Albert Camus: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m WP:SK+ToS+mSK+Bn, drobne merytoryczne (na podstawie zgłoszonego błędu)
Wipur (dyskusja | edycje)
różne poprawki
Linia 6:
|opis grafiki =
|pełne imię i nazwisko =
|data urodzenia = [[7 listopada]] [[1913]]
|miejsce urodzenia = [[Dréan|Mondovi]], [[(Algieria]])
|data śmierci = [[4 stycznia]] [[1960]]
|miejsce śmierci = [[Villeblevin]], [[(Francja]])
|narodowość = algierska<br />francuska
|język = francuski
|Alma Mater = Uniwersytet w Algierze
|dziedzina sztuki = [[Powieśćpowieść|powieściopisarstwo]], [[esej|eseistyka]]
|epoka =
|muzeum artysty =
Linia 30:
|www =
}}
'''Albert Camus''' /{{IPA|albɛʀ kamy}}/ (ur. [[7 listopada]] [[1913]] w [[Dréan|Mondovi]], zm. [[4 stycznia]] [[1960]] w [[Villeblevin]]) – francuski<ref>{{Cytuj stronę|url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Camus-Albert;3882957.html|tytuł=Camus Albert|opublikowany=encyklopedia.pwn.pl|data dostępu=2018-02-02}}</ref> pisarz, dramaturg, eseista i reżyser teatralny. Urodzony w [[Algieria|Algierii]], większośćtworzył karieryswoje literackiejdzieła spędziłgłównie we Francji europejskiej. CzołowyJest reprezentantczołowym reprezentantem [[egzystencjalizm (filozofia)|egzystencjalizmu]]u w literaturze. Uważanyi uważa się go za jednego z najwybitniejszych intelektualistów w EuropieEuropy w II połowie XX wieku. LaureatBył [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury|laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury]] w 1957.
 
__TOC__
 
== Życiorys ==
=== Pochodzenie ===
Albert Camus urodził się w rodzinie potomków europejskich osadników w Algierii. Wychował się w biednej, niepiśmiennej rodzinie żyjącej na przedmieściach stolicy kraju, [[Algier]]u. Jego matka, Catherine, była z pochodzenia [[Katalonia|Katalonką]]. Jej rodzina wyemigrowała do [[Algieria|Algierii]] w połowie XIX w.wieku, z hiszpańskiej wyspy [[Minorka]] w archipelagu [[Baleary|Balearów]].
 
Ojciec pisarza, Lucien, był robotnikiem. Jego przodkowie przybyli do Algierii zapewne wkrótce po 1830 i należeli do grupy pierwszych francuskich osadników w północnej [[Afryka|Afryce]]. Gdy Camus miał niespełna rok, w Europie wybuchła pierwsza wojna światowa. Ojciec zginął w walce z Niemcami w [[I bitwa nad Marną|bitwie nad Marną]] w 1914.
 
=== Wykształcenie ===
Albert Camus zdobył wykształcenie dzięki wychowawcy, który po długich staraniach uzyskał dla niego stypendium naukowe. Duże znaczenie miała w jego życiu znajomość z profesorem Louisem Germainem, który zachęcał młodego Alberta do nauki i podsuwał mu klasyczne dzieła literatury (pod wpływem jednej z tych lektur – ''Żywotów Cezarów'' [[Swetoniusz]]a, Camus napisze później dramat ''Kaligula''). W 1932 zdał maturę i wstąpił na uniwersytet w Algierze, gdzie studiował [[filozofia|filozofię]] i historię kultury antycznej.
 
=== Zainteresowania ===
Kilka lat później zaczęły się jego pierwsze związki z polityką i dziennikarstwem. Na krótko wstąpił do [[Francuska Partia Komunistyczna|Francuskiej Partii Komunistycznej]], z której został jednak wydalony z powodu zbyt dużej różnicy zdań. Od 1937 do 1940 pracował jako dziennikarz w antykolonialnym dzienniku ''Alger Républicain''.
 
Mniej więcej w tym samym okresie rozpoczęła się jego przygoda z teatrem. W 1936 wraz z przyjaciółmi założył bowiem „Théâtre du Travail” (Teatr Pracy), którego pierwsze przedstawienie (grano wówczas ''Czas pogardy'' [[André Malraux]]; później wystawiano tam [[Ajschylos]]a, [[Maksim Gorki|Gorkiego]] i innych) okazało się wielkim sukcesem. Po jego rozwiązaniu Camus założył kolejny teatr o nazwie „L’Équipe”.
 
=== Emigracja z Afryki ===
Camus opuściłwyjechał ojczyznędo w Afryce po ostro skrytykowanym artykuleParyża w 1940 roku, kiedypo wyjechałostrej dokrytyce [[Paryż]]ajego artykułu. Gdy miasto zdobyli Niemcy, pojechałprzeniósł się do [[Lyon]]u, a stamtąd powrócił na krótko do Algierii, zamieszkująci zamieszkał w [[Oran]]ie. W 1942 przyjechał na stałe do Paryża i już nigdy nie powrócił do swojej ojczystej Algierii. W stolicy Francji Camus wspólnie z Pascalem Pia redagował podziemne czasopismo „Combat”. W tym okresie zaprzyjaźnił się z [[Jean-Paul Sartre|Jean-Paulem Sartrem]]. Przyjaźń ta urwała się po cyklu artykułów Camusa, które poróżniły go z obozem sławnego filozofa; wpływ jej był jednak na tyle silny, że zaczęto przypisywać Camusowi [[Egzystencjalizm (filozofia)|egzystencjalizm]], przed czym on sam zaciekle się bronił.
 
