Święto Pracy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m osobny artykuł
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 8:
|Religie =
|Zwyczaje = [[pochód pierwszomajowy]]
|Upamiętnia = strajk robotników w [[Chicago]] ([[1886]])
|Znaczenie = podkreślenie wartości pracy ludzkiej
|Symbole =
Linia 15:
|commons = Category:May Day
}}
[[Plik:Demonstracja Mińsk 1 maja 1917.jpg|thumb|240px|Demonstracja pierwszomajowa w [[Mińsk]]u w 1917]]
[[Plik:Pochodszczecin.JPG|thumb|240px|[[Pochód pierwszomajowy]] w [[Szczecin]]ie, 1978]]
'''Święto Pracy''', '''Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy''', popularnie zwany ''1 Maja'' – międzynarodowe [[święto]] [[proletariat|klasy robotniczej]], obchodzone od 1890 corocznie [[1 maja]]. W [[Polska|Polsce]] Święto Pracy jest [[święta państwowe w Polsce|świętem państwowym]] od 1950<ref>Ustawa z dnia 26 kwietnia 1950 r. o ustanowieniu dnia 1 maja świętem państwowym ({{Dziennik Ustaw|1950|19|157}}, ze zm.).</ref>.
 
Święto wprowadziła w [[1889]] [[Druga Międzynarodówka|II Międzynarodówka]] dla upamiętnienia wydarzeń z pierwszych dni maja [[1886]] w [[Chicago]], w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] podczas [[strajk]]u będącego częścią ogólnokrajowej kampanii na rzecz wprowadzenia 8-godzinnego dnia pracy.
 
== Geneza ==
Linia 38:
Proces rozpoczął się 21 czerwca 1886. Wszystkich oskarżono o zabicie policjanta, który zginął na miejscu w wyniku wybuchu. Nie podejrzewano, że w obliczu braku dowodów, oskarżeni mogą zostać skazani na surowe kary. Mimo to, siedem osób zostało skazanych na śmierć. 11 listopada 1887 zostali powieszeni: Parsons, Engel, Spies i Fischer. Dzień wcześniej w celi odebrał sobie życie [[Louis Lingg]]. Pozostali skorzystali z prawa łaski i po 7 latach opuścili więzienie. Przyczyniła się do tego kampania prowadzona przez [[ruch robotniczy]], w wyniku której wyroki zostały anulowane. Obecnie historycy podejrzewają, iż bomba została rzucona przez policyjnego agenta współpracującego z kapitanem Johnem Bienfieldem.
 
Trzy lata po tragicznych wydarzeniach, czyli w 1889 [[Druga Międzynarodówka|II Międzynarodówka]] uznała dzień 1 maja Świętem Pracy. Chciano w ten sposób docenić oddanie dla sprawy licznych ofiar, jakie w wyniku tych zajść poniósł ruch robotniczy. Mimo to w Ameryce Północnej Święto Pracy obchodzi się w pierwszy poniedziałek września. Najpierw doszło do tego w stanie [[Oregon]], zaś w skali federalnej – od roku 1887<ref>{{Cytuj stronę | url = http://przegladdziennikarski.pl/swieto-pracy-wczoraj-i-dzis/ | tytuł = Święto Pracy – wczoraj i dziś | data = 2017-05-05 | nazwisko = Iwiński | imię = Tadeusz | autor link = Tadeusz Iwiński |data = 2017-05-05 |opublikowany = Przegląd Dziennikarski |data dostępu = 2017-05-24}}</ref>.
 
