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowem Wielkopolskim]], [[Poznań|Poznaniem]], [[Wrocław]]iem, [[Zielona Góra|Zieloną Górą]] i [[Zgorzelec|Zgorzelcem]]<ref name=pks>{{cytuj stronę | url = http://www.pks.zary.pl/component/option,com_wrapper/Itemid,34| tytuł = Rozkład jazdy – Żagań D.A.| data dostępu = 2011-09-05| autor = | opublikowany = pks.zary.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-05}}</ref>.
 
== Klimat (1979-2013)Kultura ==
[[Plik:Zagan-palac.jpg|thumb|Żagański Pałac Kultury (dawny [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|pałac książąt żagańskich)]]]]
{{Średnia temperatura i opady
Wiodącą rolę w organizacji życia kulturalnego miasta odgrywa Centrum Kultury mieszczące się w [[Pałac Lobkowitzów w Żaganiu|Pałacu Książęcym]]. Centrum realizuje zadania m.in. w zakresie promocji kultury i edukacji kulturalnej poprzez organizowanie licznych imprez kulturalnych ([[koncert]]y, [[spektakl]]e teatralne, wystawy [[fotografia|fotograficzne]] itp.), imprez plenerowych, warsztatów okolicznościowych, animacji kulturalnych (cykliczne przeglądy, konkursy itp.) oraz utrzymywanie sekcji zainteresowań (tj. Szkoła Talentów, [[Uniwersytet trzeciego wieku|Uniwersytet Trzeciego Wieku]])<ref name=ck>{{cytuj stronę |url = http://ck.zagan.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=49&Itemid=219&lang=pl| tytuł = O nas| autor =|opublikowany = ck.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>. Podobną funkcję pełni Klub Garnizonowy, w którym działają sekcje: [[teatr]]alna, teatru jednego aktora, [[muzyka|muzyczna]], [[Sztuki plastyczne|plastyczna]], [[taniec|taneczna]], [[instrument muzyczny|instrumentalna]] i [[mażoretki|tamburmajorek]]<ref name=klubgarnizonowy>{{cytuj stronę |url = http://klub-garnizonowy.vot.pl| tytuł = Klub Garnizonowy w Żaganiu| autor =|opublikowany = klub-garnizonowy.vot.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
|collapsed=
 
|metric_first=
Znaczącą rolę w promocji i organizowaniu życia kulturalnego Żagania odgrywa środowisko skupione wokół Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia, stanowiące centrum muzyczne regionu. Funkcję upowszechniania kultury realizują również placówki [[biblioteka|biblioteczne]]: Miejska Biblioteka Publiczna, filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej<ref name=placowkikultury>{{cytuj stronę |url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/564| tytuł = Placówki kultury| autor =|opublikowany = umzagan.nazwa.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref> oraz Biblioteka Klubu Garnizonowego<ref name=bibliotekagarnizonowa>{{cytuj stronę |url = http://www.klub-garnizonowy.vot.pl/index.php?s=biblioteka| tytuł = Biblioteka| autor =|opublikowany = klub-garnizonowy.vot.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>. W Żaganiu mieści się także Muzeum Obozów Jenieckich<ref name=placowkikultury />, położone na terenie dawnych niemieckich [[obóz jeniecki|obozów jenieckich]].
|single_line=
 
|location = Żagania
Do najważniejszych cyklicznych imprez kulturalnych w mieście należą<ref name=strategia2011>{{cytuj stronę |url = http://www.bip.powiatzaganski.pl/e-bip/ob.php/strategia%20%C5%BCaga%C5%84.pdf?id=2736| tytuł = Strategia rozwiązywania problemów społecznych powiatu żagańskiego na lata 2011–2018| autor =|opublikowany = bip.powiatzaganski.pl|data = styczeń 2011| język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>:
|Jan_Hi_°C = 2.1 |Jan_REC_Hi_°C = 15.7
 
