Nowy Bytom: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Kalendarium: Dodano Info
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej
Linia 3:
|dopełniacz nazwy miasta = Rudy Śląskiej
|nazwa = Nowy Bytom
|nazwa oryginalna =
|status =
|zdjęcie = Ruda Śląska-ul Niedurnego kamienica.jpg
|opis zdjęcia = fragment Domu Słonecznego
|herb = POL Nowy Bytom 2 COA.jpg
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Nowego Bytomia
|dewiza =
|państwo = Polska
|1. jednostka administracyjna = {{państwo|śląskie}}
|miasto = [[Ruda Śląska]]
|typ jednostki podziału =
|jednostka podziału =
|data założenia = 1369<ref>http://www.rudaslaska.com.pl/p,s,200129.html Historia dzielnicy Nowy Bytom na rudaslaska.com.pl</ref>
|prawa miejskie =
|w granicach miasta = 1959
|SIMC =
|zarządzający =
|stanowisko zarządzającego =
|powierzchnia =
|wysokość =
|liczba ludności =
|rok =
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy = 32
|kod pocztowy = 41-709
|tablice rejestracyjne = SL, SRS
|nazwa podziału =
|podział =
|plan =
|mapa = Ruda Śląska - Nowy Bytom.svg
|opis mapy =
|kod mapy = Ruda Śląska
|współrzędne = 50°17′8″N 18°52′31″E
|commons =
|wikinews =
|www =
}}
 
'''Nowy Bytom''' (do 1921 roku [[język polski|pol.]] ''Frydenshuta'', w 1922 roku przejściowo [[język polski|pol.]] ''Polski Bytom'', [[język niemiecki|niem.]] ''Friedenshütte'', dialekt śl. ''Frynsztad'', ''Fryncita'', ''Fryna'') – dzielnica i centrum administracyjne miasta [[Ruda Śląska]].
 
Tereny dzisiejszego Nowego Bytomia były na przełomie XVIII i XIX wieku porośnięte lasem, zwanym Czarnym Lasem ([[język niemiecki|niem.]] ''Beuthener Schwarzwald''), należącym do miasta Bytomia. W XIX wieku na terenie Czarnego Lasu zaczęły powstawać huty i kopalnie a przy nich kolonie: ''Friedenshütte'' (Frydenshuta), ''Eintrachthütte'' ([[Zgoda (Świętochłowice)|Zgoda]]) i ''Schwarzwald'' [[Czarny Las (Ruda Śląska)|Czarny Las]]. Wszystkie kolonie w Czarnym Lesie stanowiły do 1921 roku wydzieloną geograficznie część (eksklawę) miasta Bytomia (w latach 1891-1921 powiatu miejskiego [[Bytom]]). W 1922 roku, po podziale Górnego Śląska, eksklawa Czarnego Lasu została przyłączona do Polski i przekształcona w samodzielną gminę, której nadano urzędową nazwę "Nowy Bytom" w miejsce tradycyjnej ''Frydenshuta'' i przejściowej ''Polski Bytom''. W roku 1929 odłączono od niej kolonię [[Zgoda (Świętochłowice)|Zgoda]] (na rzecz [[Świętochłowice|Świętochłowic]]), a w roku 2006 dawną kolonię Czarny Las wraz z częścią ulicy Czarnoleśnej tworząc nową dzielnicę Rudy Śląskiej - [[Czarny Las (Ruda Śląska)|Czarny Las]].
 
W latach 1947-1958 Nowy Bytom posiadał prawa miejskie (miał je uzyskać z dniem 1 stycznia 1940 roku, ale z powodu wybuchu wojny nie wprowadzono tego w życie). W 1951 roku do Nowego Bytomia włączono miasto [[Wirek (Ruda Śląska)|Wirek]]. W 1959 roku Nowy Bytom został połączony z miastem [[Ruda Śląska|Ruda]], tworząc miasto o nazwie [[Ruda Śląska]].
Linia 50 ⟶ 49:
Przy nowobytomskim Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II) znajduje się ratusz dawnej gminy i miasta Nowy Bytom, będący główną siedzibą władz miasta [[Ruda Śląska]].
 
