Able Archer 83: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Photograph of the G-7 Economic Summit in Williamsburg, Virginia (left to right) Pierre Trudeau, Gaston Thorn, Helmut... - NARA - 198538.jpg|thumb|370px|right|Zdjęcie ze szczytu [[G7 (grupa)|G7]] w 1983 roku. Obecni są politycy odpowiedzialni za przeprowadzenie ćwiczeń Able Archer 83: trzeci od lewej [[Helmut Kohl]], czwarty [[François Mitterrand]], piąty [[Ronald Reagan]], siódma [[Margaret Thatcher]]]]

'''Able Archer 83''' (ang. sprawny [[Łucznik (żołnierz)|łucznik]]) – [[kryptonim]] obejmujących [[Europa|Europę]] [[NATO]]-wskich [[ćwiczenia wojskowe|ćwiczeń]] symulujących zmasowany atak [[broń jądrowa|jądrowy]], trwających od [[2 listopada]] do [[11 listopada]] [[1983]] roku<ref name = "deadhand">{{cytuj książkę |autor = David E. Hoffman |tytuł = The Dead Hand: The Untold Story of the Cold War Arms Race and Its Dangerous Legacy | autor = David E. Hoffman | rok = 2010 | wydawca = Anchor Books | isbn = 9780385532174}}</ref>. Uwzględniono w nich użycie nowego formatu szyfrowanej komunikacji, zarządzano [[cisza radiowa|ciszę radiową]] i symulowany alarm [[Defense Condition|DEFCON 1]]. Aktywny udział wzięły głowy europejskich państw.

Realizm tych ćwiczeń w połączeniu z pogarszającymi się wówczas stosunkami pomiędzy [[Stany Zjednoczone|USA]] a [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i spodziewaną instalacją w Europie pocisków balistycznych [[MGM-31B Pershing II|Pershing II]] sprawił, iż niektórzy w Związku Radzieckim uwierzyli, że Able Archer 83 to prawdziwy atak jądrowy<ref>C. Andrew i O. Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov'sKryuchkov’s Instructions'', 85-87; B. Fischer, ''Reagan Reversal'', 123,131; P. Pry, ''War Scare'', 37-39; B. Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”.</ref>. W odpowiedzi Sowieci postawili w stan gotowości własne siły jądrowe, a także jednostki lotnicze w [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] i [[Polska|Polsce]]<ref>D. Oberdorfer, ''A New Era'', 66; ''SNIE 11-10-84'' “Implications of Recent Soviet Military-Political Activities” Central Intelligence Agency, 18 May, 1984.</ref>. Istnieją historycy, którzy uważają, iż poprzez ten incydent świat znalazł się najbliżej III wojny światowej od czasu [[Kryzys kubański|kryzysu kubańskiego]] w 1962 roku<ref>{{cytuj stronę |autor=John Lewis Gaddis i John Hashimoto |tytuł=COLD WAR Chat: Professor John Lewis Gaddis, Historian |url=http://web.archive.org/web/20081211212650/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/guides/debate/chats/gaddis/ |tytuł=COLD WAR Chat: Professor John Lewis Gaddis, Historian |autor=John Lewis Gaddis i John Hashimoto |data dostępu=11 grudnia 2008}} ([[Internet Archive]]).</ref>. Kryzys zakończył się jednak wraz z końcem ćwiczeń 11 listopada<ref>C. Andrew i O. Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 87-88; P. Pry, ''War Scare'', 43-44.</ref>.