|Feb_Hi_°C = 3.4 |Feb_REC_Hi_°C = 18.4
* Ogólnopolski Turniej Pianistyczny Dzieci i Młodzieży, organizowany przez Państwową Szkołę Muzycznę im. [[Henryk Wieniawski|Henryka Wieniawskiego]] w Żaganiu,
|Mar_Hi_°C = 8.2 |Mar_REC_Hi_°C = 22.6
* Międzynarodowe Forum Perkusji i Letnia Akademia Muzyczna, organizowane przez Żagańskie Stowarzyszenie Muzyczne im. [[Halina Czerny-Stefańska|Haliny Czerny-Stefańskiej]],
|Apr_Hi_°C = 14.2 |Apr_REC_Hi_°C = 29.5
* Rekonstrukcje wydarzeń z [[II wojna światowa|II wojny światowej]], upamiętniające rocznice [[Stalag Luft III|wielkiej ucieczki]] z obozu [[Stalag Luft III]],
|May_Hi_°C = 19.6 |May_REC_Hi_°C = 31.3
* [[Jarmark Michała|Jarmark św. Michała]], organizowany przez Urząd Miasta i Centrum Kultury w Żaganiu.
|Jun_Hi_°C = 22.2 |Jun_REC_Hi_°C = 36.2
 
|Jul_Hi_°C = 24.3 |Jul_REC_Hi_°C = 37.4
=== Żagań w literaturze i filmie ===
|Aug_Hi_°C = 24.1 |Aug_REC_Hi_°C = 37.1
[[Plik:Poland Zagan - museum.jpg|thumb|Makieta [[Stalag Luft III]] w [[Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu]]]]
|Sep_Hi_°C = 19.1 |Sep_REC_Hi_°C = 30.1
Wczesnosłowiańską i niemiecką historię miasta opisują [[legenda|legendy]] (m.in. Legenda o Żagannie) autorstwa Izabeli Koniusz<ref name=koniusz>{{cytuj stronę |url = http://wgr-bezmilosci.blog.onet.pl/Zagan-obraz-miasta-w-literatur,2,ID407130723,n| tytuł = Żagań – obraz miasta w literaturze po II wojnie światowej| autor = Waldemar Gerson Rak| opublikowany = wgr-bezmilosci.blog.onet.pl|data = |język =| data dostępu = 2011-09-05}}</ref>. Za sprawą czeskiej pisarki [[Božena Němcová|Boženy Němcovej]] Żagań został uwieczniony w literaturze światowej. W swoim opowiadaniu pt. ''Sestry'' (wyd. 1855), którego akcja rozgrywa się w Żaganiu, [[Dzietrzychowice|Dzietrzychowicach]] i [[Niemcza (województwo lubuskie)|Niemczy]], Němcová zamieściła obszerny opis żagańskiego parku zamkowego, w którym zgromadzili się mieszkańcy miasta i całej okolicy, aby uczestniczyć w zabawie z okazji urodzin księżnej, której pierwowzorem była księżna [[Dorota de Talleyrand-Périgord]]. Opowiadanie zostało osnute na faktach i w dużej części pokrywa się ze źródłami historycznymi<ref name=znany133>{{cytuj książkę |autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo „ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 133| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>. Natomiast pierwowzorem postaci księżnej w ''Babuni'' była księżna [[Wilhelmina Żagańska]], której młoda Božena zawdzięczała odpowiednie wychowanie i wykształcenie<ref name=znany39>{{cytuj książkę |autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo „ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 39| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>.
|Oct_Hi_°C = 13.7 |Oct_REC_Hi_°C = 26.1
 
|Nov_Hi_°C = 7.0 |Nov_REC_Hi_°C = 18.0
W 1950 powstał nakręcony przez Brytyjczyków film ''The Wooden Horse'' ([[język polski|pol.]] ''Drewniany koń''), nakręcony na kanwie wydarzeń z 1943 roku, kiedy w żagańskim obozie jenieckim [[Stalag Luft III]] jeńcy wojenni wykopali tunel pod drutami ogrodzenia obozu wykorzystując jako zasłonę drewnianego konia. [[Stalag Luft III|Wielka ucieczka]] ze wspomnianego obozu również doczekała się ekranizacji – w 1963 roku nakręcono film ''The Great Escape'' (pol. ''[[Wielka ucieczka (film)|Wielka ucieczka]]'') ze [[Steve McQueen|Steve’em McQueenem]] i [[Charles Bronson|Charles’em Bronsonem]] w rolach głównych<ref name=znany162>{{cytuj książkę |autor = Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek| tytuł = Żagań znany i nieznany| wydawca = Wydawnictwo „ATLA 2"| miejsce = Wrocław| rok = 2002| strony = 162| isbn = 83-912320-3-4}}</ref>.
|Dec_Hi_°C = 3.3 |Dec_REC_Hi_°C = 14.4
 
