Kiejdany: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne
drobne merytoryczne
Linia 24:
|www = http://www.kedainiai.lt
}}
'''Kiejdany''' ([[język{{w litewskijęzyku|lt|lit.]] ''Kėdainiai''}} {{wymowa|Kedainiai.ogg|wymowa}}, [[język niemiecki|niem.]] ''Kedahnen'') – [[miasto]] w centralnej [[Litwa|Litwie]] nad [[rzeka|rzeką]] [[Niewiaża|Niewiażą]], dawna polska rezydencja [[Magnateria polska|magnacka]]. Położone w [[Okręg kowieński|okręgu kowieńskim]], centrum administracyjne [[Rejon kiejdański|rejonu kiejdańskiego]], ok. 31 tys. mieszkańców (2008).
 
== Historia ==
Linia 30:
[[Plik:Kiejdany - wnętrze kościoła kalwińskiego Radziwiłłów.jpg|thumb|left|Wnętrze kościoła kalwińskiego – nekropolii Radziwiłłów]]
[[Plik:Kiejdany - cerkiew.jpg|thumb|Cerkiew Przemienienia Pańskiego]]
Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372. Na początku XV w. tereny te po [[Pokój w Raciążu|pokoju w Raciążu]] w 1403 znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki [[Kościół św. Jerzego w Kiejdanach|kościół św. Jerzego]]. W 1 poł. XV w. miejscowe dobra od króla [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza Jagiellończyka]] otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr, a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. W 1590 roku otrzymały prawa miejskie z rąk [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]]. W XVI i XVII w. pod władaniem [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]], w latach 1811–1863 własność rodu [[Czapscy|Hutten-Czapskich]]. W okresie [[reformacja|reformacji]] do XX w. ośrodek [[kalwinizm]]u. Kiejdany należały też do najważniejszych XVI w., założonych przez [[Jan Kiszka|Jana Kiszkę]], [[arianizm|ariańskich]] ośrodków [[bracia polscy|braci polskich]]. Kiejdany na mocy uchwały sejmu 1647 roku uzyskały [[prawo składu|prawo głównego składu]]<ref>Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 146.</ref>.
 
{{osobny artykuł|Układ w Kiejdanach}}
Linia 36:
U schyłku Rzeczypospolitej w Kiejdanach stacjonowała [[1 Brygada Kawalerii Narodowej Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Od przełomu XVIII/XIX w. Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego [[Stanisław Hutten-Czapski|Stanisława Hutten-Czapskiego]]. 29 kwietnia 1831 w czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] miała miejsce [[bitwa pod Kiejdanami]]. Syn Stanisława, [[Marian Czapski]], wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.
 
W 1929 w kościele św. Józefa msze w języku polskim zastąpiono mszami w języku litewskim. Podczas II wojny światowej został całkowicie zniszczony pałac Czapskich z poł.połowy XIX w. W mieście znajduje się muzeum regionalne.
 
== Zabytki ==