Wydarzenie, które w największej mierze przyczyniło się do lęku przed wojną związanego z Able Archerem, miało miejsce dwa lata wcześniej – było to spotkanie oficerów [[KGB]] w maju [[1981]], podczas którego [[Leonid Breżniew]] i [[Jurij Andropow]] ogłosili, iż Amerykanie skrycie przygotowują atak jądrowy na ZSRR. Aby przeciwstawić się zagrożeniu, jak ogłosił Andropow, KGB i [[Główny Zarząd Wywiadowczy|GRU]] rozpoczęły [[RJaN|operację RJaN]]. RJaN ([[język rosyjski|ros.]] ''РЯН'') to rosyjski [[Skrótowiec|akronim]] oznaczający „Rakietowy Atak Nuklearny” (Ракетное Ядерное Нападение, ''Rakietnoje Jadiernoje Napadienije'').

Była to największa i najbardziej wszechstronna prowadzona w czasie pokoju operacja wywiadowcza Związku Radzieckiego. Zagranicznym agentom nakazano monitorowanie osób mających zadecydować o rozpoczęciu ataku jądrowego, personelu technicznego, który by odpowiadał za jego przeprowadzenie i obiektów, z których by go przeprowadzano. Prawdopodobnie głównym celem Operacji RJAN było odkrycie pierwszego zamiaru rozpoczęcia ataku jądrowego i zapobieżenie mu<ref>C. Andrew i O. Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 74-76, 86; Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-08 RYAN, Phase II: A New Sense of Urgency].</ref>.

Bodziec, który doprowadził do rozpoczęcia operacji RJAN, wciąż jest nieznany. [[Oleg Gordijewski]] przypuszcza, że był to efekt nałożenia się "sowieckiej„sowieckiej paranoi"paranoi” i "reaganowskiej„reaganowskiej retoryki"retoryki”, a Breżniew i Andropow, którzy "byli„byli bardzo, bardzo staromodni i podatni na wpływy komunistycznych dogmatów"dogmatów”, naprawdę wierzyli, iż [[Ronald Reagan]] byłby w stanie nacisnąć atomowy guzik i zredukować Związek Radziecki do postaci "kupki„kupki popiołu historii"historii”<ref>B. Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-18 Appendix A: RYAN and the Decline of the KGB]; Testimony of Oleg Gordievsky to Congress; {{cytuj stronę |imię url= Ronald |nazwisko = Reagan http://www.reagan.utexas.edu/archives/speeches/1982/60882a.htm|tytuł = Address to Members of the British Parliament |nazwisko = Reagan |imię = Ronald |data = 1982-06-08 |opublikowany = archiwa University of Texas |url=http://www.reagan.utexas.edu/archives/speeches/1982/60882a.htm}}</ref>. Historyk [[Benjamin B. Fischer]] wymienia kilka okoliczności, które mogły doprowadzić do RJAN-a. Wśród nich pierwsze miejsce przypisuje faktowi rozpoczęcia operacji psychologicznej [[PSYOP]] krótko po objęciu [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydentury]] przez Reagana.

Operacje psychologiczne rozpoczęły się w połowie lutego [[1981]] i wciąż trwały w [[1983]]. Składały się na nie potajemne manewry morskie na [[Morze Norweskie|Morzu Norweskim]], [[Morze Barentsa|Morzu Barentsa]], [[Morze Czarne|Morzu Czarnym]] i [[Morze Bałtyckie|Morzu Bałtyckim]], w trakcie których okręty NATO-wskie demonstrowały, jak skrycie i jak blisko mogą podejść do kluczowych radzieckich baz morskich. Uczestniczyły w tym także amerykańskie bombowce, które wysyłano w kierunku radzieckiej przestrzeni powietrznej, by wycofywały się w ostatniej chwili. Zdarzały się okresy, w których robiono to kilka razy na tydzień. Poczynania te miały na celu zarówno sprawdzenie wrażliwości radzieckich [[radar]]ów, jak i pokazanie możliwości amerykańskich sił zbrojnych w zakresie prowadzenia wojny atomowej<ref>B. Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-07 PSYOP].</ref>.

