Pour le Mérite: Różnice pomiędzy wersjami

|rewers =

|rewers opis =

|rewers 2 =

|rewers 2 opis =

|ustanowiono = [[1740]] (klasa wojskowa)<br />[[1842]] (klasa cywilna)

|wielkość =

|kruszec =

|wydano =

'''Pour le Mérite''' ([[Język francuski|fr.]] "Za„Za Zasługę"Zasługę”) to najwyższy [[Królestwo Prus|pruski]] i [[Niemcy|niemiecki]] [[order]] wojskowy do [[1918]] roku oraz wysokie [[odznaczenie]] cywilne do chwili obecnej.

Order został ustanowiony przez [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka Wielkiego]] w [[1740]] roku podczas wojny z Austrią jako najwyższe odznaczenie wojskowe. Wywodzi się z ustanowionego w [[1687]] przez [[elektorzy Rzeszy|kurfürsta]] [[Brandenburgia|Brandenburgii]] i księcia [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]] [[Fryderyk I Pruski|Fryderyka III (I)]] odznaczenia [[Order Szlachetności|Orderu Szlachetności]]. Order ''Pour le Mérite'' był początkowo nadawany również za zasługi cywilne, otrzymał go m.in. [[Voltaire|Wolter]]. Dopiero od stycznia 1810 król [[Fryderyk Wilhelm III Pruski|Fryderyk Wilhelm III]] przeznaczył ten jednoklasowy order jedynie dla oficerów za wybitne zasługi wojskowe na polu bitwy<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.luise-berlin.de/bms/bmstxt01/0102dokb.htm | tytuł = ''Orden Pour le Mérite'' | praca = Preußische Orden | opublikowany = luise-berlin.de | strony = 108 | data dostępu = 2016-06-03}}</ref>. {{fakt|W 1816 liczba odznaczonych wynosiła ok. 1000, w końcu XIX wieku sięgnęła kilku tysięcy. Król [[Wilhelm I Hohenzollern|Wilhelm I]] za kampanię 1866 roku zaczął nadawać wielki krzyż ''Pour le Mérite''|}}.

Odznaczenie to stało się szczególnie znane w okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]], zwłaszcza z powodu nadawania go lotnikom – [[as myśliwski|asom myśliwskim]]. Pierwszymi lotnikami, którzy go otrzymali 12 stycznia 1916, byli [[Max Immelmann]] i [[Oswald Boelcke]]. Od koloru orderu i imienia Immelmanna order ten zaczął być nieformalnie znany jako Niebieski Max ([[Język niemiecki|niem.]] ''Blauer Max'', [[Język angielski|ang.]] ''Blue Max''). W późniejszym okresie był przyznawany pilotom, którzy zestrzelili co najmniej 20 samolotów; orderem tym zostało łącznie odznaczonych 132 pilotów. Otrzymał go wówczas m.in. [[Hermann Göring]]. Order został zniesiony po upadku cesarstwa niemieckiego i abdykacji [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]] 9 listopada [[1918]]<ref group=uwaga>[[Konstytucja weimarska]] z 11 sierpnia 1919 w artykule 109 pkt 4 i 5 znosiła możliwość nadawania orderów i odznaczeń przez państwo niemieckie, a jednocześnie zabraniała obywatelom Niemiec przyjmowania jakichkolwiek tytułów i orderów obcych rządów (patrz: ''[http://www.documentarchiv.de/wr/wrv.html Die Verfassung des Deutschen Reichs ("Weimarer„Weimarer Reichsverfassung"Reichsverfassung”) vom 11. August 1919]'').</ref>. Ostatnim żyjącym odznaczonym był niemiecki pisarz [[Ernst Jünger]], po którego śmierci w 1998 order wojskowy wygasł.

Oprócz orderu wojskowego, w [[1842]] roku pruski król [[Fryderyk Wilhelm IV Pruski|Fryderyk Wilhelm IV]] ustanowił również tak zwaną klasę pokojową (''Friedensklasse'') orderu (''Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste'' – za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki). Otrzymał go m.in. [[Friedrich Carl von Savigny]], główny przedstawiciel [[historyczna szkoła prawa|historycznej szkoły prawa]].

Po I wojnie światowej, order ''Pour le Mérite'' przestał być odznaczeniem państwowym. Ponieważ warunki pokoju nie zezwalały na nadawanie orderów państwowych, grupa dotychczas odznaczonych pokojową klasą zorganizowała się w celu dalszego nadawania orderu za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki. W 1924 zostało to zaaprobowane przez Ministerstwo Stanu i w ten sposób "półoficjalnie"„półoficjalnie” orderem tym zostali odznaczeni m.in. twórcy jak [[Gerhart Hauptmann]] i [[Käthe Kollwitz]].

Po przejęciu władzy przez [[Narodowy socjalizm|nazistów]], ''Pour le Mérite'' zaczął być ponownie nadawany jako cywilne odznaczenie państwowe. Do śmierci w 1934 nadawał go [[Paul von Hindenburg]], następnie [[Adolf Hitler]]. Pod kierownictwem [[Hermann Göring|Hermanna Göringa]], który posiadał ten order, [[Gestapo]] dokonało przeglądu poprzednio odznaczonych pod kątem ich "poprawności"„poprawności” i czystości rasowej, w efekcie czego odebrano odznaczenie m.in. [[Käthe Kollwitz]].

Po II wojnie światowej ponownie powstał ruch na rzecz przywrócenia tego orderu i w [[1952]] Prezydent Niemiec [[Theodor Heuss]] przywrócił order ''Pour le Mérite'' jako nadawany przez niezależną organizację pod patronatem Prezydenta Niemiec. Jest to obecnie odznaczenie prestiżowe, lecz pozbawione oficjalnego statusu odznaczenia państwowego, który ma np.

[[Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec]]. Ilość członków jest ograniczona do 40 osób. Z Polaków otrzymali go: [[Witold Lutosławski]] ([[1993]]), [[Andrzej Szczypiorski]] ([[1995]]), [[Magdalena Abakanowicz]] ([[1999]]) i [[Bronisław Geremek]] ([[2002]]).