Wikipedia

Wojna polsko-szwedzka (1626–1629): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Usunięcie odwołania do pliku Bitwa_pod_Oliwą_1627_3.JPG, ponieważ użytkownik Christian Ferrer skasował go z Commons
m Drobne red.
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 24:
{{Wojna polsko-szwedzka 1626-1629}}
[[Plik:Rubens Sigismund III Vasa.jpg|thumb|Portret Zygmunta III Wazy pędzla [[Peter Paul Rubens|Petera Paula Rubensa]] z lat 20-tych XVII wieku]]
'''Wojna polsko-szwedzka 1626–1629''' – ciąg starć [[I Rzeczpospolita|polsko]]-[[Szwecja|szwedzkich]] w latach 1626–1629 o ujście [[Wisła|Wisły]], która przyniosła spustoszenie [[Pomorze|Pomorza]] i [[Kujawy|Kujaw]]. Wojna ta, będąca kontynuacją [[wojna polsko-szwedzka (1621–1626)|wojny polsko-szwedzkiej 1621-16261621–1626]], zakończyła się 6-letnim [[Rozejm w Altmarku|rozejmem altmarskim]], zawartym 26 września 1629 r.
 
== Szwedzki atak na Pomorze ==
=== Błyskawiczne sukcesy Gustawa Adolfa ===
Po zwycięskiej kampanii w [[Inflanty|Inflantach]] i [[Kurlandia|Kurlandii]] ([[wojna polsko-szwedzka (1621–1626)|wojna polsko-szwedzka w latach 1621–1626]]) .[[Gustaw II Adolf|Gustaw Adolf]] postanowił uderzyć na [[Pomorze Gdańskie|Pomorze]], by zmusić [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] do zawarcia pokoju, w którym ten zrzekłby się ostatecznie swoich praw do korony szwedzkiej. W tym celu [[Władcy Szwecji|król Szwecji]] ruszył na czele potężnej floty złożonej ze 125 okrętów i statków transportowych, wiozącej 14 tys. żołnierzy i 6 lipca 1626 roku wraz z 7 tys. żołnierzy (w tym 1 tys. jazdy) wylądował w [[Bałtyjsk|Piławie]]. Następnie maszerując w kierunku [[Gdańsk]]a w przeciągu zaledwie 20 dni zajął, przeważnie bez wystrzału, 16 miast, w tym [[Braniewo]] (wkrótce z Braniewa Szwedzi wywieźli za morze wielki i cenny księgozbiór jezuitów), [[Frombork]], [[Elbląg]] (13 lipca), [[Orneta|Ornetę]] (17 lipca) i [[Malbork]] (18 lipca – po zaledwie dwóch dniach oblężenia). Flota szwedzka zaczęła pobierać cło od statków handlowych wpływających do Gdańska. Wkrótce po tych sukcesach Szwedzi przeprawili się przez [[Wisła|Wisłę]] i zajęli [[Tczew]], [[Gniew (miasto)|Gniew]] i [[Starogard Gdański|Starogard]], a okręty szwedzkie wysadziły desant, który zajął [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwę]] oraz [[Puck]]. Stacjonujące w puckim porcie polskie okręty zdołały ujść i schronić się w Gdańsku. Wkrótce wojska szwedzkie zajęły Ornetę i [[Dobre Miasto]], a postępy ich powstrzymała dopiero zacięta obrona [[Pasłęk]]a. Leżąca w widłach Wisły Elbląskiej i [[Leniwka (ramię Wisły)|Leniwki]] twierdza [[Głowa Gdańska|Głowa]] zajęta została przez Szwedów 14 września.
 
Po bardzo udanym początkowym etapie swych działań Gustaw Adolf główną bazę swych wojsk założył na bogatych w żywność i paszę Żuławach (między Wisłą a [[Nogat]]em). Najważniejszym celem armii szwedzkiej stał się teraz Gdańsk, którego opanowanie zapewniłoby Szwecji wielkie dochody płynące z handlu gdańskiego (w latach 20. XVII wieku eksport Polski przez Gdańsk i Królewiec wynosił 5,5 mln [[talar]]ów, a 80% tej sumy przypadało na Gdańsk). Osaczając Gdańsk Szwedzi umieścili dodatkowo swe siły pod Tczewem i Gniewem.
Linia 64:
Dla odwrócenia uwagi Szwedów od własnych działań na Pomorzu, hetman wysłał grupę Potockiego do [[Warmia|Warmii]]. Tam Potocki zdobył [[Orneta|Ornetę]]. W połowie grudnia próbowano zdobyć Puck szturmem, jednak bez powodzenia, zatem Koniecpolski ograniczył się do blokady tego ważnego miasta. W końcu stycznia 1627 kanclerz Oxenstierna opracował plan dwustronnego ataku na wojska koronne – od wschodu i od zachodu. Pułkownicy [[Johann Streiff]] i [[Maksymilian Teuffel]] mieli dokonać zaciągów na terenie [[Meklemburgia|Meklemburgii]], a następnie przedostać się do Pucka lub ruszyć drogą [[Człuchów]] – [[Chojnice]] – [[Starogard Gdański|Starogard]] by uderzyć na obóz polski pod Czarlinem. W tym samym czasie Oxenstierna miał przeprawić swe siły przez Wisłę i uderzyć na Polaków od wschodu. Po zniszczeniu polskich sił pod Tczewem i przybyciu Gustawa Adolfa ze świeżymi oddziałami Szwedzi mieli rozpocząć oblężenie Gdańska.
 
Obie armie w czasie zimy 1626/27 bardzo ucierpiały z powodu chorób, zimna i głodu. Szwedzka piechota utraciła 35% żołnierzy, rajtaria – 27%, a zaciężni Niemcy i Szkoci – 20%. Niewiele mniejsze straty poniosły wojska koronne. Na Żuławach wybuchł nawet bunt chłopski przeciwko oddziałom koronnym stale grabiącym tamtejsze gospodarstwa. Ostatecznie wiosną 1627 roku Szwedzi mieli 15 tys. – 17 tys. żołnierzy, podczas gdy Rzeczpospolita – 8 tys.-9 tys. żołnierzy koronnych oraz 4 tys.-5 tys. wojsk zaciężnych Gdańszczan.
 
== Niepowodzenia Szwedów w 1627 roku ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_polsko-szwedzka_(1626–1629)”