Dr [[William Schneider]], były podsekretarz stanu, który miał okazję oglądać tajne raporty z akcji lotniczych, wspominał, iż "to„to naprawdę do nich docierało. Nie wiedzieli, o co w tym chodziło. Eskadra leciała prosto w kierunku radzieckiej przestrzeni powietrznej, radary się rozświetlały, jednostki stawiano w gotowości bojowej. I wtedy, w ostatniej minucie, eskadra odbijała i wracała do domu"domu”<ref>zaZa: Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-07 PSYOP].</ref>.

O ile akcje w ramach PSYOP-u były ściśle tajne, o tyle atak radzieckiej obrony powietrznej na [[Katastrofa lotu Korean Air 007|koreański samolot pasażerski]] [[1 września]] [[1983]], który Ronald Reagan nazwał "aktem„aktem barbarzyństwa"barbarzyństwa”, stał się wielkim wydarzeniem medialnym, a stosunki między obu supermocarstwami gwałtownie się pogorszyły, skutkując między innymi zakazaniem [[Aerofłot]]owi wykonywania lotów na terytorium USA. Zdarzenie to silnie wiąże się też z ćwiczeniami Able Archer 83.

Po pierwsze Sowieci – prawdopodobnie wskutek operacji PSYOP – uważnie strzegli własnej przestrzeni powietrznej. Po drugie ich systemy rozpoznania satelitarnego były bardzo nieefektywne i nie mogły ani odróżnić samolotu cywilnego od wojskowego, ani wykryć i zapobiec amerykańskiemu uderzeniu jądrowemu. Poza tym incydent ten ujawnił, że są w ZSRR ludzie, którym łatwo przychodzi wydanie decyzji o otwarciu ognia. Reagan pisał w swoich pamiętnikach: "Jeśli„Jeśli, jak spekulowali niektórzy, radzieccy piloci zwyczajnie pomylili samolot pasażerski z wojskowym, czy trzeba było wiele wyobraźni, by pomyśleć o radzieckim wojskowym z palcem blisko atomowego guzika popełniającym jeszcze tragiczniejszy błąd?"”<ref>Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-12 KAL 007]; Reagan, ''An American Life'', 548.</ref>

[[23 marca]] [[1983]] Reagan przedstawił propozycję [[Strategiczna Inicjatywa Obronna|Strategicznej Inicjatywy Obronnej]], którą media przezwały [[Gwiezdne wojny|Gwiezdnymi Wojnami]]. O ile jednak amerykański prezydent uważał Inicjatywę za zabezpieczenie przed wojną jądrową, o tyle przywódcy ZSRR postrzegali ją jako zdecydowane odejście od polityki równowagi sił i rozpoczęcie [[militaryzacja kosmosu|militaryzacji przestrzeni kosmicznej]] w ramach [[wyścig zbrojeń|wyścigu zbrojeń]]. Andropow oskarżył Reagana o "tworzenie„tworzenie planów rozpoczęcia wojny nuklearnej w najlepszy sposób, z nadzieją na zwycięstwo"zwycięstwo”<ref>zaZa: Fischer, ''A Cold War Conundrum'': [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-11 "Star„Star Wars"Wars”].</ref>.

Pomimo protestów radzieckich w sprawie programu "Gwiezdnych„Gwiezdnych Wojen"Wojen”, największe zagrożenie podczas Able Archera 83 spowodowało zatwierdzenie przez NATO w [[1979]] zainstalowania w Europie Zachodniej rakiet balistycznych średniego zasięgu [[MGM-31B Pershing II|Pershing II]], co miało być odpowiedzią na sowieckie rakiety [[RSD-10 Pionier|SS-20]], również średniego zasięgu i rozmieszczone wzdłuż zachodnich granic ZSRR. Pershingi stanowiły poważne zagrożenie dla Sowietów, gdyż były w stanie niszczyć "twarde„twarde cele"cele”, takie jak podziemne silosy rakiet balistycznych czy bunkry dowodzenia. Co więcej, odpalane z [[Republika Federalna Niemiec (1949–1990)|RFN]], mogły osiągnąć swoje cele w zaledwie cztery do sześciu minut. To doprowadziło radzieckich dowódców do przekonania, iż jedynym sposobem na przetrwanie uderzenia pershingów jest uprzedzenie go. Ta obawa, zdaniem Benjamina B. Fischera, jasno łączyła się z operacją RJAN<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 74-76; Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-08 RYAN, Phase II: A New Sense of Urgency]; {{cytuj książkę |imięnazwisko= AndrewWhite |nazwiskoimię= WhiteAndrew |tytuł= Symbols of War: Pershing II and Cruise Missiles in Europe |miejscce= Londyn |wydawca= Merlin Press |rok= 1983 |strony= 25-2925–29}}</ref>.