Kolonią Nowego Bytomia jest [[Kaufhaus (osiedle)|Kaufhaus]] - przyzakładowe osiedle patronackie [[Huta Pokój|Huty Pokój]], z najstarszym górnośląskim domem towarowym.
 
{| align="left"
|[[Plik:Ruda Śląska 1.jpg|thumb|250px|Nowy Bytom - ul. Niedurnego]]
|-
|[[Plik:Ruda Śląska-kosc sw Pawla.jpg|thumb|250px|right|thumb|[[Kościół św. Pawła Apostoła w Rudzie Śląskiej-Nowym Bytomiu|Nowy Bytom - kościół św. Pawła]]]]
|-
|[[Plik:Ruda Śląska-stary UM.jpg|thumb|250px|Nowy Bytom - budynek B Urzędu Miasta Ruda Śląska]]
|-
|[[Plik:Ruda Śląska Kamienice.jpg|thumb|250px|Nowy Bytom - ul. Niedurnego]]
|-
|[[Plik:Nowy Bytom building.jpg|thumb|250px|Nowy Bytom - kamienica z zegarem słonecznym (Dom Słoneczny)]]
|-
|[[Plik:Nowy Bytom backyard.jpg|thumb|250px|
Nowy Bytom - tyły kamienic przy ul. Wojska Polskiego (u wylotu ul. Kościuszki)]]
|}
 
Linia 70 ⟶ 69:
Historia tej dzielnicy jest nierozerwalnie związana z rozwojem przemysłu na tym terenie.
 
