Terespol: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Terespol |
|||
Linia 24:
|tablice rejestracyjne = LBI
|kod mapy = powiat bialski
|współrzędne = 52°
|TERYT = 0601021
|SIMC = 0922343
Linia 38:
'''Terespol''' ({{w języku|be|''Тэрэспаль''}}, ''Terespal'') – [[miasto]] w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[powiat bialski|powiecie bialskim]].
Miasto [[magnateria polska|magnackie]] położone było w końcu XVIII wieku w [[powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiecie brzeskolitewskim]] [[województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskolitewskiego]]<ref>
Terespol jest miastem nadgranicznym położonym nad [[Bug]]iem, w polskiej części [[Polesie Brzeskie|Polesia Brzeskiego]]. W Terespolu znajdują się [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (kolejowe)|kolejowe]] i [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (drogowe)|drogowe przejścia graniczne]] z [[Białoruś|Białorusią]].
Według danych z 31 grudnia 2011 r. miasto miało 5886 mieszkańców<ref name=ludnosc_marzec2011>http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_bilans_ludnosci_31-12-2011.xls.</ref>.
== Historia ==
Miasto powstało na bazie osiedla wiejskiego Błotków, wzmiankowanego w II połowie XIII w. Historycznie miasto związane jest z rodami: [[Flemming|Flemingów]], [[Słuszkowie|Słuszków]] i [[Czartoryscy herbu Pogoń Litewska|Czartoryskich]]. To [[kasztelan]] wileński [[Józef Bogusław Słuszka]] nadał nowo utworzonemu miastu dzisiejszą nazwę Terespol, dla uhonorowania swojej małżonki Teresy. W Terespolu także przyszła najprawdopodobniej na świat [[Izabela Czartoryska|Izabella Czartoryska]], pani [[Puławy|Puław]]. Majątek Terespol jeszcze w XVIII w. był największą posiadłością Czartoryskich.
Terespol jest otoczony pocarskimi fortyfikacjami, położony pośród bagien. Podczas projektowania [[Twierdza Brzeska|Twierdzy Brzeskiej]] centrum Terespola przesunięto o dwie [[wiorsta|wiorsty]] na zachód, a centrum Brześcia dwie wiorsty na wschód. Jednocześnie zmieniono nieco bieg [[Bug]]u.
28 lipca 1944 roku podczas walk o wyzwolenie Terespola zginęło 64 żołnierzy radzieckich<ref>
Miasto nie posiada przemysłu. Jedyny istniejący kiedyś spory zakład przetwórstwa owoców i warzyw (produkował m.in. sławne terespolskie ogórki) upadł pod koniec lat 90. XX w. Dziś mieszkańcy utrzymują się głównie z handlu i usług oraz z pracy w firmach i instytucjach związanych z obsługą przejść granicznych, z Białorusią, o dużym natężeniu ruchu (obsługują one także lądowy ruch tranzytowy z Rosją), i wykorzystuje fakt położenia na granicy z [[Unia Europejska|Unią Europejską]], oraz na trasie międzynarodowej [[E30 (trasa europejska)|E30]] [[Cork]] ([[Irlandia]])—[[Omsk]] ([[Rosja]]).▼
[[Plik:Dworzec PKP w Terespolu.jpg|mały|lewo|220px|[[Terespol (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy w Terespolu]]]]▼
W mieście i najbliższej okolicy znajdują się:▼
* [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (drogowe)|przejście drogowe]], z nowoczesnym, wyremontowanym terminalem▼
* [[Przejście graniczne Kukuryki-Kozłowiczy|przejście drogowe]] w [[Kukuryki|Kukurykach]] (tranzytowe dla ruchu towarowego) z nowoczesnym terminalem do obsługi drogowego transportu samochodowego oraz specjalnie zbudowaną drogą celną▼
* [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (kolejowe)|przejście kolejowe]] (osobowe i towarowe)▼
* wielki kolejowy węzeł przeładunkowy [[Małaszewicze (stacja kolejowa)|Małaszewicze]], dziś największa stacja przeładunkowa w Europie (otwarta 14 grudnia 1949), zlokalizowany jest na olbrzymich terenach w sąsiedztwie niewielkiej miejscowości Małaszewicze i innych okolicznych wsi. Leży on w europejskim korytarzu nr 2, na [[Linia kolejowa E 20|linii kolejowej E-20]] Paryż—Berlin—Warszawa—Moskwa, na styku [[Rozstaw szyn|torów o szerokości]] 1520 mm i 1435 mm. Przeładowuje między pociągami obu szerokości ponad 5 mln ton ładunków rocznie.▼
== Ogólne informacje o Terespolu ==▼
{{dopracować|sekcja|źródła=2014-01}}▼