I tak [[2 listopada]] [[1983]], kiedy radziecki wywiad starał się wykryć oznaki wrogiego uderzenia atomowego, NATO rozpoczęło symulację. Ćwiczenia, ochrzczone kryptonimem Able Archer, objęły całą Europę i symulowały zachowanie europejskich dowództw i systemów komunikacyjnych podczas wojny jądrowej. Prawdopodobnie skorzystano tu z opracowanego przez [[Pentagon]] planu SIOP (Pojedynczy Zintegrowany Plan Operacyjny, [[Język angielski|ang.]] ''Single Integrated Operational Plan''), w którym wymieniono dwadzieścia pięć tysięcy celów wojskowych, piętnaście tysięcy celów przemysłowych i pięćset celów związanych z radzieckim dowództwem. Niektórzy tamtejsi dowódcy, ze względu na wydarzenia poprzedzające ćwiczenia oraz ich realistyczną naturę, wierzyli – w zgodzie z radziecką doktryną – iż Able Archer to przykrywka dla prawdziwego ataku<ref>Fischer, ''Reagan Reversal'', 123; Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-13 ABLE ARCHER 83].</ref>. Oto jak telegram KGB z [[17 lutego]] opisywał jeden z prawdopodobnych scenariuszy:

: "W„W obliczu faktu, iż działania związane ze Stanem Pomarańczowym [atak jądrowy w 36 godzin] muszą być przeprowadzone w warunkach najwyższej tajności (pod przykrywką manewrów, treningów itd.) w najkrótszym możliwym czasie, bez ujawniania zawartości planów operacyjnych, jest wysoce prawdopodobne, że system alarmu bojowego może być użyty do przygotowania zaskakującego RJAN-u [ataku jądrowego] w okresie pokoju."”<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 78.</ref>

[[17 lutego]] [[1983]] KGB przydzieliło swoim agentom zadanie monitorowania prawdopodobnych oznak ataku jądrowego. Miały być nimi wszelkie zachowania ludzi powiązanych z przygotowywaniem i wykonywaniem decyzji odnośnie uderzeń jądrowych, personelu technicznego wyrzutni, systemów łączności itd<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 72.</ref>. Ponieważ Able Archer symulował warunki wojny jądrowej, prawdopodobnym jest, iż brali w nich udział także pracownicy zaplecza technicznego, których wymienia wspomniana nota. Co więcej, aktywnie (choć nie jednocześnie) uczestniczyli w tych ćwiczeniach [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]] [[Margaret Thatcher]] i [[Kanclerze Niemiec|kanclerz]] [[Helmut Kohl]]. Planowany był udział także prezydenta Reagana, [[Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych|wiceprezydenta]] [[George H.W. Bush|George’a Busha]] i [[Sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych|sekretarza obrony]] [[Caspar Weinberger|Caspara Weinbergera]]. [[Robert McFarlane]], od dwóch tygodni doradca ds. bezpieczeństwa narodowego, zapobiegł jednak temu, aby uniknąć możliwych konsekwencji<ref>Oberdorfer, ''A New Era'', 65.</ref>.