W 1947 ostatecznie odciął się od dziennikarstwa i polityki, by móc w pełni oddać się teatrowi i pisarstwu. Wyjątek stanowi zbiór esejów ''Człowiek zbuntowany'', w którym – wbrew modzie panującej wśród francuskich intelektualistów – poddał surowej krytyce [[stalinizm]] i ujawnił mało znane na Zachodzie fakty dotyczące masowych zbrodni komunistycznych w ZSRR.
Linia 56 ⟶ 54:
W 1957 otrzymał [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury|literacką Nagrodę Nobla]] za „ogromny wkład w literaturę, ukazującą znaczenie ludzkiego sumienia”. We Francji, gdzie Camus zyskał ogromną popularność, pisarz był pod koniec życia stale atakowany – za brak reakcji na wojnę w ojczystej Algierii, za brak zaangażowania lewicowego, za niemoralność jego książek.
 
Trzy lata po otrzymaniu Nagrody Nobla Camus – w wieku 46 lat – zginął w wypadku samochodowym, gdy wracał do Paryża wraz z przyjacielem i wydawcą [[Michel Gallimard|Michelem Gallimardem]]em. W torbie miał niedokończony szkic powieści ''Pierwszy człowiek''.
 
== Twórczość ==
Linia 80 ⟶ 78:
Po angielskim wydaniu „Innego Świata” z przedsłowiem Bertranda Russela w 1951 roku, do paryskiego wydawnictwa Gallimard został wysłany maszynopis powieści, który trafił w ręce Alberta Camus, pracującego w tamtym czasie w wydawnictwie jako lektor.
 
Książka została przez wydawnictwo odrzucona. Jak podkreśla córka pisarza, Catherine Camus w rozmowie z Piotrem Kieżunem, stało się to jednak za sprawą André Malraux, a nie Alberta Camus, który twórczość polskiego pisarza uważał sobie za bliską oraz sprzeciwiał się niewydaniu francuskiego przekładu<ref>{{Cytuj |tytuł = Ojciec był osobą zbyt namiętną, by żyć samotnie {{!}} Kultura Liberalna |czasopismo = Kultura Liberalna |data = 2018-07-24 |data dostępu = 2018-08-02 |url = https://kulturaliberalna.pl/2018/07/24/piotr-kiezun-rozmowa-catherine-camus-albert-lourmarin/ |język = pl-PL}}</ref>.
 
== Dzieła (chronologicznie) ==
Linia 87 ⟶ 85:
* ''Gody'' (''Noces'', 1939) – eseje
* ''Mit Syzyfa'' (''Le Mythe de Sisyphe'', 1942) – esej
* '''''[[Obcy (powieść)|Obcy]]'' (''L’Étranger'', 1942) – powieść'''
* ''Nieporozumienie'' (''Le Malentendu'', 1944) – dramat
* ''Listy do przyjaciela Niemca'' (''Lettres à un ami allemand'', 1945) – esej
* '''''[[Dżuma (powieść)|Dżuma]]'' (''La Peste'', 1947) – powieść'''
* ''Stan oblężenia'' (''L’État de siège'', 1948) – dramat
* ''[[Sprawiedliwi]]'' (''Les Justes'', 1950) – dramat
* ''[[Człowiek zbuntowany]]'' (''L’Homme révolté'', 1951) – esej
* ''Lato'' (''L’Été'', 1954) – eseje i szkice z lat 1939–1953.
* '''''[[Upadek (powieść)|Upadek]]'' (''La Chute'', 1956) – powieść'''
* ''Wygnanie i królestwo'' (''L’Exil et le royaume'', 1957) – nowele
* '''''Śmierć szczęśliwa'' (''La Mort heureuse'', 1971) – powieść''' (nieukończona, wydana pośmiertnie)
* '''''Pierwszy człowiek'' (''Le premier homme'', 1994) – powieść''' (nieukończona, wydana pośmiertnie)
* '''''Albert Camus, Maria Casarès. Correspondance inédite (1944-19591944–1959)'''''. ''Édition de Béatrice Vaillant. Avant-propos de Catherine Camus.'' Collection Blanche, Gallimard. Parution: 09-11-2017.
 
== Przypisy ==
Linia 108 ⟶ 106:
* [[Joanna Guze]], ''Albert Camus: los i lekcja'', [[Zeszyty Literackie]], Warszawa 2004, {{ISBN|83-917979-8-8}}.
* [[Justyna Sobolewska]], ''Komu Camus,'' „[[Polityka (tygodnik)|Polityka]]”, nr 2/2010.
* {{Cytuj książkę|autor = Waleria Szydłowska |tytuł = Camus |data = 2002 |isbn = 83-214-1282-3 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wiedza Powszechna |oclc = 749294971}}
 
== Linki zewnętrzne ==