|Year_Hi_°C = 13.4 |Year_REC_Hi_°C = 37.4
W 1965 Żagań i okoliczne [[poligon wojskowy|poligony]] posłużyły jako plan filmowy dla serialu ''[[Czterej pancerni i pies (serial telewizyjny)|Czterej pancerni i pies]]''<ref name=4pancerni>{{cytuj stronę |url = http://www.stopklatka.pl/wydarzenia/wydarzenie.asp?wi=31241| tytuł = „Czterej pancerni i pies. Przewodnik po serialu i okolicach”. Książka z DVD w 40 rocznicę premiery| autor =|opublikowany = stopklatka.pl|data = 4 maja 2006| język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref> oraz filmu wojennego ''[[Potem nastąpi cisza]]''<ref name=potemnastapi>{{cytuj stronę |url = http://www.youtube.com/watch?v=-_HcPZX6vmQ |tytuł = Żagań – potem nastąpi cisza| autor =|opublikowany = youtube.com |data = 23 stycznia 2009| język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
|Jan_Lo_°C = -3.4 |Jan_REC_Lo_°C = -25.2
 
|Feb_Lo_°C = -2.9 |Feb_REC_Lo_°C = -22.7
W 2000 roku autor i pilot [[Wolfgang W.E. Samuel]] napisał książkę ''Niemiecki Chłopiec: Opowieść Uchodźcy'' (''German Boy: A Refugee’s Story''). W swoim pamiętniku autor opisuje ostatnie chwile drugiej wojny światowej z perspektywy naiwnego 10-letniego chłopca. Autor jest świadkiem „prania mózgów” przez bezwzględną partię nazistowską i w swoim pamiętniku pokazuje brutalną tragedię wojny oczami dziecka. Wolfgang, jego matka i 5-letnia siostra pozostawiają Żagań (Sagan) i uciekają przed nadciągającą Armią Czerwoną i w kierunku Amerykańskich sił okupacyjnych.
|Mar_Lo_°C = 0.2 |Mar_REC_Lo_°C = -15.2
 
|Apr_Lo_°C = 3.7 |Apr_REC_Lo_°C = -5.8
Po pewnym czasie autor przeniosi się do Ameryki jako ochotnik do służby w Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. (''US Air Force''). Pamietnik został napisany po przejściu na emeryturę.
|May_Lo_°C = 8.3 |May_REC_Lo_°C = -2.4
|Jun_Lo_°C = 11.5 |Jun_REC_Lo_°C = 0.9
|Jul_Lo_°C = 13.4 |Jul_REC_Lo_°C = 6.5
|Aug_Lo_°C = 13.1 |Aug_REC_Lo_°C = 3.8
|Sep_Lo_°C = 9.5 |Sep_REC_Lo_°C = 0.5
|Oct_Lo_°C = 5.4 |Oct_REC_Lo_°C = -5.5
|Nov_Lo_°C = 1.3 |Nov_REC_Lo_°C = -13.4
|Dec_Lo_°C = -1.7 |Dec_REC_Lo_°C = -21.0
|Year_Lo_°C = 4.9 |Year_REC_Lo_°C = -25.2
|Jan_MEAN_°C = -0.6
|Feb_MEAN_°C = 0.2
|Mar_MEAN_°C = 4.0
|Apr_MEAN_°C = 8.9
|May_MEAN_°C = 14.0
|Jun_MEAN_°C = 16.8
|Jul_MEAN_°C = 18.8
|Aug_MEAN_°C = 18.4
|Sep_MEAN_°C = 14.1
|Oct_MEAN_°C = 9.3
|Nov_MEAN_°C = 4.1
|Dec_MEAN_°C = 0.9
|Year_MEAN_°C = 9.1
|Jan_Precip_mm = 39
|Feb_Precip_mm = 32
|Mar_Precip_mm = 40
|Apr_Precip_mm = 35
|May_Precip_mm = 50
|Jun_Precip_mm = 55
|Jul_Precip_mm = 83
|Aug_Precip_mm = 65
|Sep_Precip_mm = 44
|Oct_Precip_mm = 32
|Nov_Precip_mm = 41
|Dec_Precip_mm = 43
|Year_Precip_mm = 560
|Jan_Precip_days = 10
|Feb_Precip_days = 9
|Mar_Precip_days = 10
|Apr_Precip_days = 8
|May_Precip_days = 10
|Jun_Precip_days = 11
|Jul_Precip_days = 12
|Aug_Precip_days = 10
|Sep_Precip_days = 9
|Oct_Precip_days = 8
|Nov_Precip_days = 9
|Dec_Precip_days = 11
|Year_Precip_days = 117
|source = Na podstawie 35-lecia 1979-2013<ref>{{cytuj stronę| url = http://eca.knmi.nl | tytuł = European Climate Assessment & Dataset | data dostępu = 2014-08-27}}</ref>
|accessdate =
}}
 