== Święto 1 maja w Polsce ==
Na ziemiach polskich pierwsze obchody miały miejsce w 1890 i odbywały się niejednokrotnie wbrew woli [[Rozbiory Polski|zaborców]] współorganizowane m.in. przez działaczy [[II Proletariat]]u. Masowe demonstracje, pochody oraz starcia z carskim wojskiem, policją oraz kozakami, a także wspierającymi je [[Nacjonalizm|nacjonalistycznymi]] bojówkami miały miejsce w czasie [[Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim|rewolucji 1905 roku na ziemiach polskich]] [[Zabór rosyjski|zaboru rosyjskiego]], organizowały je głównie [[Polska Partia Socjalistyczna]], [[Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy]] oraz [[Bund (partia)|Bund]]. Podobnie liczne pochody i demonstracje klasowych organizacji robotniczych i partii [[Lewica|lewicowych]], w tym Polskiej Partii Socjalistycznej, żydowskiego Bund-u, nielegalnej [[Komunistyczna Partia Polski|Komunistycznej Partii Polski]], [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”|Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”]], [[Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy|Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy]], [[Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi|Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi]] odbywały się też w ten dzień w okresie [[II Rzeczpospolita|II RP]], często były one atakowane przez policję oraz nacjonalistycznych bojówkarzy, dochodziło do morderstw działaczy klasowych związków zawodowych i partii lewicowych. Po zakończeniu wojny rząd [[Komunizm|komunistyczny]] nadał dniu 1 maja status święta państwowego, wolnego od pracy i stan ten trwa do chwili obecnej. W czasach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] organizowano tego dnia [[pochód pierwszomajowy|pochody pierwszomajowe]]. W [[Lata 80. XX wieku|latach 80.]] nielegalne demonstracje pierwszomajowe organizowała w opozycji do oficjalnych obchodów podziemna [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” w latach 1980–1989|Solidarność]]. Święto Pracy było jednym z najważniejszych świąt w PRL-u, miało ono również szczególną wagę dla nazewnictwa w tym okresie. Nazwę imienia „1 maja” nosiło wiele ulic i placów Polski. Na cześć Święta Pracy otrzymała nazwę również jedna z najnowocześniejszych i największych kopalń w ówczesnej Polsce – [[Kopalnia Węgla Kamiennego 1 Maja|KWK 1 Maja]] w [[Wodzisław Śląski|Wodzisławiu Śląskim]].
 
== Inne tradycje 1 maja ==
=== Kościół katolicki ===
* W [[Kościół katolicki|Kościele katolickim]] 1 maja obchodzone jest [[wspomnienie liturgiczne|wspomnienie]] [[Józef z Nazaretu#Dzień obchodów|św. Józefa Rzemieślnika]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/05-01a.php3 | tytuł = 1 maja: Święty Józef, Rzemieślnik}} na brewiarz.katolik.pl [29.04.2009].</ref> (Robotnika). Wspomnienie to wprowadził do kalendarza liturgicznego papież [[Pius XII]] w [[1955]] jako alternatywę dla [[Laicyzm|laickiego]] Święta Pracy.
 
=== III Rzesza ===
* W [[III Rzesza|Niemczech]] 1 maja został świętem państwowym w [[1933]]. Święto nazywało się „Narodowy Dzień Pracy”, a jego oficjalne obchody powiązano ściśle z ideologią [[Narodowy socjalizm|nazistowską]].
 
== Galeria ==
<center><gallery>
Plik:1majmumbai.JPG|[[Pochód pierwszomajowy]] w [[Mumbaj|Mumbaju]]u, 2004
Plik:Forstamaj.jpg|[[Wiec]] w [[Sztokholm]]ie, 1899
Plik:May Day, Belfast, April 2011 (079).JPG|Pochód pierwszomajowy w [[Belfast|Belfaście]], 2011
Linia 71:
* [https://web.archive.org/web/20090105204155/http://wiadomosci.polska.pl/kalendarz/kalendarium/article.htm?id=35286 Święto Pracy] z kalendarium na polska.pl
* [https://web.archive.org/web/20111228014443/http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90439,5171399.html 1 maja – Święto Pracy sprzed lat] na gazetapraca.pl
* [http://repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/search/site/1%20maja Obchody Święta Pracy w Polsce i na świecie - materiały wideo] – Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
 
{{Polskie święta państwowe}}