Kolejny "zwiastun"„zwiastun” wojny zapewne dostrzeżony przez radzieckich analityków to wzrost ilości [[szyfr]]owanych wiadomości płynących między Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi. Według ich wywiadu "tak„tak zwane konsultacje nuklearne w NATO są prawdopodobnie jednym z etapów bezpośrednich przygotowań wroga do RJAN-u"u”<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 76.</ref>. Dla Sowietów tak wielki przepływ komunikatów na miesiąc przed początkiem Able Archera mogło sprawić wrażenie takiej właśnie "konsultacji"„konsultacji”. W rzeczywistości miał on jednak związek z amerykańską [[inwazja na Grenadę|inwazją na Grenadę]] – wyspę, której nominalną władczynią była królowa [[Elżbieta II]]<ref>{{cytuj książkę |imięnazwisko = MartinWalker |nazwiskoimię = WalkerMartin |tytuł = The Cold War: A History |miejsce = Nowy Jork |wydawca = Henry Holt and Company |rok = 1993 |strony = 276}}</ref>.

Kolejna zaskakująca dla agentów KGB kwestia miała związek z komunikacją NATO podczas ćwiczeń. Nota z [[17 lutego]] [[1983]] zawiera następującą treść:

: "Było„Było sprawą najwyższej wagi, by obserwować funkcjonowanie sieci i systemów komunikacyjnych, jako że poprzez nie przechodzą informacje o intencjach wroga i – przede wszystkim – jego planach użycia broni jądrowej oraz ich praktycznej realizacji. Ponadto zmiany w metodzie operowania systemami komunikacji i poziomie obsadzenia mogą same w sobie wskazywać na stan przygotowywania do RJAN-u"u”<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 80-81.</ref>.

Sowiecki wywiad wydawał się potwierdzać te podejrzenia, przedstawiając raporty, iż NATO w istocie używało nigdy wcześniej niewidzianych procedur oraz formatów wiadomości znacznie bardziej skomplikowanych niż podczas poprzednich ćwiczeń, co wskazywać miało na bliskość ataku nuklearnego<ref>Andrew i Gordijewski, ''KGB'', 599-600.</ref>.

Podczas ćwiczeń Able Archer 83 siły NATO symulowały przejście przez wszystkie stopnie alarmu, od [[Defense Condition|DEFCON 5]] do DEFCON 1. Mimo że były one symulowane, agenci KGB omyłkowo uznali je za prawdziwe. Według radzieckiego wywiadu doktryna NATO brzmiała: "„''Gotowość operacyjna nr 1'' ogłaszana jest, kiedy są oczywiste oznaki przygotowywania do rozpoczęcia operacji wojskowych. Uważa się, że wojna jest nieunikniona i może się zacząć w każdej chwili."”<ref>Andrew i Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 79.</ref>

Dowiedziawszy się, że amerykańska aktywność jądrowa odzwierciedlała tę, której spodziewano się podczas hipotetycznego pierwszego uderzenia, moskiewskie dowództwo KGB 8 lub 9 listopada rozesłało swoim rezydenturom telegram mylnie donoszący o alarmie w amerykańskich bazach i gorączkowo dopytujący się o dalsze informacje odnośnie amerykańskiego ataku. Alarm dokładnie zbiegł się z siedmio- do dziesięciodniowym okresem, na jaki szacowano odstęp między pierwszymi decyzjami NATO a atakiem<ref>Andrew i Gordijewski, ''KGB'', 600.</ref>.

ZSRR, wierząc, że jedyną szansą przetrwania NATO-wskiego uderzenia jest wyprzedzenie go, przygotował własny arsenał jądrowy. [[Central Intelligence Agency|CIA]] odnotowała aktywność w Bałtyckim Okręgu Wojskowym oraz w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] i stwierdziła, iż zdolne do przenoszenia broni jądrowej samoloty w Polsce i Niemczech zostały postawione "w„w stan wysokiej gotowości"gotowości”<ref>Gates, ''From the Shadows'', 271, 272; Pry, ''War Scare'', 43-44.</ref>. Były analityk CIA [[Peter Vincent Pry]] posunął się jeszcze dalej w swoich podejrzeniach, twierdząc, iż samoloty te były zaledwie czubkiem góry lodowej, a silosy z międzykontynentalnymi rakietami balistycznymi również były gotowe do odpalenia<ref>Pry, ''War Scare'', 44.</ref> .