[[Plik:Cerkiew cmentarna terespol4.jpg|mały|lewo|220px|[[Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu|Prawosławna kaplica cmentarna]]]]▼
W miasteczku znajdują się świątynie: kościół [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] Świętej Trójcy, [[prawosławie|prawosławna]] [[cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu|cerkiew św. Apostoła Jana Teologa]], [[Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu|prawosławna kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego]] oraz kościół [[Pentekostalizm|zielonoświątkowy]] Źródło Życia. Działają również wspólnoty religijne [[baptyzm|baptystów]] i zbór [[Świadkowie Jehowy w Polsce|Świadków Jehowy]].▼
[[Plik:Terespol - Monument to the construction of the Brest Highway.jpg|mały|240px|Żelazny obelisk z 1825 przy ul. Wojska Polskiego, upamiętniający budowę szosy brzeskiej (identyczny z [[Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej|warszawskim]])]]▼
[[Plik:Terespol-pomnik-niepodleglosci-01.jpg|mały|240px|Pomnik Niepodległości]]▼
W Terespolu znajdują się dwie szkoły podstawowe przy ul. Sienkiewicza (nr 1) i przy Wojska Polskiego (nr 2). Ta druga mieści się w zespole szkół ogólnokształcących z liceami ogólnym i zawodowym. Są także dwa gimnazja. Przy zespole szkół stoi pamiątkowy [[obelisk]] żeliwny z 1825, ustawiony na pamiątkę budowy traktu Warszawa—Brześć (drugi identyczny monument znajduje się w [[Warszawa|Warszawie]], przy ulicy [[Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej|Grochowskiej]]). W mieście jest jeszcze Pomnik Niepodległości, Pomnik Pamięci Żołnierzy [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]<ref>[http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,35640,7856506,Zapal_swieczke_w_niedziele_na_mogilach_Rosjan.html Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010]</ref>, Pomnik poległych w ochronie granicy żołnierzy WOP (na terenie jednostki Straży Granicznej) oraz ustawiony na uboczu przy torach kolejowych pomnik poświęcony ofiarom transportów kolejowych do obozów koncentracyjnych w okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]].▼
Terespol w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] był siedzibą miasta i gminy. Od kilkunastu lat wieś (gmina) i miasto rozdzieliły się i są osobnymi organizmami administracyjnymi.▼
W mieście i w okolicach przetrwały forty z kompleksu Twierdzy Brzeskiej – w Terespolu, [[łobaczew Mały|Łobaczewie Małym]], [[Kobylany (województwo lubelskie)|Kobylanach]] i w [[Lebiedziew (wieś w województwie lubelskim)|Lebiedziewie]] przy drodze na [[Kodeń]]. Z miasta widać zaś szpic pomnika w centrum twierdzy, w [[Brześć|Brześciu]], już po stronie białoruskiej.▼
== Struktura powierzchni ==
Linia 83 ⟶ 61:
Dane z 30 czerwca 2004:
{| class="wikitable"
!Opis ||
|-
|
|-
|
|-
|
|}
* Piramida wieku mieszkańców Terespola w 2014 roku<ref name="populacja2016" />.
<br />[[Plik:Piramida wieku Terespol.png|690x480px]]
== Dzielnice ==
{|
* [[Błotków Duży]]
* [[Błotków Mały]]
* [[Mieszczany]]
* [[Ogródki Łobaczewskie]]
* [[Rogatka (Terespol)|Rogatka]]
* [[Włóczki]]<ref>[http://www.stat.gov.pl/broker/access/performSearch.jspa?searchString=*&level=miejscSkl&wojewodztwo=2218&powiat=5025&gmina=4277&miejscowosc=6077&advanced=true GUS. Rejestr TERYT.
|}
== Zabytki ==
[[Plik:Terespol-stare-domy.jpg|mały
* podominikański [[Parafia Świętej Trójcy w Terespolu|kościół parafialny]] pw. Świętej Trójcy z 1863, następnie rozbudowany,
* żeliwny obelisk z 1825 r., upamiętniający budowę drogi [[Warszawa]] – [[Siedlce]] – [[Brześć]],
* klasycystyczna prawosławna [[Cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu|cerkiew parafialna św. Jana Teologa]] i [[dzwonnica]] z XVIII w.,
* drewniana prawosławna [[Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu|kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego]] z 1892 na [[cmentarz prawosławny w Terespolu|cmentarzu z XIX w.]],
* przy granicy z [[Lebiedziew (wieś w województwie lubelskim)|Lebiedziewem]] carskie fortyfikacje.