== Edukacja ==
[[Plik:PG2 Zagan.jpg|thumb|250px|Publiczne Gimnazjum nr 2]]
Miasto jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym, w którym działają szkoły i placówki oświatowe różnego szczebla. W Żaganiu znajduje się obecnie 6 [[przedszkole|przedszkoli]], w tym 4 miejskie:
* Miejskie Przedszkole nr 2,
Linia 459 ⟶ 428:
* Miejskie Przedszkole nr 5,
* Miejskie Przedszkole nr 6,
* Przedszkole Niepubliczne „Brzdąc”<ref name="przedszkola">{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/751| tytuł = Przedszkola| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-06}}</ref>,
* Punkt przedszkolny ,,''Jacek i Agatka<nowiki>''</nowiki>.
 
W mieście znajduje się 6 [[szkoła podstawowa|szkół podstawowych]]:
* Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Brzechwy (pierwsza placówka oświatowa w mieście po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]<ref name="zarzycki101">{{cytuj książkę | autor = Robert Zarzycki| tytuł = Żagań 1945-1950| wydawca = | miejsce = Żagań| rok = 2005| strony = 101| isbn = 83-921521-0-07}}</ref>)
* Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. [[11 Dywizja Kawalerii Pancernej|11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej]]
* Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]]
Linia 470 ⟶ 439:
* Publiczna Szkoła Podstawowa nr 7 im. [[Dorota de Talleyrand-Périgord|Doroty księżnej żagańskiej]]
 
W Żaganiu siedzibę mają 3 zespoły [[szkoła ponadgimnazjalna|szkół ponadgimnazjalnych]]<ref name="szkoly">{{cytuj stronę|url=http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/755|tytuł=Szkoły|autor=|data=|data dostępu=2011-09-06|praca=|opublikowany=umzagan.nazwa.pl|język=|data dostępu=2011-09-06}}</ref>:
* Liceum Ogólnokształcące im. [[Stefan Banach|Stefana Banacha]]
* Zespół Szkół Technicznych i Licealnych
* Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
 
W październiku 2010 rozpoczął działalność Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny [[Politechnika Poznańska|Politechniki Poznańskiej]] – pierwsza szkoła wyższa w Żaganiu<ref name=politechnika>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/news/show/1437| tytuł = Rok akademicki rozpoczęty!| data dostępu = 2011-09-06| autor = | opublikowany = umzagan.nazwa.pl| pracadata = | datajęzyk = |data językdostępu = 2011-09-06}}</ref>. Obecnie kształci się tam kilkudziesięciu studentów.
 
Poza wyżej wymienionymi jednostkami oświatowymi, na terenie miasta działają również następujące ośrodki oświatowe:
* Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. [[Henryk Wieniawski|Henryka Wieniawskiego]],
* Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy,
* Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna.
 
Linia 486 ⟶ 455:
 
Gazety w regionie:
* Gazeta Regionalna,
* [[Gazeta Lubuska]],
* Lokalna Gazeta Powiatu Żagańskiego.
 