Sowieckie obawy skończyły się wraz z ćwiczeniami Able Archer dnia 11 listopada. Dowiedziawszy się o nich za pośrednictwem podwójnego agenta pracującego dla [[Secret Intelligence Service|MI6]], [[Oleg Gordijewski|Olega Gordijewskiego]], Ronald Reagan stwierdził: "Nie„Nie wiem, jak mogli w to uwierzyć, ale jest to coś do przemyślenia."”<ref>zaZa: Oberdorfer, ''A New Era'', 67.</ref>

Podwójny agent Oleg Gordijewski, rezydent KGB w [[Londyn]]ie, jest jedynym radzieckim źródłem publicznie dostępnych informacji na temat Able Archera 83. [[Oleg Kaługin]] i [[Jurij Szwiec]], agenci KGB, w swoich publikacjach odnieśli się tylko do Operacji RJAN<ref>B. Fischer, "A„A Cold War Conundrum"Conundrum”: [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm#HEADING1-19 Appendix B: The Gordievsky File].</ref>. Trzeba też zaznaczyć, że Gordijewski i inni agenci wywiadów państw [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]] nie wierzyli w możliwość amerykańskiego ataku. Niemniej jednak donosili o tym, co kazano im obserwować, a nie o swoich przypuszczeniach odnośnie tych obserwacji. Ta skaza radzieckiego systemu wywiadowczego – przezwana przez Gordijewskiego mianem cyklu wywiadowczego – napędzała strach przed amerykańską agresją jądrową<ref>C. Andrew i O. Gordijewski, ''Comrade Kryuchkov’s Instructions'', 69.</ref>.

[[Plik:Reagan and Gordievsky.jpg|thumb|Prezydent Ronald Reagan i radziecki podwójny agent Oleg GoridjewskiGordijewski]]

Żaden prominentny radziecki polityk nigdy publicznie nie wspomniał o Able Archerze 83. Marszałek [[Siergiej Achromiejew]], w 1983 szef głównego dyrektoriatu operacyjnego Sztabu Generalnego, powiedział historykowi [[Don Oberdorfer|Donowi Oberdorferowi]], iż nigdy nie słyszał o Able Archerze<ref name="Ermarth">{{cytuj stronę |url=http://generaltzsoschickencoop.files.wordpress.com/2009/05/war-scare-1983.pdf |data=11 listopada 2003 |data dostępu=19 września 2011 |tytuł=Observations on the „War Scare“Scare” of 1983 From an Intelligence Perch |nazwisko=Ermarth|imię=Fritz W. |nazwiskodata=Ermarth11 listopada 2003 |data dostępu=19 września 2011}}</ref>. Brak publicznej odpowiedzi ze strony ZSRR na temat ćwiczeń skłonił niektórych historyków, wśród nich [[Fritz Ermarth|Fritza W. Ermartha]], do przedstawienia wniosku, iż Able Archer 83 nie stworzył bezpośredniego zagrożenia dla Stanów Zjednoczonych<ref name="Ermarth" />.