* 1789 - otwarcie kopalni ''Louise''
* 1805 - otwarcie kopalni ''Beelowssegen''
* 1830 - otwarcie kopalń ''Ottiliengrube'' i ''Lythandra''
* 1836 - wybudowano hutę cynku ''Rosamunde''
* 1840 - uruchomienie huty żelaza ''Friedenshütte'' (później ''[[Huta Pokój|Pokój]]''). Huta żelaza została założona przez: Davida Loewnfelda, Moritza Friedländera i Simona Loewiego. Kolejnym właścicielem był hr. [[Andrzej Renard]] z Wielkich Strzelec.
* 1843 - otwarcie w gospodzie w okolicach huty ''Friedenshütte'' pierwszej szkoły
* 1846 - wybudowano hutę cynku ''Beuthener Hütte''
* 1851 - otwarcie prywatnej szkoły w ''Beuthener Schwarzwald'' (pol. ''Czarnym Lesie'')
* 1854 - otwarcie linii [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|górnośląskiej kolei wąskotorowej]] na trasie Tarnowskie Góry-Karb-Nowy Bytom-Wirek Nowowiejski
* 1855 - przejęcie huty ''Friedenshütte'' przez spółkę ''Minerva''
* 1859 - otwarcie szkoły w budynku więzienia pomocniczego
* 1871 - przejęcie huty ''Friedenshütte'' przez rodzinę von [[Ballestrem]] i ich spółkę ''Oberbedarf''
* 1873 - rozpoczęcie budowy kolejne szkoły. Zakończenie budowy 1874.
* 1880 - rozpoczęcie budowy nowego osiedla'' ''przy hucie ''Friedenshütte ''nazwanego później ''Kaufhaus'' (od domu towarowego)
* 1883 - erygowano wspólną parafię dla Zgody i Frydenshuty.
* 1884 - uruchomienie wodociągu
: W 1884-85 r. zbudowano kościół św. Józefa według projektu Paula Jackischa.
* 1897 - otwarcie poczty
* 1888 - otwarcie tzw. kasyna hutniczego, późniejszego domu kultury
* lata 90. XIX wieku – uruchomienie linii tramwajowej z [[Chorzów|Chorzowa]] do [[Bytom]]ia
* 1900 - oddanie do użytku kolejnej szkoły
* 1901 - oddanie do użytku szpitala hutniczego
* 1902 - likwidacja huty cynku ''Beuthener Hütte''
: Oddano do użytku obecną szkołę nr 4
* 1904 - otwarcie domu handlowego huty ''Friedenshütte'' tzw. ''Kaufhaus''
* 1905 - otwarcie remizy strażackiej
: Uruchomienie kolejnej szkoły
* 1906 - uruchomienie kanalizacji (zakończenie prac 1907)
: Uruchomienie w ''Beuthener Schwarzwald'' (pol. ''Czarnym Lesie'') przystanku kolejowego na linii z [[Chebzie|Chebzia]] do [[Kochłowice (Ruda Śląska)|Kochłowic]]
* 1907 - otwarcie pierwszej apteki
: Uruchomienie kolejne szkoły (zakończenie budowy 1908).
* 1908 - wybudowanie wieży ciśnień przy zbiegu obecnych ulic Niedurnego i Chorzowskiej
* 1911 - 12 zbudowano w centrum Nowego Bytomia osobny [[Kościół św. Pawła Apostoła w Rudzie Śląskiej-Nowym Bytomiu|kościół pw. Św. Pawła Apostoła]] według projektu [[Johannes Franziskus Klomp|Johennesa F. Klompa.]]
* 1912 - otwarcie progimnazjum ''Katholische Höhere Schule''
* 1913 - otwarcie dworca kolejowego ''Friedenshütte''
* 1922 - Przyłączenie w wyniku podziału [[Plebiscyt na Górnym Śląsku|poplebiscytowego]] Frydenshuty do Polski. Dzięki temu staje się samodzielna jednostką administracyjną. Przejściowo nazwano ją Polskim Bytomiem. Nazwa nawiązywała do [[Bytom]]ia który pozostał po drugiej stronie granicy polsko-niemieckiej
: huta ''Friedenshütte'' została przejęta przez spółkę ''Friedenshütte AG''
* 1928-29 - zbudowano ratusz gminny (obecna siedziba Urzędu Miasta Ruda Śląska). [[Gmina]] też otrzymała nowy [[herb]] przedstawiający: pół orła górnośląskiego, św. Barbarę i koło zębate.
* 1929 - odłączenie na rzecz Świętochłowic kolonii [[Zgoda (Świętochłowice)|Zgoda]].
* 1931 - likwidacja huty cynku ''Rosamunde''
: zburzono stary kościół św. Józefa z powodu szkód górniczych, do dziś istnieją fundamenty tego kościoła i plebania.
* 1933 - uruchomienie walcownię blachy na zimno w oparciu o wynalazek inż. [[Tadeusz Sendzimir|T. Sendzimira]]. Był to pierwszy zakład, który dysponował taką technologią.
* 1938 - poświęcenie kościoła Ducha Św. na Czarnym Lesie.
* 1939 - na mocy ustawy z dnia 10 lipca, wydanej przez Sejm Śląski, wieś Nowy Bytom otrzymała prawa miejskie, które potwierdzono i weszły w życie dopiero w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] (1947).
* 1 września 1939 – niemiecki [[Freikorps]] zamordował w Nowym Bytomiu 18 Polaków.
* do 1946 - siedziba wiejskiej [[gmina Nowy Bytom|gminy Nowy Bytom]]
* 1947 - nadanie statusu miasta
* 1951 - przyłączenie miasta [[Wirek|Wirka]] (wraz z [[Bielszowice|Bielszowicami]], [[Halemba|Halembą]], [[Kochłowice (Ruda Śląska)|Kochłowicami]] i [[Bykowina|Bykowiną)]].
* 1959 - Nowy Bytom wraz z Rudą tworzą miasto Ruda Śląska
* lata 60 XX.w - Wybuch w wieży ciśnień, zginęły 4 osoby
* 2006 - odłączenie Czarnego Lasu.
 
== Linki zewnętrzne ==