Komunizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mix321 (dyskusja | edycje)
m Wycofano edycje użytkownika 5.172.237.155 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Paweł Ziemian BOT.
Znacznik: Wycofanie zmian
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Tworzę Szablon:Cytuj
Linia 100:
 
{{Osobny artykuł|Nowa Polityka Ekonomiczna|Gospodarka mieszana}}
Komunizm wojenny załamał się po stratach wojennych. W 1921 roku zastąpiono go [[Nowa Polityka Ekonomiczna|Nową Polityką Ekonomiczną]], w której ponownie wprowadzono wolny handel i prywatną własność przedsiębiorstw. Polityka poskutkowała szybką odbudową państwa<ref>Gregory,{{Cytuj|autor = Paul R. (2004).Gregory |tytuł = The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge|data University= Press.2004 s.|isbn 218–20.= {{ISBN|0-521-53367-8 |miejsce = Cambridge |wydawca = Cambridge University Press |s = 218–20 |oclc = 57253629 }}.</ref>. Model ten określany jest jako [[gospodarka mieszana]]<ref>V N. Bandera "New Economic Policy (NEP) as an Economic Policy." The Journal of Political Economy 71, no. 3 (1963):. http://www.jstor.org/stable/1828984 (4 marca, 2009), 268</ref>. W 1928 roku produkcja rolna i przemysłowa powróciła do poziomu sprzed wojny światowej<ref>Service, Robert (1997). A History of Twentieth-Century Russia. Cambridge, MA: Harvard University Press. s. 124–5. {{ISBN|0674403487}}.</ref>.
 
==== Stalinizm ====
Po śmierci Lenina władzę wbrew jego woli<ref>Janusz Janicki ''Lewacy'' 1981, Książka i Wiedza s.90</ref> objął Stalin, który doprowadził w latach 1936-1939 do [[wielki terror (ZSRR)|wielkiego terroru]] w Związku Radzieckim. Nastąpiło wtedy nasilenie represji ze strony aparatu biurokratycznego i policyjnego. Ofiarami represji padły miliony osób. Represje wymierzone były także w działaczy komunistycznych, co określane jest jako „wielka czystka”. Stracono wtedy większość wyższych kadr partii, ponieważ w dużej części były przeciwne rządom Stalina i nie podlegały dyscyplinie partyjnej<ref>Norman Davies, ''Communism'', The Oxford Companion to World War II, Ed. I.C.B. Dear and M.R.D. Foot, Oxford University Press, 2001.</ref>. W procesach moskiewskich zamordowanych zostało wielu starych bolszewików, którzy grali znaczącą rolę podczas rewolucji rosyjskich z 1917 roku i rządzie radzieckim w okresie kierownictwa Lenina. Straceni zostali między innymi [[Lew Kamieniew]], [[Grigorij Zinowjew]], [[Aleksiej Rykow]] i [[Nikołaj Bucharin]]. Wielu komunistów po torturach zostało zmuszonych do przyznania się do winy i straconych<ref>[http://www.marxists.org/history/etol/writers/sedov/works/red/index.htm Sedov, Lev (1980). The Red Book on the Moscow Trial: Documents. New York: New Park Publications.] {{ISBN|0-86151-015-1}}.</ref>.
W polityce gospodarczej Stalin porzucił politykę NEP-u i rozpoczął politykę pełnego planowania gospodarki i kolektywizacji rolnictwa. Na skutek polityki industrializacji już w 1930 roku udało się mu zwiększyć kapitał towarowy i zdolności przemysłu ciężkiego<ref>Gregory,{{Cytuj|autor = Paul R. (2004).Gregory |tytuł = The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge|data University= Press.2004 s.|isbn 218–220.= {{ISBN|0-521-53367-8 |miejsce = Cambridge |wydawca = Cambridge University Press |s = 218–220 |oclc = 57253629 }}.</ref>. W ramach [[Industrializacja|uprzemysłowienia]] realizowanego w ramach państwowych planów pięcioletnich doprowadzono do rozwoju gospodarczego kraju. Motorem uprzemysłowienia był sterowany za pośrednictwem propagandy entuzjazm (wyścig pracy, [[Przodownik pracy|ruch stachanowski]])<ref name="Norman Davies 1999">{{Cytuj|autor = Norman Davies |tytuł = Europa. Rozprawa historyka z historią |data = 1999 |isbn = 83-7006-883-9 |miejsce = Kraków |wydawca = Wydawnictwo Znak |s = 1017-1026 |oclc = 45745212 }}</ref>. W wyniku tej polityki do 1942 roku, wzrost gospodarczy rósł średnio w tempie 20% rocznie<ref name="Norman Davies 1999"/>. Wzrosła produkcja przemysłu ciężkiego i surowców, w wyniku czego na początku lat 40. gospodarka ZSRR stała się stosunkowo samowystarczalna<ref>[http://countrystudies.us/russia/12.htm „Reconstruction and Cold War”. Library of Congress].</ref>.
 