W maju [[1984]] specjalista CIA Fritz W. Ermarth napisał "Implikacje„Implikacje ostatnich radzieckich aktywności militarno-politycznych"politycznych”, w której to pracy stwierdził: "głęboko„głęboko wierzymy, iż radzieckie działania nie są inspirowane autentycznym zagrożeniem nieuchronnego konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi, a radzieccy przywódcy takiego zagrożenia nie dostrzegają."”<ref>''SNIE 11-10-84'' "Implications„Implications of Recent Soviet Military Political Activities"Activities” Central Intelligence Agency, 18 maja 1984.</ref> [[Robert Gates|Robert M. Gates]], zastępca dyrektora ds. wywiadu podczas Able Archera 83, opublikował swoje przemyślenia na temat tych ćwiczeń, przedstawiając w nich następujący wniosek:

: Informacje na temat dziwnego i niezwykle pokręconego stanu umysłu radzieckich przywódców w tamtych czasach, które wyłaniają się od czasu upadku Związku Radzieckiego, sprawia, że myślę, iż jest możliwe – przy wszystkich innych wydarzeniach roku 1983 – że naprawdę myśleli, że atak NATO był co najmniej możliwy i że podjęli działania by zwiększyć swoją gotowość militarną. [...] Może nie myśleli, że atak ze strony NATO jest nieunikniony, ale wydaje się, że wierzyli, iż sytuacja jest bardzo niebezpieczna. A amerykański wywiad nie uchwycił prawdziwej wielkości ich lęku."”<ref>R. Gates, ''From the Shadows'', 273.</ref>

Able Archer 83 był ostatnim przypadkiem bezpośredniego zagrożenia nuklearnym konfliktem zbrojnym w czasie zimnej wojny. W 1983 roku USA pod przywództwem Ronalda Reagana były w trakcie intensywnego zbrojenia, które trwało aż do drugiej połowy [[lata 80. XX wieku|lat 80.]] W Związku Radzieckim pogarszający się stan zdrowia [[Sekretarze Generalni KPZR|Sekretarza Generalnego]] [[Konstantin Czernienko|Konstantina Czernienki]] doprowadził do objęcia najwyższego stanowiska w państwie przez [[Michaił Gorbaczow|Michaiła Gorbaczowa]] w [[1985]]. Jego polityka wewnętrzna i programy reformatorskie – zwłaszcza [[Głasnost]] i [[Pieriestrojka]] – stały się motorem napędowym wydarzeń, które ostatecznie doprowadziły do rozpadu ZSRR w [[1991]] r.

* {{cytuj książkę |autor=Christopher Andrew i Oleg Gordijewski, eds. |tytuł=Comrade Kryuchkov'sKryuchkov’s Instructions: Top Secret Files on KGB Foreign Operations, 1975-1985 |wydawca=Stanford UP |rok=1993}}

* {{cytuj stronę |imię=Benjamin B. |nazwisko=Fischer |tytuł=A Cold War Conundrum |opublikowany=History Staff Center for the Study of Intelligence |rok=1997 |url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/a-cold-war-conundrum/source.htm |datatytuł=29.12A Cold War Conundrum |nazwisko=Fischer |imię=Benjamin B. |opublikowany=History Staff Center for the Study of Intelligence |rok=1997 |data=2005-12-29}}

* {{cytuj książkę |nazwisko=Fischer |imię=Beth A. |nazwisko=Fischer |tytuł=The Reagan Reversal Foreign Policy and the End of the Cold War |wydawca=University of Missouri Press |rok=2000}}

* {{cytuj książkę |nazwisko=Pry |imię=Peter Vincent |nazwisko=Pry |tytuł=War Scare: Russia and America on the Nuclear Brink |miejsce=[[Westport (Connecticut)|Westport]], [[Connecticut]] |wydawca=Praeger |rok=1999}}

* {{cytuj książkę |imięnazwisko=DonOberdorfer |nazwiskoimię=OberdorferDon |tytuł=From the Cold War to a New Era: The United States and the Soviet Union, 1983-1991 |miejsce=Baltimore |wydawca=Johns Hopkins UP |rok=1998}}

* {{cytuj książkę |imięnazwisko=RonaldReagan |nazwiskoimię=ReaganRonald |tytuł=An American Life |wydawca=Simon and Schuster |miejsce=Nowy Jork |rok=1990}}