== Sport ==
[[Plik:Trybuny Zagan Arena.jpg|thumb|Trybuny [[Żagań Arena]]]]
Najstarszym klubem sportowym w mieście jest [[Czarni Żagań|Miejski Klub Sportowy „Czarni” Żagań]], który powstał w 1957 roku. Największym sukcesem zespołu jest udział w finale [[Puchar Polski w piłce nożnej (1964/1965)|Pucharu Polski w sezonie 1964/65]]. Od sezonu 2008/09 klub grał w [[II liga polska w piłce nożnej|II lidze polskiej w piłce nożnej]], a w sezonie 2014/2015 występuje w zielonogórskiej klasie okręgowej<ref name=czarnizagan>{{cytuj stronę |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=56| tytuł = Miejski Klub Sportowy Czarni w Żaganiu| autor =|opublikowany = 90minut.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>. W mieście działa również męski klub siatkarski [[Sobieski Żagań|WKS Sobieski Żagań]], którego większość kadry stanowią [[Żołnierz|żołnierze zawodowi]]<ref name=sobieski>{{cytuj stronę |url = http://wkssobieski.zagan.pl/senior/senior.html| tytuł = Seniorzy sezon 2010/11| autor =|opublikowany = wkssobieski.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>. Zespół od sezonu 2010/11 gra w [[II liga polska w piłce siatkowej mężczyzn|II lidze polskiej w piłce siatkowej]]<ref name=lzps>{{cytuj stronę |url = http://www.lzps.pl/component/content/article/35-news/162-pofinay-o-wejcie-do-ii-ligi-mczyzn.html| tytuł = Półfinały o wejście do II ligi mężczyzn – awans Sobieskiego| autor =|opublikowany = lzps.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
W Żaganiu funkcjonują jeszcze inne kluby i stowarzyszenia sportowe:
* [[Speleoklub Bobry]], którego członkowie zdobyli i odkryli wiele [[jaskinia|jaskiń]]<ref name=bobry>{{cytuj stronę |url = http://www.bobry.com.pl/dzialalnosc.htm| tytuł = Stowarzyszenie Speleoklub Bobry – działalność| autor =|opublikowany = bobry.com.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>
* Stowarzyszenie Turystyki Wodnej Szron – Czerna, którego członkowie wielokrotnie brali udział w [[spływ (turystyka)|spływach kajakowych]] w kraju i za granicą<ref name=szron>{{cytuj stronę |url = http://www.zagan.pttk.pl/articles.php?article_id=14|tytuł = Klub Szron| autor =|opublikowany = zagan.pttk.pl|data = 16 marca 2010| język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref><ref>[http://szronczerna.yolasite.com/ Strona Stowarzyszenia Turystyki Wodnej Szron – Czerna].</ref>.
* Szkoła Walki i Tańca „Ronin”
* UKS Czarni Żagań
* Żagańskie Towarzystwo Cyklistów „Huragan”
* Szkoła Nurkowania „DARCO” & Wilson Travel biuro podróży – Dariusz Drozdek
 
Od niedawna w Żaganiu przy ul. Kochanowskiego funkcjonuje centrum sportowe [[Żagań Arena]], w skład którego wchodzą stadion piłkarski, hala sportowo-widowiskowa, kryty basen, hostel i korty tenisowe<ref name=arena1>{{cytuj stronę |url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/o-nas.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – o nas| autor =|opublikowany = arena.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>. Z obiektów położonych w kompleksie korzystają miejskie kluby [[Czarni Żagań]]<ref name=arena2>{{cytuj stronę |url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/boiska.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – boiska piłkarskie| autor =|opublikowany = arena.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref> i [[Sobieski Żagań]]<ref name=arena3>{{cytuj stronę |url = http://www.arena.zagan.pl/index.php/hala.html| tytuł = Kompleks Arena Żagań – Hala Arena Żagań| autor =|opublikowany = arena.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
Ponadto w mieście znajduje się czynny w okresie letnim basen miejski<ref name=basen>{{cytuj stronę |url = http://palac.zagan.pl/static_page/show/219| tytuł = Basen Miejski| autor =|opublikowany = palac.zagan.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>, dawny [[Stadion Czarnych w Żaganiu|stadion Czarnych Żagań]] oraz dwa [[Orlik 2012|Orliki]]: przy szkole podstawowej nr 2<ref name=orlik1>{{cytuj stronę |url = http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/zagan/art/7792417,wczoraj-wieczorem-w-zaganiu-otworzono-orlika,id,t.html| tytuł = Wczoraj wieczorem w Żaganiu otworzono Orlika| autor = Tomasz Hucał| opublikowany = gazetalubuska.pl|data = 29 kwietnia 2009| język =| data dostępu = 2011-09-06}}</ref> oraz przy szkole podstawowej nr 3<ref name=orlik2>{{cytuj stronę |url = http://umzagan.nazwa.pl/um/news/show/2192| tytuł = Orlik otwarty!| autor =|opublikowany = umzagan.nazwa.pl|data = 10 września 2011| język = |data dostępu = 2011-09-06}}</ref>.
 
