YIVO: Różnice pomiędzy wersjami

'''YIVO''' ([[jidysz|jid.]] '''ייִוואָ''') – założone w [[1925]] roku w [[Polska|polskim]] podówczas [[Wilno|Wilnie]], powstało jako '''Żydowski Instytut Naukowy''' ([[jidysz|jid.]] ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט / ''Jidiszer Wisnszaftlecher Institut''). Skrót ten jest [[Skrótowiec|akronimem]] jego pierwotnej nazwy. Przemianowane na '''YIVO Institute for Jewish Research''', od [[1940]] roku ma siedzibę w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] i jest najbardziej autorytatywnym źródłem [[ortografia|ortografii]], [[leksykografia|leksykografii]] oraz innych pokrewnych studiów nad językiem [[jidysz]], co oznacza, że jest de facto jego regulatorem.

Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był językoznawca [[Max Weinreich]], który od 1940 r. pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów, w tym dokumenty i listy [[Lew Tołstoj|Lwa Tołstoja]], [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], [[Alfred Landau|Alfreda Landaua]] czy [[Szolem Alejchem|Szolema Alejchema]]. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935 r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz [[Marc Chagall]] i historyk [[Szymon Dubnow]]. W 1941 r., po wkroczeniu [[Niemcy|niemieckich]] [[narodowy socjalizm(naród)|narodowych socjalistówNiemców]] do Wilna, do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez [[Narodowy socjalizm|nazistów]], część wywieziona w głąb [[III Rzesza|Rzeszy]], a część ukryta przez grupę Żydów pracujących dla ''Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg'', w tym przez poetę [[Abraham Suckewer|Abrahama Suckewera]], i wydobyta po wojnie.

* {{cytuj książkę |nazwisko = Kac| imię = Daniel| autor link = Daniel Kac| tytuł = Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutzkeverze| wydawca = Pogranicze| miejsce = [[Sejny]]| rok = 2003| strony = | isbn = 83-86872-51-9}}