=== Komunizm poza ZSRR ===
Linia 132:
=== II wojna światowa – ruch oporu ===
[[Plik:Tito and Moša Pijade 1942.jpg|mały|[[Josip Broz Tito]] i [[Moša Pijade]], 1942]]
Komuniści byli jednym z głównych nurtów ruchu antyhitlerowskiego Europy. Francuska Partia Komunistyczna początkowo prezentowała postawy antywojenne. Od 1940 działacze ugrupowania brali jednak udział w oporze przeciw represjom nazistowskim<ref>Jackson{{Cytuj|autor = Julian, ''Jackson |tytuł = France. The Dark Years. 1940–1944, Oxford University Press, 2003, {{ISBN s. 422. |978data = 2003 |isbn = 0-19-820706-9 0-19-925457-6}},5 s|miejsce = Oxford [etc.] |wydawca = Oxford University Press |s = 422.'' |oclc = 830809651 }}</ref> a po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku, komunistyczny ruch oporu został zasilony przez wielu nowych ochotników. Z inicjatywy komunistów powstał również podziemny ruch oporu ''Francs-Tireurs et Partisans'' (Wolni strzelcy i partyzanci; FTP), do którego przyjmowano jednak także przedstawicieli innych opcji politycznych. Jego członkowie zaangażowani byli zarówno w akcje sabotażowe, jak i walki partyzanckie. Liczbę żołnierzy FTP w 1944 szacuje się na 100 tysięcy. W czasie wojny do PCF dołączyło wielu znanych artystów i intelektualistów, w tym malarz [[Pablo Picasso]] i filozof [[Jean-Paul Sartre]]<ref>Knapp Andrew, ''The Government and Politics of France'', Routledge, London 2006, {{ISBN|978-0-415-35732-6}}, s. 8.</ref>. Na terenie [[Jugosławia|Jugosławii]] działała [[Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii]] (NOVJ), na czele której stał [[Josip Broz Tito]]. NOVJ była największą armią partyzancką walczącą z włoskimi i niemieckimi okupantami na Bałkanach. Oprócz walk z okupantami, NOVJ zwalczała faszystowski ruch chorwackich [[Ustasze|Ustaszy]] i nacjonalistycznych, serbskich [[Królewskie Wojska Jugosłowiańskie w Ojczyźnie|Czetników]]. Grecki ruch oporu zdominowany był przez [[ELAS]] (''Greckie Ludowe Wyzwoleńcze Wojsko''). Formacja ta powiązana była z Narodowym Frontem Wyzwoleńczym (EAM) zawiązanym przez [[Komunistyczna Partia Grecji|Komunistyczną Partię Grecji]] (KKE) i inne ugrupowania republikańskie w 1941 roku. Do lata 1943, ELAS opanowała większą część terenów górskich, tworząc na ich obszarze partyzanckie, ludowe państwo EAM/ELAS<ref>Grigoriadis Solon N., ''Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974'', T. I, Polaris, Ateny 2009, {{ISBN|978-960-6829-18-5}}, s. 467.</ref>.
 
=== Zimna wojna ===