== Religia ==
[[Plik:SM Żagań Kaplica staroluterańska (8) ID 697837.jpg|thumb|[[Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Żaganiu|Kościół polskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]]]
Najliczniej wyznawaną religią w Żaganiu jest [[Kościół katolicki w Polsce|katolicyzm]]<ref>Największa liczba świątyń w mieście.</ref>. W mieście znajdują się 3 [[parafia|parafie]] [[Kościół katolicki|rzymskokatolickie]], wchodzące w skład [[Dekanat Żagań|Dekanatu Żagań]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=itemlist&task=category&id=55:dekanat-zagan&Itemid=808 |tytuł = Dekanat Żagań |opublikowany = kuria.zg.pl |data dostępu = 2016-05-25}}</ref>:
* [[Parafia św. Józefa w Żaganiu|Parafia św. Józefa]] (z filiami: Kościołem pw. Krzyża Świętego i szpitalną Kaplicą pw. św. Doroty w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=662:zagan-parafia-pw-sw-jozefa&Itemid=808 |tytuł = Parafia pw. św. Józefa |opublikowany = kuria.zg.pl |data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
* [[Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny]] (z filiami: Kościołem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w [[Stary Żagań|Starym Żaganiu]] i Kaplicą św. Maksymiliana Kolbe w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=659:zagan-parafia-pw-nawiedzenia-najswietszej-maryi-panny&Itemid=808 |tytuł = Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny |opublikowany = kuria.zg.pl |data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu|Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] (z filiami: Kościołem św. św. Piotra i Pawła i Kościołem św. Ducha w Żaganiu)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://kuria.zg.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id=663:zagan-parafia-pw-wniebowziecia-najswietszej-maryi-panny&Itemid=808 |tytuł = Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny |opublikowany = kuria.zg.pl |data dostępu = 2016-05-25}}</ref>
 
W mieście znajduje się siedziba [[Śląski Dekanat Wojskowy|Śląskiego Dekanatu Wojskowego]] i podlegająca pod niego [[Parafia wojskowa Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego w Żaganiu|Parafia wojskowa Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego]]<ref name=ordynariat>{{cytuj stronę |url = http://www.ordynariat.pl/plik/file/schematyzm.pdf| tytuł = Informator Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego – stan na 21 czerwca 2011 r.| autor =|opublikowany = ordynariat.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>. Prócz parafii rzymskokatolickich, w Żaganiu działalność duszpasterską prowadzi także [[Kościół Polskokatolicki w RP|polskokatolicka]] [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Żaganiu|parafia Podwyższenia Krzyża Świętego]]<ref name=polskokatolicki>{{cytuj stronę |url = http://www.polskokatolicki.pl/STRUKTURA/diecezja_wroclawska.htm| tytuł = Diecezja wrocławska| autor =|opublikowany = polskokatolicki.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
 
W Żaganiu istnieją kościoły [[protestantyzm|protestanckie]]: [[Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Żaganiu|Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego]]<ref name=adwentysci>{{cytuj stronę |url = http://adwentysci.org/zagan.php| tytuł = Zbór Adwentystów w Żaganiu| autor =|opublikowany = adwentysci.org|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>, [[Zbór Kościoła Zielonoświątkowego "Zwycięstwo Krzyża" w Żaganiu|Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Zwycięstwo Krzyża”]]<ref name=kz>{{cytuj stronę |url = http://kz.pl/zbory/| tytuł = Adresy i godziny nabożeństw zborów Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce| autor =|opublikowany = kz.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref> oraz żagański filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Żarach|Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Żarach]]<ref name=luteranie>{{cytuj stronę |url = http://www.luteranie.wroc.pl/?p=87| tytuł = Parafia w Żarach| autor =|opublikowany = luteranie.wroc.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
 
W mieście znajdują się też dwa [[Zbór#Zbór u Świadków Jehowy|zbory]] [[Świadkowie Jehowy|Świadków Jehowy]]<ref>Dane według raportów [https://apps.jw.org/P_SRCHMTGMAPS wyszukiwarki zborów] (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.</ref><ref name=parafie>{{cytuj stronę |url = http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/568| tytuł = Kościoły parafialne| autor =|opublikowany = umzagan.nazwa.pl|data = |język = |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>.
 
