Noc Walpurgi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK+ToS+mSI+Bn, drobne redakcyjne, drobne techniczne
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne oraz wykonuję drobne zmiany typograficzne i techniczne.
Linia 12:
|Podobne = [[Beltane]]
}}
 
'''Noc Walpurgi''', noc Walpurgii<ref>{{Cytuj stronę |url = http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=13900 |tytuł = noc Walpurgi czy noc Walpurgii? |autor = [[Jan Grzenia]] |data = 2013-02-13 |opublikowany = Poradnia językowa PWN |data dostępu = 2014-08-23}}</ref> (''Walpurga'', ''Walpurgis'', ''Walpurgisnacht'', gł. ''Wałpora'', dł. ''Hoparga''<ref>Wałpora, dł. Hoparga w: Adam Fischer. Etnografja Słowiańska: Łużyczanie. 1932; „Wałpora prenju pocpulu do żita woła” (= Walpurga pierwszą przepiórkę do zboża woła), [w:] Pamiętnik słowiański: czasopismo naukowe poświęcone słowianoznawstwu. t.1.</ref>) – u dawnych [[Germanie|Germanów]] noc zmarłych lub złych [[duch (spirytyzm)|duchów]]. W Europie najczęściej kojarzona jest jako [[sabat (zlot)|sabat]] [[czarownica|czarownic]] odbywający się na górze [[Brocken]] w noc z 30 kwietnia na 1 maja, którego obchodom przewodziła bogini śmierci [[Hel (bogini)|Hel]].
 
Nazwa tego święta pochodzi od [[Walburga (święta)|świętej Walburgi]], która była zakonnicą w [[Devon]] (później pomagała [[Bonifacy-Winfrid|świętemu Bonifacemu]], który nawracał plemiona germańskie na chrześcijaństwo) i zmarła w 777 roku.
 
[[Kościół Szatana]] świętuje noc Walpurgi 1966 jako (umowną) datę jego powstania<ref>{{Cytuj stronę |url = http://churchofsatan.com/cos-church-of-satan.php |tytuł = Church of Satan History: The Church of Satan |opublikowany = [[Kościół Szatana|Church of Satan]] |język = en |data dostępu = 2015-04-30}}</ref>, natomiast w Finlandii (''Vappu'') i Estonii (''Volbriöö'') noc ta (i nadchodzący po niej dzień 1 maja) jest okazją do zabaw i rywalizacji bractw studenckich<ref>{{Cytuj|tytuł=Walpurgis Night celebrated in Tartu|data dostępu=2016-05-13|opublikowany=Sport|url=http://news.err.ee/v/news/politics/society/8af470cb-8e35-4407-8fe4-a6c28d7f18a2/walpurgis-night-celebrated-in-tartu}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Vappu {{!}} Studyinfinland.fi|data dostępu=2016-05-13|opublikowany=www.studyinfinland.fi|url=http://www.studyinfinland.fi/living_in_finland/way_of_life/festivities/vappu}}</ref>.
 
Najwcześniejsza wzmianka o święcie znajduje się w ''Calendarium Perpetuum'' [[Johan Coler|Johana Colera]], wydanym w 1603 roku<ref>{{Cytuj|autor=Melanie Marquis|tytuł=Beltane: Rytuały, przepisy i zaklęcia na święto kwiatów|data=2015|isbn=8364645838, 9788364645839|wydawca=Illuminatio}}</ref>
Linia 31 ⟶ 30:
Przekaz o sabacie czarownic odbywającym się na Brocken jest jednak stosunkowo nowy. Podczas okresu polowań na czarownice (XV–XVII wiek) informacja o górze Brocken pojawiała się bardzo rzadko w zeznaniach, nawet tych podczas najcięższych tortur. Analogicznie rzecz się miała z inną górą o podobnej opinii: [[Blocksberg]] w [[Schwarzwald]]zie. Jej nazwa pojawiła się tylko raz – było to w 1653 roku w [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]], gdzie żebraczka zeznała, że diabeł porwał ją i drogą powietrzną zabrał na Blocksberg<ref name="eow">{{Cytuj książkę |nazwisko =Golden |imię =Richard M. |tytuł = Encyclopedia of Witchcraft. The Western Tradition |data = 2006 |wydawca = ABC-CLIO/Greenwood |miejsce = |isbn = 978-1-57607-243-1 |strony = 1178}}</ref>. Według zeznań również czas odbywania się sabatów nie był związany z 1 maja; raczej miały one odbywać się cotygodniowo, głównie w czwartki.
 
Brocken, noc Walpurgi i sabat czarownic zostały po raz pierwszy połączone ze sobą w opublikowanej w 1668 roku książce [[Johannes Prätorius|Johannesa Prätoriusa]] ''Blockes-Berged Verrichtung''. Informacja ta została powtórzona przez [[Gottfried Vogt|Gottfrieda Vogta]] w ''De conventu sagarum ad sua sabbata'' z 1678, jednak do powszechnej świadomości trafiła dopiero dzięki ''[[Faust (dramat Johanna Wolfganga von Goethego)|Faustowi]]'' [[Johann Wolfgang von Goethe|Johanna Wolfganga von Goethego]]<ref name="eow" />.
 
Tradycja ewoluowała: w Niemczech kojarzono noc Walpurgi właśnie z czarownicami, które zbierały się na Hexenplatz (plac Czarownic), by wyruszać stamtąd na miotłach na orgie urządzane na szczycie [[Brocken]]. Tradycja nakazywała zatem rozpalanie wielkich ognisk, zwłaszcza na wierzchołkach wzniesień, by odstraszać czarownice i duchy. Takie obrządki miały miejsce w wielu miejscach Europy, między innymi w [[Szkocja|Szkocji]], Irlandii, [[Walia|Walii]], Szwecji, Czechach, na [[Morawy|Morawach]], w [[Saksonia|Saksonii]], [[Tyrol (region)|Tyrolu]], a także na Śląsku, Kaszubach i Mazurach<ref>„Data ta jest charakterystyczna głównie dla Kaszub, Śląska i Warmii (s. 402). Sabaty pierwszomajowe w święto Walpurgii mają lokalizację wyraźnie północną – Kaszuby, Warmia – i południowo-zachodnią – Śląsk.”, [w:] ''Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska'', Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1997, s. 406.</ref><ref>„Są te zabawy nocne na pamiątkę schadzek czarownic i czarowników na sławnym Brokanie podobnie, jak u nas na Łysej Górze”, [w:] Pamiętnik słowiański, PAN, 1952, t. 4, s. 335.</ref>.
Linia 49 ⟶ 48:
 
{{Mitologia nordycka}}
{{Kontrola autorytatywna}}
{{ka}}
 
[[Kategoria:Mitologia nordycka]]