== Gospodarka ==
▲Miasto nie posiada przemysłu. Jedyny istniejący kiedyś spory zakład przetwórstwa owoców i warzyw (produkował m.in. sławne terespolskie ogórki) upadł pod koniec lat 90. XX w. Dziś mieszkańcy utrzymują się głównie z handlu i usług oraz z pracy w firmach i instytucjach związanych z obsługą przejść granicznych, z Białorusią, o dużym natężeniu ruchu (obsługują one także lądowy ruch tranzytowy z Rosją), i wykorzystuje fakt położenia na granicy z [[Unia Europejska|Unią Europejską]], oraz na trasie międzynarodowej [[E30 (trasa europejska)|E30]] [[Cork]] ([[Irlandia]])
▲[[Plik:Dworzec PKP w Terespolu.jpg|mały
▲W mieście i najbliższej okolicy znajdują się:
▲* [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (drogowe)|przejście drogowe]], z nowoczesnym, wyremontowanym terminalem
▲* [[Przejście graniczne Kukuryki-Kozłowiczy|przejście drogowe]] w [[Kukuryki|Kukurykach]] (tranzytowe dla ruchu towarowego) z nowoczesnym terminalem do obsługi drogowego transportu samochodowego oraz specjalnie zbudowaną drogą celną
▲* [[Przejście graniczne Terespol-Brześć (kolejowe)|przejście kolejowe]] (osobowe i towarowe)
▲* wielki kolejowy węzeł przeładunkowy [[Małaszewicze (stacja kolejowa)|Małaszewicze]], dziś największa stacja przeładunkowa w Europie (otwarta 14 grudnia 1949), zlokalizowany jest na olbrzymich terenach w sąsiedztwie niewielkiej miejscowości Małaszewicze i innych okolicznych wsi. Leży on w europejskim korytarzu nr 2, na [[Linia kolejowa E 20|linii kolejowej E-20]]
▲== Ogólne informacje o Terespolu ==
▲{{dopracować|sekcja|źródła=2014-01}}
▲[[Plik:Cerkiew cmentarna terespol4.jpg|mały
▲W miasteczku znajdują się świątynie: kościół [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] Świętej Trójcy, [[prawosławie|prawosławna]] [[cerkiew św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu|cerkiew św. Apostoła Jana Teologa]], [[Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu|prawosławna kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego]] oraz kościół [[Pentekostalizm|zielonoświątkowy]] Źródło Życia. Działają również wspólnoty religijne [[baptyzm|baptystów]] i zbór [[Świadkowie Jehowy w Polsce|Świadków Jehowy]].
▲[[Plik:Terespol - Monument to the construction of the Brest Highway.jpg|mały|
▲W Terespolu znajdują się dwie szkoły podstawowe przy ul. Sienkiewicza (nr 1) i przy Wojska Polskiego (nr 2). Ta druga mieści się w zespole szkół ogólnokształcących z liceami ogólnym i zawodowym. Są także dwa gimnazja. Przy zespole szkół stoi pamiątkowy [[obelisk]] żeliwny z 1825, ustawiony na pamiątkę budowy traktu
▲Terespol w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] był siedzibą miasta i gminy. Od kilkunastu lat wieś (gmina) i miasto rozdzieliły się i są osobnymi organizmami administracyjnymi.
▲W mieście i w okolicach przetrwały forty z kompleksu Twierdzy Brzeskiej – w Terespolu, [[łobaczew Mały|Łobaczewie Małym]], [[Kobylany (województwo lubelskie)|Kobylanach]] i w [[Lebiedziew (wieś w województwie lubelskim)|Lebiedziewie]] przy drodze na [[Kodeń]]. Z miasta widać zaś szpic pomnika w centrum twierdzy, w [[Brześć|Brześciu]], już po stronie białoruskiej.
== Wspólnoty religijne ==
[[Plik:Cerkiew prawosławna p.w. św. Jana Teologa (k. XVIII) Terespol 03 JoannaPyka.JPG|mały
[[Plik:Kościół w Terespolu starsza część.JPG|mały|
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą:
* [[Kościół katolicki w Polsce|Kościół Rzymskokatolicki]]
Linia 163:
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Prywatne miasta Czartoryskich]]▼
[[Kategoria:Terespol| ]]
[[Kategoria:Miasta w województwie lubelskim]]
[[Kategoria:Miasta magnackie I Rzeczypospolitej (województwo brzeskolitewskie)]]
▲[[Kategoria:Prywatne miasta Czartoryskich]]
| |||