== Miasta partnerskie ==
Lista miast z którymi władze Żagania podpisały umowę o współpracy<ref>{{cytuj stronę|url=http://umzagan.nazwa.pl/um/static_page/show/404|tytuł=Miasta partnerskie|opublikowany=Urząd Miasta Żagań|data dostępu=2011-08-20}}</ref>:
* {{flaga|GBR}} [[Duns]] (Szkocja-Wielka Brytania)<ref name=duns>{{cytuj stronę | url = http://umzagan.nazwa.pl/um/news/show/1186| tytuł = Kondolencje od przyjaciół z miast partnerskich| data dostępu = 2011-08-31| autor = | opublikowany = um.zagan.pl| praca = | data = 13 kwietnia 2010| język = |data dostępu = 2011-08-31}}</ref>
* {{flaga|DEU}} [[Netphen]] (Nadrenia-Westfalia); od 1995 r.
* {{flaga|DEU}} [[Ortrand]] (Brandenburgia) – od 26 kwietnia 2006
* {{flaga|DEU}} [[Teltow]] (Brandenburgia) – od 5 maja 2006
* {{flaga|FRA}} [[Saint-Omer (Pas-de-Calais)|Saint-Omer]] -– od 5 września 2015<ref>[http://www.lavoixdunord.fr/region/saint-omer-et-zagan-un-quatrieme-jumelage-deja-ia37b0n2806914 ''Saint-Omer et Zagan : un quatrième jumelage déjà naturellement ancré dans l’histoire''], La Voix du Nord, 3.05.2015 [dostęp: 10.09.2015-09-10].</ref>
 
== Ciekawostki ==
* W roku 1771 na wieży kościoła Najświętszej Marii Panny zainstalowano pierwszy na [[Śląsk]]u [[instalacja odgromowa|piorunochron]]<ref name=piorunochron>{{cytuj książkę | autor = Peter Hasse, Johannes Wiesinger| tytuł = Handbuch für Blitzschutz und Erdung – mit 33 Tabellen| wydawca = VDE-Verlag| miejsce = Offenbach| rok = 1993| strony = 35-3635–36| isbn = 3-7905-0657-5| język = de}}</ref>.
* W 2006 Żagań jako jedno z 32 miast został uwieczniony na 2-złotowych monetach z cyklu ''Historyczne miasta Polski'', wydanych przez [[Narodowy Bank Polski]].
* Co roku w Żaganiu odbywa się [[Jarmark Michała]], jedna z największych imprez kulturalnych w regionie.
Linia 505 ⟶ 503:
* 27 stycznia 2014 roku podjęto decyzję o umieszczeniu w 34. Brygadzie Kawalerii Pancernej w Żaganiu 119 czołgów [https://wpolityce.pl/polityka/184121-119-leopardow-trafi-do-34-brygady-kawalerii-pancernej-w-zaganiu Leopard]. Na pamiątkę tego wydarzenia ustalono czwarty poniedziałek stycznia [https://urzadmiasta.zagan.pl/search/Dzie%C5%84+%C5%BByczliwo%C5%9Bci Żagańskim Dniem Życzliwości.]
 
== Zobacz też ==
{{Wikicytaty|o Żaganiu|Żagań}}
* [[Jarmark Michała]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
* <ref name=Adamy>{{Cytuj książkę | autor = Heinrich Adamy | tytuł = Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung | strony = 8| miejsce = Breslau | wydawca = Verlag von Priebotsch`sPriebotsch’s Buchhandlung | data = 1888 | isbn =}}</ref>
}}
 
Linia 524 ⟶ 520:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Żagań| ]]
[[Kategoria:Miasta w województwie lubuskim]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Żagań”